تجارت‌خانه همیشگی مشهد
این سرای قدیمی که متعلق به دوران پهلوی اول است به وسیله شخصی به نام عزیزا... اف از نسل همان یهودی‌هایی که نادرشاه برای توسعه مشهد از قزوین وارد مشهد کرد، ساخته شد. در واقع کاروان سرای او تجارت خانه‌ای برای صادرات محصولات مختلف بوده است. عزیزا... اف تاجر ثروتمند مشهدی بود، اما خیلی سال قبل از آنکه یهودی‌ها مشهد را ترک کنند، این تجارت‌خانه را در سال ۱۳۴۸ قمری به حاج غلام‌حسین سالم مشهدی واگذار کرد. در زمان حاج غلام‌حسین این سرا محل رفت و آمد تاجران فرش و گلیم بود سپس تبدیل به تجارت‌خانه مواد غذایی شد. الان هم محلی برای خرید و فروش کالاهای ایرانی و اجناس دست‌دوم خارجی است. کسبه می‌گویند از همان روزی که غلام‌حسین‌خان این تجارت‌خانه را خریده بود سقفش در حال ریزش بوده و نیاز به بازسازی داشته است.
ویژگی‌های معماری بنا
معماری این کاروان سرای قدیمی به صورت درون گرا می باشد یعنی به دو بخش اندرونی و بیرونی تقسیم شده است. قسمت اندرونی یا بخش خصوصی آن در شرق ساختمان و دارای حیاط کوچک می باشد، بخش بیرونی این بنا در مرکز قرار دارد و دارای حیاط بزرگ بوده که توسط غرفه ها احاطه شده است. این عمارت سه طبقه‌ای از سطح کوچه پایین تر است و همین امر باعث شده، از بیرون این ساختمان تنها دو طبقه آت دیده شود. مصالح به کار رفته در این ساختمان آجر، گچ و ملات می باشد و معماری این بنا، دلیل بر قدمت آن است.
سال 1380 تجارت‌خانه عزیزالله اف با شماره 4030 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و کسبه به دلیل اینکه دیگر اجازه تعمیرات نداشتند و این اثر تاریخی وضعیت نا مناسبی پیدا کرده بود تا این که سرانجام مرداد ماه امسال حیاط کوچک سرا برای بازسازی و مرمت پلمب و مغازه‌های آن تخلیه شد.
کسبه چه می گویند؟
یکی از کسبه این سرا در این خصوص می‌گوید: طرح بازسازی و مرمت این سرای تاریخی پس از سال‌ها انتظار بالأخره آغاز شد و مسئولان هم برای واحد تجاری جایگزین قول‌هایی داده‌اند.
حسین یکی دیگر از کسبه‌ای که مغازه‌اش در گام اول طرح بازسازی و مرمت قرار دارد نیز در این‌باره می‌گوید: همین که کار را آغاز کردند جای شکرش باقی است. تمام کسبه منتظر چنین روزی بودند. چرا که این سرا استحکام لازم را ندارد و متاسفانه استاندارد نیست. با بازسازی و مرمت این سرا یکی از دغدغه‌هایمان کم می‌شود. وی در خصوص هزینه‌های اجرای طرح نیز می‌افزاید: قرار است کسبه در این طرح مشارکت داشته باشند. گفته‌اند نسبت هزینه‌ها بین شهرداری، میراث فرهنگی و کسبه یک سوم است.
اگر چه کسبه برای مرمت این اثر تاریخی به زحمت افتاده‌اند و برای مدتی باید در واحدهای تجاری به غیر از این سرا فعالیت کنند اما با مرمت سرای عزیزالله اف، گردشگران بیشتری به سوی این اثر تاریخی خواهند شتافت و کسب و کار در این مجموعه رونق بیشتری خواهد گرفت.
گام اول طی 18 ماه تکمیل می‌شود
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان‌رضوی دراین باره می گوید: قرار است گام اول طرح بازسازی و مرمت حیاط سرا 18 ماهه کامل شود.
ابوالفضل مکرمی‌فر در این‌باره می‌گوید: سرای عزیزا... اف با توجه به قدمت آن و خطر بروز حوادثی مانند پلاسکو و همچنین اقلام مورد معامله در این سرا، نیاز به مرمت و بازسازی دارد. درک گام اول تصمیم گرفتیم حیاط کوچک این سرا مورد بازسازی و مرمت قرار بگیرد.
او ادامه می‌دهد: رویکرد ما برای این گام استحکام‌بخشی و مقاوم‌سازی بناست.
او با بیان اینکه شهرداری، دادگستری و فرمانداری نیز در این طرح همراه میراث فرهنگی هستند، می‌گوید: این طرح با حداقل بودجه آغاز شده است و هزینه‌های جاری به نسبت یک سوم بین میراث فرهنگی، شهرداری و کسبه تقسیم می‌شود، اما به عقیده من بیشترین مشارکت و همکاری را کسبه باید داشته باشند تا این طرح به خوبی اجرا شود.
او در خصوص اینکه تکلیف کسبه‌ای که مغازه خود را تخلیه کرده‌اند چه می‌شود، اظهار کرد: شهرداری مشهد مکانی موقت برای فعالیت کسبه در نظر گرفته است. ۳۱ مغازه در پاساژ عدالت و ۱۵مغازه نیز در بازار عباسقلی‌خان تحویل کسبه می شود.
انتهای پیام/
