میراث‌فرهنگی اما در اندیشه و معنا جامع علوم است و فهم آن به درک بسیاری از رشته‌های مربوطه نظیر موزه‌داری، مرمّت، معماری، و... در کنار باستان‌شناسی وابسته است. همه این اصطلاحات در پی‌شناخت معنا و مفهوم جامعه بشری هستند تا درک حقیقت برای تسهیل زندگی و صلح و توسعه پایدار در جامعه انسانی محقق شود. تحقق این پایداری در اجرا این مفاهیم سخت و پیچیده در ساختار سازمانی واداری در هر جامعه نیازمند درک مفاهیم جهت مدیریت آن موضوع‌ها در تشکیلات است. تشکیلات ماده و صورتی است که معنا و مفهوم را از بستر تاریخی فهم و درک گذشته به بستر جامعه مدرن امروز مدیریت می‌کند. میراث سرزمین کهن‌سال ایران در حوزه سازمانی به نام سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مدیریت می‌شود. بخشی از ارکان این سازمان به‌صورت جدی به موضوع باستان‌شناسی وابسته است که از بین تمام ساختارهای کلان و زیرمجموعه‌های وابسته این سازمان،عمده‌ترین آن‌ها مراکز مهم باستان‌شناسی نظیر پژوهشکده باستان‌شناسی، موزه ملّی ایران، و بخش مهمی از پایگاه‌های میراث ملّی و جهانی است. مدیریت این ارکان اجرائی در تمام دوره‌های گذشته فرازوفرودهایی داشته است که عملکرد هرکدام از این بخش‌ها می‌تواند معیار قضاوت برای افول و یا شکوه مدیریت این تشکیلات قرار گیرد.
ارزیابی هر عملکرد به‌طورمعمول وابسته به شرایط و جریان‌های عمومی کشور در زمان خود سنجیده می‌شود و کارکرد هر دوره در بستر و بافت خود معیار عمل است زیرا که تفسیر آن به درک شرایط رویدادهای هم‌عصر با سایر رویدادها وابسته است. بنابراین مقایسه با دوره‌های قبل و بعد موضوعی متفاوت است که آن روش سنجش در صورت عدم فهم شرایط زمانی و مکانی می‌تواند غلط معنا شود و درست درک و فهم همین نکته در ارزیابی اهمیت دارد زیرا ممکن است واقعیت‌های موجود جامعه و حتی جهان را معیار سنجش قرار ندهد. از این دیدگاه در خصوص وضعیت باستان‌شناسی در سال‌های اخیر ارزیابی عملکرد پژوهشکده باستان‌شناسی، موزه ملّی، و پایگاه‌های میراث جهانی و ملّی نشان می‌دهد که دوره دولت تدبیر و امید دوره احیای باستان‌شناسی ایران است.
عملکرد موفق پژوهشکده باستان‌شناسی در استفاده از بهترین متخصصین در تصدی مدیریتی پژوهشگاه و پژوهشکده باستان‌شناسی و موزه ملّی، کاوش‌ها و برنامه‌های بلندمدت پژوهشی، انعقاد تفاهم‌نامه‌ها و برگزاری اجلاس‌ها و همایش‌های تخصصی پژوهشگاه و برگزاری بیشترین نمایشگاه بین‌المللی در موزه ملّی، توسعه روابط بین‌المللی در حوزه پژوهش و نمایشگاه‌ها، احیا و استقلال تشکیلات گسترده پایگاه‌های میراث جهانی و ملّی و ثبت میراث‌های متعدد جهانی همواره ظرفیت بین‌المللی بسیار گسترده‌ای برای باستان‌شناسی فراهم آورده است که همه این موارد در شرایط خاص امروز کشور تشکیلات باستان‌شناسی را همواره پویا نگه‌داشته است. بدیهی است، جامعه باستان‌شناسی با توجه به میراث کهن‌سال این سرزمین انتظار دارد در تشکیلات وزارتی سهم بیشتری برای توسعه پایدار جامعه در حوزه بنیادی و کاربردی کشور داشته باشد.
*دانشیار باستان‌شناسی دانشگاه شیراز
انتهای پیام/
