عرصه و حریم نامزد ثبت جهانی قنات بلده فردوس با 15 رشته قنات  و 4 چشمه واقع و چهار اثر تاریخی پیرامون آن شامل  آسیاب باغستان( خشکان)، آسیاب باغستان (قرایی)، درختان مسیر شاهجوی بلده فردوس  و تپه سرتخت باغستان  به صورت چند رشته ای پایش می شود. 

مدیر پایگاه شهر تاریخی تون و بلده فردوس با اعلام این خبر گفت: عرصه و حریم قنوات بلده  با قدمتی 2000 ساله که از قناتهای شاخص و قدیمی کشور است با نزدیک شدن به زمان طرح پرونده در نشست تیرماه میراث جهانی یونسکو به صورت چند رشته ای پایش می شود. 

اقدس کرم پور حفظ محدوده این اثر تاریخی به لحاظ فنی و منظری،  لزوم لحاظ کردن این حریم در توسعه شهری  از سوی ارگان های ذیربط، جلوگیری ازحفر چاه، برداشت خاک و راه اندازی صنایعی برشمرد که می تواند آلودگی محیط زیستی برای قنات یاد شده داشته باشد.. 
مدیر پایگاه شهر تاریخی تون و بلده فردوس در خصوص قدمت و اهمیت قنات بلده گفت: درمنطقه نیمه خشکی مانند فردوس که آب تنها منشاء احداث سکونتگاه به شمار می رود، شکل گیری، توسعـه و ماندگاری شهـرفردوس و روستاهای  تاریخی مهمی مانند باغستـان و … وابسته به منابع آب بلده بوده است. از این رو تاریخ این شهر با تاریخ احداث قنوات بلده عجین شده است. قنوات بلده در بین قناتهای شاخص از نظر قدمت جزء قدیمی ترین قنوات محسوب شده به طوری که قدمت آن به بیش از دوهزار سال می رسد. شناسایی سفالهای تپه سرتخت در شرق روستای باغستان که نشان از قدمت سکونت در این منطقه است، سابقه تاریخی این منطقه را به بیش از ۷۵۰۰ سال می رساند.
 به گفته وی مجموعه قنوات بلده درحال حاضر مشتمل بر ۱۵ رشته قنات و چهار چشمه است که آب استحصال شده از هریک از این سازه‌های آبی به شاهجویی می‌ریزد و نهایتاً حجم آبی قابل توجه را، برای کشاورزی در دشت فردوس(تون) مهیا می‌کند. شاهجوی مذکور طول تقریبی ۳۵ کیلومتر را در این دشت طی می‌کند تا زمین‌های تفتیده را سیراب کند. برای کم کردن میزان جذب و هدر رفت آب، در طول مسیر شاهجو آب را گِل‌آلود می‌کنند.. تکنولوژی گِل‌آلود کردن آب نیز ناشی از نبوغ بشری این مردمان است.
کرم پور افزود: نظام مدیریت سنتی آب بلده سیستمی بسیار پیچیده دارد، همه چیز تعریف شده و برای همه‌ی مسائل راهکاری اندیشیده شده است. حجم آب زیاد موجب شده تا آب استحصال شده را به دو جو تقسیم کنند و برای هر جو نگهبانی که به صورت تمام وقت با احتساب دستمزد و مخارج خورد و خوراک و حتی امروزه پرداخت هزینه‌های بیمه‌ی عمر، مشغول به فعالیت با عنوان کیّال و جویبان، شوند.
وی تاکید کرد: شاید به جرأت بتوان گفت بخش اعظمی از فعالیت های فرهنگی، معنوی و مذهبی در شهر تاریخی فردوس(تون) وابسته به مجموعه قنوات بلده بوده است تا جایی که مردمان خیّر این شهر در طول تاریخ ارزشمندترین ثروت خود که حق‌آبه از این آب عظیم بوده را وقف فعالیت‌های مذکور می‌کرده‌اند تا همواره در زمان جاری باشند. بالغ بر نیمی از کل ۷۲۰۰ فنجان این آب، وقف بر مسائل فرهنگی-معنوی است. این ثروت موجب رونق، گسترش و ترویج فرهنگ غنی اسلامی شده و حتی پایداری کالبدی بسیاری از تکیه‌ها و مساجد شهر را مُتضمّن بوده است.
تمامی این این دست‌آوردهای بشری موجب شده تا سازمان میراث‎فرهنگی صنایع دستی و گردشگری این اثر فاخر را به عنوان یکی از کاندیدهای پرونده‌ ثبت جهانی قنوات ایران به سازمان جهانی یونسکو برای درج در حافظه‌تاریخی بشری، معرفی کند.

انتهای پیام/