در نگاه اول روی توری کلاهخود کلمه زیبای «علی» خودنمایی می کند... کمی دقیق‌تر می‌شوم، حکایت نوشته‌ها و کلمات خیلی عمیق‌تر است. از خودش می‌پرسم روی توری این کلاهخود چه کلمات یا عباراتی نوشته است؟! گفت: روی توری نوشته است «لا حول و لا قوه الا بالله»، «ان الحسین مصباح الهدی و سفینه النجاه»، «اللهم صل علی محمد و آل محمد کثیرا کثیرا تسلیما»، «سبحان الله»، «الله اکبر»، دو بار «محمد رسول الله» و شش بار «علی». این آغاز گفت‌وگو با آیت گودرزی زره‌باف چیره‌دست و خوش‌ذوق لرستانی و دارنده دیپلم افتخار سرو سیمین است. دلی می‌بافد و از هیچ استادی درس نگرفته است. او در خصوص علاقه‌مندی و چگونگی ورودش به هنر کهن و آیینی زره‌بافی گفت: همیشه در پس ذهنش حسی غریب و علاقه‌ای درونی به این هنرصنعت داشته و خیلی دوست داشته بداند که چگونه این زره‌ها و کلاهخودها ساخته می‌شود.
آیت گودرزی اظهار کرد: متولد ۱۳۳۹ در خرم‌آباد است و در همین شهر روبه‌روی مسجد توسلی، چرم‌بافی بنام مرحوم حاج فضل‌الله موسوی، کمربند علم‌های عزاداری اباعبدالله الحسین(ع) را درست می‌کرده و به دلیل علاقه در ایام محرم، کنار دست او قلاب‌دوزی و چرم‌دوزی را یاد گرفته است.
او ادامه داد: مادرم از سادات بود و از کودکی به حسین(ع) علاقه داشتیم و در همه این سال‌ها هر وقت کلاهخود یا زرهی می‌دیدم، ذهنم درگیر می‌شد.
گودرزی اظهار کرد: یک بار در تهران اطراف مسجد امام خمینی کلاهخودی آویزان بود، ذهنم به این سمت رفت که چگونه آن را بافته‌اند و تا مدت‌ها فکرم درگیر این کار بود، در اصفهان هم چنین وسایلی دیدم تا این که سال ۹۰ اتفاقی افتاد و ناگهان شروع به زره‌بافی کردم.
او با اشاره به اینکه در یک حادثه رانندگی دختر و پسرش را از دست می‌دهد، ادامه داد: با آن حادثه درمانده شده بودم، حس و حالی نداشتم، کسی هم نمی‌توانست با من هم‌کلام شود که ناگهان پس از مدت‌ها به یاد کلاهخود افتادم، درست سال ۹۱ دوباره به ذهنم رسید که چگونه کلاهخود و زره ببافم، از پسر دیگرم خواستم برایم سوال کند که وضعیت ساخت آنها چگونه است، خودم هم به جست‌وجوی نوشته‌ها، طرح‌ها، ابزارها و بافتن زره‌ها رفتم.
این هنرمند در خصوص لوازم کار و نوشته‌های روی توری کلاهخودها گفت: توری کلاهخودها بر اساس متن درخواستی و نوع مفتول و... بافته می‌شود، از روی نقشه حروف که خیلی هم زمان، دقت و عشق می‌خواهد، شروع به بافتن می‌کنی و در این راه گاهی زمان هم از یادت می‌رود.
او ادامه داد: ما برای بافتن این حروف و نوشته‌ها، خط‌شماری و خانه‌بافی می‌کنیم، حتی اگر یک لحظه پلک بزنی، طرح و نوشته، شکل خودش را از دست می‌دهد و همین ظرافت و سختی، تفاوت کار زره‌بافی با سایر رشته‌هاست، اینکه یک بافت اشتباه، تمام بافته‌های مفتولی را نامتقارن می‌کند.
گودرزی که ساده‌بافی را از ابتدا و به سرعت و بدون گذراندن هیچ دوره آموزشی طی کرده و روی نظم هندسی، بافت و طرح و نقش حساسیت زیادی دارد، افزود: من راهنمایی نداشته‌ام، در واقع کسی نیست که بگوید نوع بافتن، فنر، حلقه بریدن و... را به من یاد داده است.
او با بیان اینکه اگر تمرکز، علاقه و توان جسمی نباشد، نمی‌توان در این حرفه موفق بود، تصریح کرد: سیم‌چین، دم‌باریک، انبردست، سیم مفتولی و یک دریل برقی ابزار لازم برای بافت زره بوده و جنس مواد از استیل و گاهی یک درصد نقره است ولی در ۹۵ درصد موارد، جنس مفتول‌های بافت، آهن و برنج است.
این هنرمند زره‌بافی با اشاره به اینکه شاید در این کار هنوز جای نوآوری خالیست، ولی اکنون روی دستکش‌های ضد ضربه و چاقو برای قصابی کار می‌کنم، اضافه کرد: برای رونق این حرفه و دیگر رشته‌های صنایع‌دستی حمایت مسئولان به‌خصوص مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان ضروری است.
عباس حمزه‌ای معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان نیز در این خصوص گفت: برخی از رشته‌های صنایع‌دستی در سطح استان و کشور در حال فراموشی هستند و طی سال‌های اخیر با برنامه‌ریزی و هماهنگی صورت‌گرفته از طریق اداره‌کل و ارتباط مستمر با فعالان صنایع‌دستی استان، برای به روزآوری و معرفی هرچه بیشتر این رشته‌ها، تلاش شده است.
حمزه‌ای اظهار کرد: زره‌بافی یکی از صنایع‌دستی کهن و آیینی ایران است که کمتر معرفی شده ولی طی سال‌های اخیر با پیگیری‌های صورت‌گرفته در حال فراهم کردن اقدامات لازم به منظور تجهیز تنها کارگاه زره‌بافی استان هستیم.
او ادامه داد: علاوه براین، آموزش زره‌بافی به صورت مستمر و منظم با همکاری آقای گودرزی تنها زره‌باف استان برای علاقه‌مندان صورت می‌گیرد تا از فراموشی این هنرصنعت اصیل و آیینی جلوگیری شود.
عطا حسن‌پور مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان نیز در این خصوص گفت: زره‌بافی یکی از صنایع‌دستی کمتر معرفی شده است که امروز مهم‌ترین کارکرد آن کارکرد آیینی و مذهبی برای تعزیه‌هاست.
حسن‌پور اظهار کرد: در حال حاضر تنها یک کارگاه زره‌بافی در شهرستان خرم‌آباد وجود دارد که توسط آقای آیت گودرزی از هنرمندان توانمند و شایسته این حوزه، اداره می‌شود.
او با اشاره به اینکه در حال حاضر قیمتی که برای تهیه زره‌بافی، کلاهخود و ... پرداخت می‌شود، نسبت به تلاش، زحمت و هنری که برای این کار صرف می‌شود، کافی نیست، افزود: انجام کاری مثل زره‌بافی قطعا نیازمند عشق و ارادتی قلبی است چراکه انجام چنین کاری به صورت ماهرانه و ظریف، نیازمند همراهی دست و دل است که فردی مثل آقای گودرزی با عشق و اعتقادی که در این کار برایش وجود دارد، چنین آثار زیبا و ظریفی خلق می‌کند.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان خاطرنشان کرد: بی‌شک این رشته اگر به اشکال دیگری از جمله کارهای تزئینات منزل، ساخت دستکش زرهی و ...استفاده و به روزآوری شود، می‌توان آن را به‌خوبی، حفاظت و معرفی کرد.
او به پیشینه زره‌بافی در ایران اشاره کرد و گفت: از دوران صفویه تاکنون بیشترین کارکرد زره‌بافی همان کارکرد مذهبی و آیینی است، چراکه زمانی که لشکر صفوی در جنگ چالدران از عثمانی شکست می‌خورد، استفاده از لباس زرهی و کلاهخود در جنگ کارکردش را از دست می‌دهد.
حسن‌پور اضافه کرد: در حال حاضر رشته زره‌بافی به ثبت ملی رسیده و پرونده ثبت جهانی آن نیز در حال تکمیل است تا این رشته هنری کهن، به فراموشی سپرده نشود.
انتهای پیام/
نظر شما