چایینه سوگواری زنان ایلامی در سوگ امام حسین(ع)

یکی از مراسم‌هایی که ویژه استان ایلام در ماه محرم به‌ویژه در دهه اول محرم برگزار می‌شود، مراسم چایینه است. چایینه به معنای ذکر مصیبت بر مصائب یاران امام حسین(ع) است که این چایینه‌خوانی را زنان استان ایلام در مجالس عزا با سوز و گداز خاصی انجام می‌دهند.

این مراسم که بیشتر در شهرستان دهلران برگزار می‌شود توسط زنان اجرا می‌شود تا با برگزاری این مراسم، آن‌ها نیز سهمی در عزاداری اباعبدالله الحسین (ع) داشته باشند. 

در ایام محرم بیشتر مردها در سوگواری سالار شهیدان امام حسین (ع) و یارانش، نقش فعال‌تری دارند اما در میان مردم ایلام، زنان در رسم چایینه دیگر تنها شاهدان اندوهگین نیستند و مراسم ویژه‌ای دارند، از جمله این چایینه‌ها می‌توان به چایینه حضرت قاسم (ع) در روز هفتم، چایینه حضرت عباس (ع) در روز هشتم، چایینه امام‌حسین (ع) در روز دهم و چایینه روز اربعین حسینی اشاره داشت. 

در چایینه حضرت قاسم رسم براین است که ابتدا بر دختری جوان و ازدواج نکرده (به نشان عروس قاسم) لباس عروسی (تن پوشی سبزرنگ و سرپوشی سفید رنگ) می‌پوشانند و دو شمع روشن نیز به دست‌های عروس می‌دهند و یک سینی پر از نقل و نبات، حنا، عود و شمع را در وسط میدان می‌گذارند. 

چایینه‌خوان‌ها با لباس تمیز رنگی و با وضعی مرتب وارد میدان می‌شوند و زنی که در اصطلاح مُلایه گفته می‌شود شروع به مداحی می‌کند، سپس زنی در حین اجرای مراسم عروسی، کفنی آغشته به خون را به وسط میدان می‌آورد (به نشانه رسیدن خبر شهادت قاسم در روز برگزاری مراسم عروسی) بعد از این حادثه چایینه‌خوان از حالت نمادین شادی و سرور در آمده و خود را پریشان کرده با خاموش کردن شمع‌ها، روی سر عروس چادر سیاه (به نشانه عزادار شدن عروس می‌اندازد و بعد از خاموش کردن شمع‌ها نوحه‌خوانی توسط ملایه شروع شده و مجلس ماتم وعزا می‌شود. 

ابتدا چایینه‌خوان‌ها دو زانو نشسته و سپس در حالت ایستاده به صورت حلقه‌وار دور میدان چرخیده و با کف دو دست په پیشانی خود می‌زنند. 

چایینه عباس(ع) در روز هشتم محرم برگزار می‌شود، در روزهای عاشورا و اربعیین نیز چایینه امام‌حسین (ع) با تفاوت‌هایی در مراحل و شیوه اجرا برگزار می‌شود. 

بسیاری از مردم‌شناسان معتقدند که آیین چاینه یا چای نه از مشرق زمین وارد فضای جوامع ما به‌ویژه جامعه معروف به کردهای فیلی مخصوصا ایلامیان مقیم بغداد شده است و مفهوم آن سینه‌زنی است، هر چه هست، چای نه یا چاینه آیین سوگواری مخصوص زنان است که همه‌ساله همزمان با ایام محرم در ایلام برگزار می‌شود. 

در دهه اول محرم برخی خانه‌های شهر ایلام میزبان زنان عزادار امام حسین (ع) وحضرت ابوالفضل بوده است که چاینه‌کنان یعنی سینه‌زنان به سوگواری می‌پردازند، این عزاداری‌ها گویا تا شب دهم محرم نیز ادامه خواهد داشت. 

اشعار و ذکرهایی که در مراسم چاینه توسط زنان خوانده می‌شود خطاب به حضرت زینب (س) به خاطر دردها و مصیبت‌هایی که در تاسوعا وعاشورا کشیدند، و چاینه‌کنان به این بانوی بزرگ می‌بالند و اغلب سرایش‌های آنان به عمه عمتی ختم می‌شود. 

بیشتر شرکت‌کنندگان در این مراسم، دختران جوانی هستند که دعاگویان در آرزوی تحقق خواسته‌هایشان چاینه‌کنان به پیشوازی تاسوعا وعاشورا می‌روند و معمولاًا یک ذاکر ویک سخنران زن هم پیش از شروع مراسم در تبیین ماهیت تاسوعا وعاشورا و نقش زنان در آن مطالبی را بیان می‌کنند، توزیع ولیمه در بین حاضران از دیگر برنامه‌های آیین چاینه است. 

این مراسم که بیشتر در شهرستان دهلران برگزار می‌شود توسط زنان اجرا می‌شود تا با برگزاری این مراسم، آن‌ها نیز سهمی در عزاداری اباعبدالله الحسین (ع) داشته باشند. 

در ایام محرم بیشتر مردها در سوگواری سالار شهیدان امام حسین (ع) و یارانش، نقش فعال‌تری دارند اما در میان مردم ایلام، زنان در رسم چایینه دیگر تنها شاهدان اندوهگین نیستند و مراسم ویژه‌ای دارند، از جمله این چایینه‌ها می‌توان به چایینه حضرت قاسم (ع) در روز هفتم، چایینه حضرت عباس (ع) در روز هشتم، چایینه امام‌حسین (ع) در روز دهم و چایینه روز اربعین حسینی اشاره داشت. 

در چایینه حضرت قاسم رسم براین است که ابتدا بر دختری جوان و ازدواج نکرده (به نشان عروس قاسم) لباس عروسی (تن پوشی سبزرنگ و سرپوشی سفید رنگ) می‌پوشانند و دو شمع روشن نیز به دست‌های عروس می‌دهند و یک سینی پر از نقل و نبات، حنا، عود و شمع را در وسط میدان می‌گذارند. 

چایینه‌خوان‌ها با لباس تمیز رنگی و با وضعی مرتب وارد میدان می‌شوند و زنی که در اصطلاح مُلایه گفته می‌شود شروع به مداحی می‌کند، سپس زنی در حین اجرای مراسم عروسی، کفنی آغشته به خون را به وسط میدان می‌آورد (به نشانه رسیدن خبر شهادت قاسم در روز برگزاری مراسم عروسی) بعد از این حادثه چایینه‌خوان از حالت نمادین شادی و سرور در آمده و خود را پریشان کرده با خاموش کردن شمع‌ها، روی سر عروس چادر سیاه (به نشانه عزادار شدن عروس می‌اندازد و بعد از خاموش کردن شمع‌ها نوحه‌خوانی توسط ملایه شروع شده و مجلس ماتم وعزا می‌شود. 

ابتدا چایینه‌خوانها دو زانو نشسته و سپس در حالت ایستاده به صورت حلقه‌وار دور میدان چرخیده و با کف دو دست په پیشانی خود می‌زنند. 

چایینه عباس(ع) در روز هشتم محرم برگزار می‌شود، در روزهای عاشورا و اربعیین نیز چایینه امام‌حسین (ع) با تفاوت‌هایی در مراحل و شیوه اجرا برگزار می‌شود. 

بسیاری از مردم‌شناسان معتقدند که آیین چاینه یا چای نه از مشرق زمین وارد فضای جوامع ما به‌ویژه جامعه معروف به کردهای فیلی مخصوصا ایلامیان مقیم بغداد شده است و مفهوم آن سینه‌زنی است، هر چه هست، چای نه یا چاینه آیین سوگواری مخصوص زنان است که همه‌ساله همزمان با ایام محرم در ایلام برگزار می‌شود. 

در دهه اول محرم برخی خانه‌های شهر ایلام میزبان زنان عزادار امام حسین (ع) وحضرت ابوالفضل بوده است که چاینه‌کنان یعنی سینه‌زنان به سوگواری می‌پردازند، این عزاداری‌ها گویا تا شب دهم محرم نیز ادامه خواهد داشت. 

اشعار و ذکرهایی که در مراسم چاینه توسط زنان خوانده می‌شود خطاب به حضرت زینب (س) به خاطر دردها و مصیبت‌هایی که در تاسوعا وعاشورا کشیدند، و چاینه‌کنان به این بانوی بزرگ می‌بالند و اغلب سرایش‌های آنان به عمه عمتی ختم می‌شود. 

بیشتر شرکت‌کنندگان در این مراسم، دختران جوانی هستند که دعاگویان در آرزوی تحقق خواسته‌هایشان چاینه‌کنان به پیشوازی تاسوعا وعاشورا می‌روند و معمولاًا یک ذاکر ویک سخنران زن هم پیش از شروع مراسم در تبیین ماهیت تاسوعا وعاشورا و نقش زنان در آن مطالبی را بیان می‌کنند، توزیع ولیمه در بین حاضران از دیگر برنامه‌های آیین چاینه است.

انتهای پیام/

کد خبر 140105187559