به‌گزارش میراث‌آریا به‌نقل از روابط‌عمومی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری اردبیل، گزارش یادشده با شناسه خبری 1478624 مورخ 9 مرداد 96 در خبرگزاری تسنیم منتشر شده و در خبرگزاری تابناک نیز با شناسه خبری 470125 در همان تاریخ منتشر شده است.

در این جوابیه آمده است:

«قبرستان شهیدگاه، ‌واقع در ضلع شرقی و قسمت‌هایی از ضلع شمالی و جنوبی بقعه شیخ صفی‌الدین، برای دفن افراد مختلف سیاسی و مذهبی و مریدان شیخ مورداستفاده قرار می‎گرفته است. تاریخ ایجاد این قبرستان به‌درستی مشخص نیست اما تا دوره پهلوی، تدفین در آن صورت می‎گرفت.

مشهور است که شاه اسماعیل صفوی، تعدادی از شهدای جنگ چالدران را به این محل منتقل و در آنجا دفن کرده و به همین دلیل به‌این مکان شهیدگاه گفته می‌شود. سنگ‌قبرهای این محوطه نمونه‌ای شاخص از هنر سنگ‌تراشی و مزین به نقوش تزیینی و کتیبه‌‌ای خیره‌کننده است. جنس غالب سنگ‌های محوطه شهیدگاه مرمر و بازالت و آندزیت است.

محوطه‌ شهیدگاه در طول دوران با تغییرات گسترده‌ای مواجه بوده که باعث آسیب‌های متعددی در سنگ‌های قبور شده است. تعدادی از تغییرات در این محوطه در دوره‌ قاجار و پهلوی صورت گرفته است، ازجمله دو مدرسه با نام‌های ”پور سینا“ و ”پوران‌دخت“ بر روی این مکان ساخته شد. این مدارس باعث تخریب و پراکنده شدن سنگ‌های قبور شده است. این مورد را می‌توان به‌وضوح با مقایسه عکس‌های باقی‌مانده از دوران قاجار و دوره‌های بعد مشاهده کرد.

تعداد زیادى از این سنگ‌هاى باارزش و نفیس از محل اصلی جابه‌جا و به مکان دیگر حمل شد و بسیاری از آن‌ها را افراد مغرض قطعه‌قطعه کرده و در ساخت‌و‌سازهای شهرى و نظامى مورداستفاده قرار داده‌اند، ازجمله در بناى پادگان نظامى اردبیل این آثار توأم با سنگ‌هاى قبرستان‌هاى دیگر قطعه‌قطعه و به‌عنوان پى ساختمان استفاده شدند.

با اقدامات مرمتی و معماری انجام‌شده به‌همت اداره‌کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان در سال‌های 83 و 84، محوطه‌ شهیدگاه که در طول دوره‌های مختلف مورد آسیب و تجاوز مختلف قرار گرفته بود و بی‌نظمی بسیاری در آن مشاهده می‌شد، به‌طور گسترده پاک‌سازی شد.

با این اقدامات، به‌منظور نظم‌بخشی به سنگ‌های قبور که دچار اختلال و آسیب‌های بسیار شده بودند، ایوانچه‌هایی در حواشی دیوار شهیدگاه ایجاد شد و پس از پاک‌سازی و مرمت سنگ‌ها و همچنین قرائت کتیبه‌ها و مستند‌نگاری کامل، به این مکان منتقل شدند.

مرمت این سنگ‌ها که به‌علل مختلف انسانی و طبیعی با تخریب‌های شدیدی روبه‌رو بودند، به‌همت افراد متخصص و با استفاده از مواد متناسب و بنا بر ضوابط، آیین‌نامه‌ها و دستور‌العمل‌های جاری صورت گرفت.

در سال 1387 پس از احداث و بهره‌برداری از موزه باستان‌شناسی اردبیل، فضایی برای تعدادی از سنگ‌های قبور بسیار ارزشمند و شاخص محوطه شهیدگاه طراحی و این آثار به این موزه منتقل شد و در معرض بازدید عموم قرار گرفت.

به‌منظور اطلاع کامل بازیدکنندگان از سنگ‌ها، در موزه باستان‌شناسی و محوطه شهیدگاه، اطلاعات کامل اعم از متن کتیبه، توصیف نقوش و نام و سال متوفی در کنار سنگ‌ها نصب شده است.

در گزارش خبرگزاری تسنیم از قبور محوطه شهیدگاه، تعدادی از تصاویر منتشرشده از قطعه‌سنگ‌های قرار داده‌شده در قسمتی از حواشی محوطه مربوط به قبور محوطه شهیدگاه نیستند و این تکه‌سنگ‌ها بقایای فعالیت‌های غیرقانونی افراد سودجو در سطح استان اردبیل و روستاهای اطراف‌اند که توسط کارشناسان و مأموران میراث‌فرهنگی استان جمع‌آوری و موقتاً به این مکان منتقل شده‌اند و همان‌طور که در تصویر گزارش خبرگزاری دیده می‌شود و بیشتر نیز روی آن قطعه‌سنگ‌ها تأکید کرده در کنار هم چیده شده‌اند.

مجموعه شیخ‌ صفی‌الدین به‌عنوان تنها بنای ثبت‌جهانی شده و قطب گردشگری این استان، همواره نیازمند اقدامات اساسی برای حفاظت و نگه‌داری و معرفی است. هویت محوطه شهیدگاه با قبور آن شناخته و مشخص می‌شود، بنابراین جدا کردن این آثار از بافت اصلی می‌تواند هویت این محوطه را خدشه‌دار کند؛ اما با توجه به شرایط اقلیمی استان اردبیل، نگه‌داری این آثار در بافت خود، صدمات بیشتری به سنگ‌ها وارد می‌کند. متأسفانه در مجموعه شیخ صفی‌الدین، فضای مناسبی برای نگه‌داری این آثار وجود ندارد، به همین دلیل یک‌سری از سنگ‌ها به موزه باستان‌شناسی منتقل شده‌اند.

امیدواریم در آینده بتوان با تأمین منابع مالی، مکانی بسیار مناسب‌تر به‌عنوان موزه سنگ برای حفاظت و نگه‌داری و معرفی باقی سنگ‌ها طراحی کرد.»

انتهای پیام/