به‌گزارش میراث‌آریا به‌نقل از روزنامه دوشنبه 3 مهر 96 «۱۹دی»، فرهاد نظری مدیرکل ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی کشور، به مهمترین اقدامات انجام شده در سال‌های اخیر در حوزه ثبت میراث ماندگار ایران پرداخت که مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
آثار طبیعی برای ثبت جهانی باید به بهترین شکل معرفی شوند مهمترین اقدامات در چهار سال گذشته چه بوده است؟
سال گذشته بيابان لوت به‌عنوان نخستين اثر طبيعى ايران در ميراث جهانى ثبت شد. پيش از اين هيچ اثر طبيعى از ايران، ثبت جهانى نشده بود. در حالى كه ايران، كشورى بسيار غنى و اقليمى بسيار متنوع دارد. ما براى معرفى ظرفيت‌هاى طبيعى ايران مى‌بايست آن‌ها را به بهترين نحو ممكن معرفى كنيم و ثبت در فهرست جهانى اقدام مناسبى براى معرفى ويژگي‌ها و ظرفيت‌هاى طبيعى ايران است. پس از بيابان لوت، پرونده منطقه حفاظت شده ارسباران نيز تدوين و به يونسكو فرستاده شد و اميدواريم اين ميراث طبيعى ارزشمند سال بعد در فهرست ميراث جهانى ثبت شود.
در سال جاری نیز تدوين و ارسال پرونده جنگل‌هاى هيركانى در دستور كار است. در چندسال اخير و به بهانه ثبت ميراث طبيعى در فهرست جهانى، همكارى سودمند و تنگاتنگى ميان سازمان ميراث‌فرهنگى، صنایع‌دستی و گردشگری و سازمان حفاظت محيط‌زيست، سازمان جنگل‌ها و مراتع، كميسيون ملى يونسكو و دانشگاه صورت گرفته است.
روند ثبت آثار منقول ایران نیازمند وضع قوانین جدید است
دومین اقدام مهم، در خصوص ثبت آثار منقول در فهرست آثار ملّى بود. از سال ١٣٠٩ دولت موظف بود آثار و اشيای منقول كه واجد ارزش‌هاى تاريخى، علمى و هنرى است را در فهرست آثار ملّى ثبت كند. به دلايلى، ثبت آثار منقول انجام نشد تا اين كه در سال هاى نزدیک به ١٣٤٠ خورشيدى مرحوم دكتر عزت‌الله نگهبان يك قبضه شمشير منسوب به دوره هخامنشى را در فهرست آثار ملّى منقول ثبت كرد. اين شمشير به‌دست همسر يكى از رجال بانفوذ در حال خروج از كشور بود كه در فرودگاه مهرآباد ضبط شد که ماجراى جالبى دارد كه در كتاب پنجاه سال باستان‌شناسی ايران به‌شکل مبسوط گفته شده است. پس از ثبت اين شمشير، ثبت آثار و اشيای منقول به دلايلى كه مى‌توان حدس زد متوقف شد. تا اين كه در اواخر سال ١٣٩٣ تعداد ۱۰ اثر منقول را در فهرست آثار ملّى ثبت و ابلاغ كرديم. آثار و اشيای منقول در ايران، سرنوشت متلاطمى داشته و حقيقتاً نيازمند تنقيح و وضع قوانين و تدوين دستورالعمل‌هاى متعدد است.
با نگاه به مكاتبات و اسناد محرمانه دربار، وزارت خارجه و وزارت فرهنگ متوجه مى‌شويم كه آثار و اشيای تاريخى منقول از گذشته وضعيت پيچيده و ناپايدار داشته است. به‌عنوان نمونه پروفسور آرتور پوپ از دولت ايران تقاضا می‌كند نمايشگاهى از آثار ايران در آمريكا داير شود. نخست‌وزير، دربار و شاه با اين پيشنهاد موافق بودند، اما مرحوم على‌اصغر خان حكمت كه منشا آثار بزرگى در حوزه فرهنگ بود با اين نمايشگاه مخالفشت می‌كند. دلايلى اقامه می‌كند كه با نظر بسيارى از كارشناسان امروزه مشابه است.
بيش از ٢٠ يادمان در فهرست ميراث فرهنگى انقلاب اسلامى و دفاع مقدس ثبت شده است
سومین اقدام قابل توجه تهیه فهرست ميراث فرهنگى انقلاب اسلامى و دفاع‌مقدس بود که براى حفظ و انتقال ميراث فرهنگى انقلاب و دفاع مقدس، با استناد به قانون اساسنامه ميراث‌فرهنگى فهرست مستقلى ايجاد شد که تا‌كنون بيش از ٢٠ يادمان در اين فهرست ثبت شده است.
تعيين حريم حفاظتى ۵۰۰ ميراث طبيعى در ۱۰ سال گذشته
تعيين حريم حفاظتى ميراث طبيعى. سازمان ميراث فرهنگى براى حفظ و حراست مواريث طبيعى حدود ۱۰ سالی است که ورود کرده و تا‌كنون نزديک به ۵۰۰ اثر ثبت و حريم حفاظتى برخى از آن‌ها را تعيين و ابلاغ كرده است. اين حرائم، ضامن قانونى حفظ آثار طبيعى و پيرامون آن خواهد بود. چشمه‌هاى باداب سورت و جنگل ابر از جمله آثارى است كه حريم حفاظتى آن‌ها تعيين و ابلاغ شده است.
برخى ديگر از كارهاى حوزه ثبت و حريم كه بنياد آن به چهارسال گذشته باز می‌گردد به‌شکل خلاصه تدوين دستورالعمل حفظ درختان كهنسال، تعيين حريم آثار تاريخى‌فرهنگى، ثبت پرونده‌هاى چندملّيتى، معرفى حاملانِ ميراث ناملموس در فهرست ”گنجينه زنده بشرى“، كاشى ماندگار، همكارى در تدوين آئين‌نامه ملّى ژئوپارك‌ها و همكارى با قوه‌قضاييه به‌منظور بازنگرى و تنقيح قوانين مجازات‌هاى اسلامى در رابطه با ميراث فرهنگى بوده است.
وضعیت میراث فرهنگی کشور را چگونه می بینید؟
اين پرسش شما می‌تواند دو پاسخ جداگانه در دو زمینه ميراث‌فرهنگى، سازمان و تشكيلات آن داشته باشد. راجع به مقوله ميراث فرهنگى، بالا رفتن حساسيت مردم نسبت به ميراث فرهنگى و طبيعى و احساس مسئوليت آن‌ها براى پاسدارى از ميراث، مهم‌ترين اتفاقى است كه بايد از آن ياد كرد که شايد آگاهى مؤثرترين عامل توجه مردم به ميراث فرهنگى است. طبيعتاً پيشرفت فناورى و گسترش ابزار ارتباطى و گردش اخبار و اطلاعات سهم بزرگى در افزایش آگاهى و اشراف جامعه بر امور و از جمله ميراث فرهنگى داشته است. قرائن و شواهد حاكى از آن است كه ميراث فرهنگى از سايه بى‌خبرى درآمده و حمايت و پشتوانه جامعه را جلب كرده است. مردم به ارزش‌هاى ميراث آگاه‌تر شده‌اند، اگرچه اين آگاهى خود امرى نسبى است اما وقتى به دست بيايد ديگر از دست نخواهد رفت.
وضعیت میراث فرهنگی کشور چه تفاوتی با پیش از دولت یازدهم داشته است؟
تعريف جديد و گسترده ميراث فرهنگى و طبيعى و ابعاد نوين آن معرفى شد. در واقع امروزه ميراث فرهنگى به بناها و اشيای موزه‌اى ختم نمی‌شود. امروزه ميراث ناملموس يا ميراث غيرمادى، ميراث مستند، ميراث طبيعى، ميراث زمين‌شناسی، ژئوپارك و... را هم شامل می‌شود. كوشش شده در اين چهارسال، مفهوم نوين ميراث فرهنگى و طبيعى عرضه شود و در جهت پاسدارى آن گام‌هايی برداشته شده است.
انتهای پیام/
