به‌گزارش میراث‌آریا به‌نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، محمد مهدی فیض آبادی عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران و ریاست انجمن میکروبیولوژی ایران این مطلب را در نشست تخصصی «باستان‌شناسی مولکول های زیستی و پالئوپاتولوژی» که به همت پژوهشکده باستان‌شناسی در سالن همایش‌های پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری برگزار شد، مطرح کرد.
او که سخنان خود را به اهمیت پالئوپاتولوژی (مطالعه شواھدی از آسیب، بیماری و نقایص مادرزادی در بقایای انسانی) و باستان شناسی مولکول‌های زیستی در علوم پزشکی مدرن اختصاص داده بود گفت: «مطالعات پالئوپاتولوژی می‌تواند ارتباط بین اقوام و در نتیجه بیماری‌های آنها را مشخص کند.»
او افزود: «مطالعات باستان‌شناسی با کمک علم ژنتیک می‌تواند بیماری‌هایی که در ژن‌های بخصوص از اقوام مختلف وجود داشته است را نیز شناسایی کند.»
او با مهم ارزیابی کردن مطالعات دیرین باستان شناسی تصریح کرد: «اگر این مطالعات به موقع صورت گیرد می‌توان بسیاری از عوامل بیماری‌ها را پیش از اینکه کشنده شوند تشخیص داد.»
این کارشناس اظهار کرد: «با انجام مطالعات باستان شناسی بر روی بقایای باستانی می‌توان به راحتی این نتیجه را گرفت که تغییرات سبک زندگی مدرنیته و رژیم غذایی باعث شده که خطر ابتلا به برخی از بیماری‌ها افزایش یابد.»
او با اشاره به وجود ارتباط ریشه‌ای بین میکروب‌ها تصریح کرد: «پس از ریشه کن شدن یک میکروب در بدن میکروب دیگر قوی‌تر می‌شود که این امر در مورد انگل‌ها نیز به نحوی صدق می‌کند و بر اساس مطالعات و تحقیقات زمانی‌که مردم انگل داشته‌اند کمتر به سرطان مبتلا شده و با ریشه کن شدن انگل در بدن شخص ،میزان ابتلای او به بیماری‌های دیگر افزایش یافته است.»
او با بیان اینکه مطالعات میان رشته‌ای می‌تواند به صاحبان دانش‌های مختلف کمک کند به نحوی که همگان از نعمت آن بهره‌مند شوند تصریح کرد: «نتایج کار کردن در محیط‌های تخصصی کمتر است و اگر رشته‌های مختلف با هم عجین شوند کاربردی تر شده و در غیر این‌صورت تحقیقات تنها به نوشتن مقالات منجر می‌شوند.»
او مطالعات باستان‌شناسی را بخشی جدا ناپذیر از دانش علوم پزشکی و پالئوپاتولوژی دانست و افزود: «بسیاری از علوم را که در حال حاضر داریم گذشتگان ما داشته‌اند ولی به شکل دیگری به کار می برده‌اند.»
او در پایان گفت: «در حال حاضر برخی از متخصصان این رشته که بر روی کتاب‌های جرجانی، فارابی ،ابن سینا و...کار می‌کنند توانسته‌اند داروهای خوبی را برای درمان تولید کنند ، برای نمونه داروهای گیاهی بر اساس کتاب‌هایی که هزاران سال پیش نوشته و به دست فراموشی سپرده تولید شده است که بیماری سل مقاوم به دارو را به راحتی از بین می‌برد.»
یافتن عامل تولید بیماری به معنی مرگ بر اثر آن نیست
مطهره فیض آبادی فراهانی کارشناس ارشد بیوتکنولوژی میکروبی و کارشناس ارشد بخش تشخیص مولکولی آزمایشگاه تشخیص طبی سخنران دیگر این نشست با بیان اینکه استخوان‌شناسی تنها روش دقیق و مطمئن برای شناسایی دقیق یک بیماری نیست تصریح کرد: «یافتن یک پاتوژن (عامل تولید بیماری )خاص به معنی مرگ در اثر آن بیماری نیست و باید آزمایش‌های گسترده‌تری در این خصوص صورت گیرد.»
او با اشاره به مفهوم پالئوپاتولوژی ( مطالعه شواھدی از آسیب، بیماری و نقایص مادرزادی در بقایای انسانی)و باستان‌شناسی مولکول های زیستی گفت: «حس کنجکاوی ما برای شناخت گذشته یکی از عواملی است که باعث شد تا ما انسان شویم.»
این کارشناس افزود: «در طی قرن گذشته، باستان‌شناسی به سطحی از پیشرفت رسیده تا بتواند با استفاده از آزمایش داده‌های فیزیکی به دست آمده از زندگی انسان، گذشته آن و داده‌هایی که غالبا از حفاری سایت‌های باستان‌شناسی بدست می‌آید را بررسی کند.»
او با اشاره به اختراع فناوری اندازه‌گیری میزان زوال و تخریب اتم‌های رادیواکتیو توسط فیزیکدان‌های هسته ای در دهه 1950 تصریح کرد: «این فناوری برای نخستین بار توسط باستان شناسان مورد استفاده قرار گرفت تا مصنوعات باستانی را تاریخ‌گذاری کنند.»
او افزود: «در زمینه بیولوژی نیز دانش آناتومی و آسیب شناسی، استخوان شناسان را قادر کرد تا با استفاده از خصوصیات اسکلتی جنسیت و سن تقریبی فرد را مشخص کنند و یا بررسی کنند که آیا فرد از بیماری یا بیماری‌هایی رنج میب‌رده است.»
فیض آبادی گفت: «گیاه باستان شناسان هم به همین‌صورت در مطالعه دانه‌ها و بقایای گیاهی زبر دست شدند و می‌توانند نوع گیاهی که در گذشته توسط مردم کاشت و یا مصرف خوراکی می‌شده را شناسایی کنند.»
به گفته او، با ترکیب اطلاعات حاصل از انواع بررسی‌ها، ما می‌توانیم به موضوعات گسترده تر مثل پیشرفت کشاورزی در بخش‌های خاصی از دنیا و یا اینکه چطور کشاورزی و تغییرات همراه با آن مثل افزایش تراکم جمعیت بر روی رژیم غذایی و سلامت انسان‌ها اثر گذاشت، بپردازیم.
باستان‌شناسی مولکول‌های زیستی
او در ادامه به تعریف باستان شناسی مولکول‌های زیستی پرداخت و گفت: «در تعریف عمومی، به دانش و فناوری‌هایی که به کمک آنها محتوای مولکولی داده‌های باستانی مورد بررسی قرار می‌گیرند باستان‌شناسی مولکول‌های زیستی می‌گویند.»
او افزود: «نتایج حاصل از این دست مطالعات می‌تواند پاسخ پرسش‌هایی چون خاستگاه اهلی سازی، مطالعه خاستگاه و چگونگی گسترش کشاورزی، بررسی فناوری در پیش از تاریخ، مطالعه خویشاوندی بین گروه‌های انسانی مدفون در کنار یکدیگر در محوطه‌های باستانی که با عنوان ژنتیک جمعیت شناخته می‌شود، مهاجرت و... را در اختیار قرار بدهد.»
او در ادامه با اشاره به این نکته که علاوه بر دی. ان .ای بایومولکول‌های دیگری هم وجود دارند که می‌شود انها را مورد مطالعه قرار داد و اطلاعات دقیق‌تری هم بدست آوردگفت: «این‌گونه اطلاعات می‌تواند فاکتورهای محیطی که باعث تغییرات چشمگیر و قابل توجهی شدند را مشخص کند.»
او با تأکید بر این نکته که تمام بیماری‌های باستانی به زائده‌های استخوانی ختم نمی‌شوند تصریح کرد: «یافتن یک پاتوژن خاص به معنی مرگ د ر اثر آن بیماری نیست.»
به گفته این کارشناس، در موارد بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان بهتر هست که در کنار مطالعات اسکلت انسانی نمونه‌های حیوانی هم از جهت پاتولوژی مورد مطالعه قرار بگیرند.
او با بیان اینکه پاتوژن‌های (عوامل تولید بیماری ) یافت شده باستانی باید با نمونه‌های امروزیشان مقایسه شوند تا بتوان به روند تطوری آن پاتوژن پی برد افزود: «استخوان شناسی تنها روش دقیق و مطمئن برای شناسایی دقیق یک بیماری نیست.»
ایجاد دیتا بیس‌هایی برای جمع‌آوری الگوی اقوام ایرانی
دیگر سخنران این نشست مجید اسماعیلی‌زاد دکترای ژنتیک مولکولی و عضو هیأت علمی موسسه سرم سازی رازی بود که به بیان مواردی در باره ضرورت راه‌اندازی پایگاه داده معتبر در پژوهش‌های پالئوپاتولوژی و مولکول‌های زیستی ایران پرداخت.
او گفت: «رسالت موسسه سرم‌سازی رازی طراحی واکسن‌های نسل جدید برای آیندگان است و اساس کار در بخش بیو تکنولوژی مبتنی بر مطالعه عوامل بیماری زا است،تا بتوان بر اساس متد جدید واکسن‌های جدید را تولید کرد تا مصونیت بخشی بهتری داشته باشیم و در نهایت سطح بهداشت جامعه را در آینده هر چه بیشتر بالا ببریم.»
او در ادامه به بیان مطالبی در باره دیا انفورماتیک پرداخت و گفت: «دیا انفورماتیک علمی است که قدمت زیادی ندارد و در خصوص جمع‌آوری دیتاهای بیولوژیک، دسته بندی ، ذخیره‌سازی، خوانش و آنالیز آنها ایجاد شده و از جمله رشته‌های میان رشته ای است که پیشرفت‌های شگرفی را در علم بیولوژیک ایجاد کرده است.»
او با اشاره به روش‌های دستی دریافت اطلاعات ژنتیکی و مشکلات آن در سه دهه قبل تصریح کرد: «با پیشرفت علوم فناوری‌های جدیدی ابداع شد و راندمان توالی یابی را بهتر کرد ولی امروزه با پیشرفت‌های بیشتر فناوری های جدیدی مورد استفاده قرار می‌گیرد و طبق آن محتویات ژنتیکی در تعداد نمونه‌های زیاد و با دقت بالا انجام می‌شود.»
اسماعیلی در ادامه به معرفی دیتا بیس‌های مختلف و نحوه بکار گیری آنها پرداخت و گفت: «به دلیل نداشتن اطلاعاتی در خصوص اپی توپ‌های اقوام ایرانی نمی‌توانیم واکسن بی‌نقصی طراحی کنیم و اپی توپ‌هایی کشور های دیگر نیز با آنچه ما داریم خیلی متفاوت است.»
او با بیان اینکه چه خوب است بتوانیم دیتا بیس‌هایی ایجاد کنیم که بتوانیم الگوی اقوام ایرانی را در گذشته و حال داشته باشیم از راه‌اندازی طرحی در باره خبر داد و گفت: «باید دیتا بیس‌های کوچک‌تری مثلا در بخش باستان‌شناسی داشته باشیم که اطلاعات اقوام مختلف را جمع‌آوری و پس از لینک با یکدیگر اطلاعاتشان را در اختیار هم بگذارند همانند کاری که در ژاپن ، امریکا و اروپا صورت گرفته است.»
انتهای پیام/
