به‌گزارش میراث‌آریا به‌نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، امیر منصوری سرپرست هیئت گمانه‌زنی به‌منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حریم تپه تازه آباد، امروز دوشنبه 1 آبان 96 با اعلام این خبر محوطه تپه تازه‌آباد را از محوطههای مهم و کلیدی در بخش مرکزی کوهدشت دانست که از لحاظ استراتژیکی مسلط بر تمام دره رود کوهدشت و معابر ارتباطی آن و حاوی پتانسیل های فرهنگی‌‌تاریخی ویژه‌ای است.
او با اشاره به انجام مطالعات تپه تازه‌آباد کوهدشت، برای مشخص کردن عرصه واقعی تپه در محدوده بلافصل اطراف آن، محوطههای باستانی را کتاب نوشته‌هایی اسرار‌آمیز از زندگی پیشین و هویت ملی گذشتگانی دانست که امروزه در مالکیت مردم یا ارگان‌های دولتی قرار گرفته و نیازمند پاسداشت دائمی برای جلوگیری از تخریبات و سایر فعالیت‌های مخرب انسانی هستند.
این باستان‌شناس، در ادامه بر لزوم ثبت این محوطه‌ها در فهرست آثار ملی کشور و همچنین تعیین عرصه و حریم آن‌ها، برای روشن‌تر کردن وضعیتشان تأکید کرد.
سرپرست هیئت گمانه‌زنی به‌منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حریم تپه تازه‌آباد با اشاره به اینکه آثار باستانی محدوده فضای شهر کوهدشت و روستاهای تابعه از جمله تپه تازه‌آباد، بر روی نقشه طرح هادی مشخص نشده‌اند، گفت: «حفظ عرصه و مشخص کردن حریم محوطه تپه تازه‌آباد برای جلوگیری از خطر گسترش بیش از حد فضای مسکونی روستای تازه‌آباد مورد بررسی علمی قرار گرفت و با توجه به دارا بودن ظرفیت‌های فرهنگی، امید است که در آینده مورد مطالعه هدفمند قرار گیرد.»
او ادامه داد: «منطقه جغرافیایی بخش مرکزی کوهدشت، که در حدفاصل استان‌های لرستان، ایلام و کرمانشاه قرار گرفته، در دوران باستان از اهمیت خاصی برخورار بوده است.»
منصوری افزود: «هم‌اکنون این منطقه در زیرمجموعه شهرستان کوهدشت واقع شده و از نظر زمین‌شناسی با یک‌سری چین‌های متقارن و گاه نا‌متقارن (کوه‌های مرتفع و کم‌ارتفاع) با روند محوری شمال غرب به جنوب شرق و دارای آب و هوایی معتدل و به‌نسبت گرم است.»
او با اشاره به اینکه موقعیت خاص جغرافیایی دشت‌های میان‌کوهی بخش مرکزی، با داشتن مراتع و چراگاه‌ها، همواره شرایط مناسبی را برای گروه‌های کوچرو و چراگرد فراهم ساخته است، گفت: «از سوی دیگر در این منطقه به علت استعداد و توانمندی کشاورزی و خاک حاصل‌خیز، شرایط زیست‌محیطی مناسبی برای انسان‌های یکجانشین و تولید کننده غذا به وجود آمده بنابراین سرتاسر این سرزمین کهن به خاطر موقعیت زیستگاهی از دیرباز تا ازمنه نزدیک جمعیت انبوهی را در خود جای داده است.»
محوطه‌ای کلیدی در بخش مرکزی دره میان کوهی کوهدشت
او تپه تازه‌آباد را از محوطههای مهم و کلیدی در بخش مرکزی دره میان کوهی کوهدشت دانست که در یک مدخل استراتژیکی قرار گرفته و نزدیکی آن با محوطههای حوزه آبگیر سد سیمره، و همچنین محوطههای باستانی دهلران و دشت خوزستان و از طرفی فلات مرکزی ایران و محوطههای باستانی میان رودان، این محوطه را در قلب منطقه‌ای با فرهنگ‌های پیش از تاریخ و دوران تاریخی قرار داده است.
سرپرست هیئت گمانه‌زنی به‌منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حریم تپه تازه‌آباد با بیان این که محوطه تازه آباد بر اساس پراکندگی مواد فرهنگی در سطح آن، در حدود 6 هکتار است، گفت: «دره میان‌کوهی کوهدشت که موقعیت جغرافیایی آن قابل توجه است؛ از جمله مناطقی است که به لحاظ استراتژیکی، در میان جامعه‌های دوران پیش از تاریخ تا‌کنون، بر سر مسیر یکی از راه‌های ارتباطی‌مبادلاتی شناخته شده واقع شده است.»
او در ادامه به جنبش‌های فرهنگی‌‌اقتصادی کوچ‌نشینان گله‌دار در ارتباط با حمل‌ونقل کالاهای معیشتی مورد نیاز جوامع زاگرس گفت: «بی‌شک استعدادهای زیست‌محیطی دره رود کوهدشت و وجود رودخانه فصلی ویار پهن که طبق شواهد زمانی اراضی پیرامون شرقی تپه تازه‌آباد را مشروب می‌کرده است، به همراه زمین‌های مناسب و مرغوب برای کشاورزی، مهم‌ترین دلایل شکل‌گیری تپه تازه‌آباد و استقرار بشر در دوران‌های مختلف فرهنگی به‌شمار می‌رود.»
به گفته این باستان‌شناس، از دیدگاه ژئومورفولوژی و هیدروژئولوژیکی و از نظر کشاورزی، زمین‌های این منطقه بسیار غنی بوده و خاک زمین‌های این منطقه دارای، آلفی سول‌ها و مولی سول‌ها است که باعث حاصل‌خیزی این منطقه شده این در حالی است که این نوع خاک بر اثر طغیان و رسوبات رودخانه‌ای به وجود آمده است.
او با اشاره به تهیه نقشه توپوگرافی به‌دست گروه نقشه‌برداری هیئت تازه‌آباد، از بررسی سطحی در این محوطه خبر داد که در نتیجه آن ادوار پیش از تاریخ و تاریخی شناخته شد.
منصوری در ادامه به تشخیص محل ایجاد گمانه‌ها با استفاده از توپوگرافی تپه تازه‌آباد، بافت و رنگ خاک و دامنه پراکندگی داده‌های سطحی اشاره کرد و گفت: «در پی اجرای تعیین عرصه و سپس حریم تپه تازه‌آباد، به‌طور کلی 18 گمانه به ابعاد 100×100 سانتی متر در جهات جغرافیایی شمالی‌‌جنوبی ایجاد شد.»
او با بیان این که 9 گمانه جزو عرصه تپه و 9 گمانه دیگر جزو حریم محسوب می‌شد، گفت: «این گمانه‌زنی با روش کاتالوگی، بر اساس لایه‌نگاری خاک بوده و با توجه به تغییر نهشته‌ها و نوع دانه، بافت و رنگ خاک، لایه‌ها نیز تغییر می‌کنند.»
سرپرست گمانه‌زنی به‌منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حریم تپه تازه‌آباد افزود: «همه داده‌ها و مواد فرهنگی که بیشتر قطعات سفالی و سپس گاهی ابزار سنگی بودند، با توجه به گمانه و کاتالوگ مربوطه جمع‌آوری و مستند‌نگاری و در صورت وجود نمونه‌های مهم، طراحی شدند.»
او با اشاره به دسترسی به داده‌های فرهنگی تازه‌آباد در دو مرحله بررسی سطحی و گمانه‌زنی، از قطعات سفالی ساده و منقوش و ابزارها و تیغه‌های سنگی از نوع چخماف در سطح محوطه به‌عنوان یافته‌های بررسی سطحی نام برد که البته بیشترین حجم آماری داده‌ها را تشکیل می‌دهند.
یافته‌هایی از دوران نوسنگی با سفال
به گفته این باستان‌شناس، یافته‌های سفالی شاخص تپه تازه‌آباد از دوران نوسنگی با سفال، دوران کلکولیتیک، دوران مفرغ و سفال‌هایی از اواخر دوران تاریخی دارای اهمیت شایانی هستند.
او افزود: «برخی از این سفال‌ها با توجه به خصوصیات فنی و گونه‌شناسی، دارای نقوش مختلف بسیار زیبا و گروهی دیگر ساده و بودن نقش بودند. بر اساس یافته‌های سفالی و سنگی بدست آمده از بررسی سطحی و گمانه زنی تپه تازه‌آباد و مقایسه با داده‌های مناطق دور و نزدیک مانند مناطق مختلف زاگرس، فلات مرکزی ایران می‌توان دوران نوسنگی باسفال، کلکولیتیک، مفرغ و اواخر دوران تاریخی را در این محوطه باستانی نشان داد.»
منصوری با اشاره به کهن‌ترین تبادلات فرهنگی‌‌تکنولوژیکی در دوران پیش از تاریخ و دوران تاریخی گفت: «به نظر می‌رسد این منطقه به دلیل موقعیت جغرافیایی ممتازی که در گذشته داشته و قرار گرفتن در مسیر ارتباطی شمال و جنوب ایران، فلات مرکزی و میان رودان و نیز با اشاره به موضوع بازتاب جابه‌جایی گروه‌های جمعیتی، همیشه جوامع انسانی و کوچرو را ترغیب کرده که این منطقه را برای اسکان انتخاب کنند.»
او با اشاره به مستندات ارائه شده، محوطه تپه تازه‌آباد را یکی از استقرارگاه‌های با اهمیت با شواهدی غنی از دوران نوسنگی، کلکولیتیک، مفرغ، و اواخر دوره تاریخی در دره‌رود کوهدشت لرستان دانست و با توجه به نقش این محوطه در روند استقرار انسان در این خطه از کشور بر لزوم حفاظت و نگاهبانی جدی از این محوطه تأکید کرد.
سرپرست هیئت گمانه‌زنی به‌منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حریم تپه تازه‌آباد در پایان با توجه به قرارگیری تپه در کنار جاده ارتباطی کوهدشت به بخش‌های اطراف و وجود نمای منظری زیبا در محدوده بین تپه تازه‌آباد و روستای تازه‌آباد پیشنهاد کرد: ـبرای حفظ و زیبایی منظری و اینکه از داخل روستا تپه به خوبی دیده شود، نه تنها حریم جاده رعایت شود بلکه ساخت‌و‌سازهای این محدوده به گونه‌ای باشد که به حریم منظری تپه خسارتی وارد نشود.»
پروژه گمانه‌زنی و مطالعات باستان‌شناسی تپه تازه‌آباد کوهدشت با هدف تعیین عرصه و پیشنهاد حریم آن به همت اداره‌کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان لرستان و پژوهشکده باستان‌شناسی پژوهشگاه در راستای صیانت و پاسداشت آثار فرهنگی، تاریخی انجام شد و مجوز آن از سوی ریاست پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری صادر شده است.
انتهای پیام/
