اگر پژوهش نبود متنی شکل نمی‌گرفت؛ حال می‌خواهد این متن خلقی؛ مانند آثار هنری یا صنعتی باشد یا نقدی مانند آثار فلسفی یا روانشناختی. متن یعنی آنچه انسان خلق یا دستکاری می کند، انسان به واسطه متن سازی تعریف می‌شود و این ویژگی منحصر به فرد اوست.
به عبارت دقیق‌تر انسان موجودی متنساز است. او به مدد پژوهش هر آینه بر متن‌های خویش می‌افزاید. بلندی انسان به بلندی متن‌هایی بستگی دارد که دارد. پیشرفت هر فرهنگ در پیشرفت متن‌های آن بازتابیده می‌شود.
اگر پژوهش نبود، دگرگونی هم نبود سکون بود و جمود. پژوهش موجب می‌شود انسان رفتارهایش را تغییر دهد و زندگی‌اش را دگرگون کند. به رفع نواقص آن اقدام کند تا هر آن وضعیت خویش را بهبود بخشد. پژوهش به بودن طراوت و نشاط، پویایی و تحرک می‌بخشد. انسان بدون پژوهش به وضعیت موجود راضی و تسلیم است. نبود پژوهش انجماد می‌آورد و انجماد در تضاد با دگرگونی است. زندگی به تکرار به انجامد و آنهم تکراری سیزیفی.
اگر پژوهش نبود جهان خود را برای انسان آشکار نمی‌ساخت، انسان به خود آشنایی پیدا نمی‌کرد، خلاقیت معنا نمی‌یافت و پیشرفتی حاصل نمی‌شد. و اگر پژوهش نیست...
واژه پژوهش واژه‌ای چندمعنایی یا چندمصداقی است. با توجه به اینکه پژوهش مفهومی کیفی است دامنه معانی و مصادیق آن می‌تواند گاه بسیار گسترده باشد. در واقع، پژوهش واژه‌ای مقدس برای انسان متفکر به حساب می‌آید. هیچ کس ضرورت پژوهش و تأثیرگذاری آن را انکار نمی‌کند.
جوامع گوناگون با هزینه‌هایی زیاد برای آن نهادهای بزرگی را راه می‌اندازند، به تجلیل و تقدیر از آن می‌پردازند و حتی روز یا هفته‌ای را به آن اختصاص می‌دهند. اما دستاوردهای پژوهش از یک نهاد به نهاد دیگر و از یک جامعه به جامعه ای دیگر متفاوت و حتی متضاد است. پژوهش در یک جامعه منجر به رفع مشکلات و نواقص می‌شود طرح تولید یا خدماتی تازه می‌کند؛ اما در برخی جوامع فقط روزش می‌ماند و جشن‌اش.
به همین دلیل احساس می‌شود گاهی و در برخی جوامع پژوهش نیاز به پژوهش دارد. تعریف آن و مصداق‌هایش، انتظار از آن و دستاوردهایش باید باز تعریف شوند تا مشخص شود پژوهش مؤلفانه چه ویژگی‌ای دارد و پژوهش مقلدانه چه ویژگی‌ای. سرشت پژوهش با تقلید در تضاد است و هر گاه پژوهش بر اساس تقلید بنا شود بی‌ثمر خواهد بود.
گاهی نیز پژوهش برای پژوهش صورت می‌گیرد؛ یعنی پژوهش خود به هدف غایی تبدیل می‌شود. بسیاری نهادهای آموزشی به همین بیماری دچار شده‌اند. پژوهش می‌کنند تا پژوهشگری توانمند تربیت کنند، استاد شود و او نیز به نوبه خود پژوهشگران تازه‌ای را تربیت کند.
به همین دلیل مهم‌ترین موضوع پژوهش خود پژوهش است؛ زیرا اگر سرشت و سرنوشت، ضرورت و کیفیت پژوهش مشخص نباشد، پژوهش به آفت پیشرفت تبدیل می‌شود.
منبع : ایرنا
*دانشیار دانشگاه شهید بهشتی، اسطوره شناس و نشانه‌شناس/ معاون صنایع‌دستی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری
انتهای پیام/
