به گزارش میراث‌آریا، محمدمرتضایی، سرپرست هیئت کاوش فصل هفتم حریره گفت: این پروژه با هدف مستندنگاری، خواناسازی کاوش‌های پیشین، بسترسازی برای ایجاد منطقه گردشگری بین خانه‌های اعیانی و مسجدجامع، شناخت عوامل جابجایی مرکز قدرت از سیراف به جزیره کیش و جایگاه آن در تجارت دریایی با شرق دور انجام شد.

این باستان‌شناس تصریح‌ کرد: یکی از بخش‌های مهم شهر حریره راسته‌ای است که از مسجد جامع و کارگاه شیشه‌گری آن در مرکز شهر حریره آغاز و در ادامه به خانه‌های اعیانی سه گانه، حمام تاریخی و سپس به بخش بندرگاهی حریره که در آن مجموعه فضاهای تولید شیره خرما، بارانداز کالاها و معماری دستکند بندر است، ختم می‌شود. این فضاهای معماری که در راستای مسیلی باستانی قرار گرفته است، بخش مهمی از شواهد آشکار شده معماری جزیره را در برمی‌گیرد و بر این اساس تمرکز هیات کاوش بر بخش خانه‌های اعیانی صورت گرفت.

مرتضایی افزود: در این فصل از کاوش شواهد معماری مجموعه ساختمانی شماره ۳ در جنوب ساختمان اعیانی کیش در کنار مواد فرهنگی از قبیل سفال، صدف، استخوان‌های جانوری، تزیینات گچی معماری، ابزارسنگی زیستی شامل سنگ ساب و مشته، اشیاء فلزی، قطعاتی از ظروف شیشه‌ای، سکه‌های ناخوانا مفرغی بدست آمد و کاوش فصل هفتم آن به پایان رسید.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری اظهار کرد: حجم انبوهی از زیباترین سلادن‌های سفالی چینی بدست آمده از خلیج فارس که طبق بررسی‌های اولیه همکاران کاوش از دانشگاه تهران به ۱۳ گونه قابل تقسیم است نشانگر مرکزیت جزیره کیش در تجارت با شرق دور و  بویژه چین دارد. آنچه سفال‌های وارداتی به حریره را جالب می‌کند کیفیت این گونه‌هاست که از گونه‌های با کیفیت پایین تا نمونه‌های فاخر و تجملاتی قابل تقسیم است و به نظر نمونه‌هایی از آنها شبه سلادن‌هایی است که توسط ایرانیان تولید می‌شده است.

او در ادامه به دانش بومی ساکنان جزیره کیش در معماری و مهار آب اشاره کرد و گفت: ساختمان کاوش شده از سنگ‌های مرجانی ساخته شده و حداقل دو طبقه بودن آن مشخص و بنا براساس توپوگرافی جزیره و بروی آن ساخته شده است. این ساختمان علاوه بر اطاق‌های زیستی، از فضاهایی تشکیل شده که به نظر برخی از این فضاها مرتبط با فعالیت‌های صنعتی از قبیل استحصال مروارید بوده است. حجم انبوه دورریزهای صدفی و ابزار مرتبط با آن و نیز بدست آمدن چاهی به عمق حداقل ۹ متر با حوضجه ها و کانال‌های مرتبط با هم نشانگر این معماری پیچیده و تا کنون ۱۴ فضای معماری این مجموعه ساختمانی خوانا سازی شده است.

این باستان‌شناس خاطرنشان کرد: بدست آمدن کاشی‌های فیروزه‌ای و یک قطعه کاشی زرین فام ستاره‌ای شکل که به دلیل آسیب دیدگی کتیبه‌های آن تا زمان مرمت اصولی آن، غیرقابل خواندن است نشان از فاخر بودن این بنا داشته اما تعیین کارکرد دقیق آن همچنان نیاز به مطالعات بیشتر دارد. به نظر می‌رسد این بنا متعلق به خاندانی مهم بوده که در طی چند دوره مورد استفاده قرار گرفته است.

مرتضایی در ادامه با تشکر از منطقه آزاد کیش و پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری  به جهت پشتیبانی از هیئت کاوش، اظهار امیدواری کرد؛ پس از تکمیل کاوش در این مجموعه ساختمانی، عملیات مرمت و استحکام بخشی آن در دستور کار قرار گرفته تا پس از اتمام آن، رسما به مجموعه فضاهای قابل بازدید جزیره کیش اضافه شده و به‌عنوان برگ زرین دیگری از میراث کهن ایرانی در خلیج فارس، پذیرای علاقه‌مندان به گردشگری فرهنگی ایرانی و خارجی شود. این باستان‌شناس همچنین برنامه کاری ثبت جهانی حریره کیش را در صورت همکاری منطقه آزاد کیش و وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در فهرست میراث جهانی با توجه به پتانسیل بالای آن از منظر مدیریت فرهنگی را اولویت اول کاری خود دانست.

سرپرست هیئت باستان‌شناسی گفت: یافته‌های شاخص قابل تاریخ‌گذاری این کاوش از قبیل سفال‌های سلادن گونه لانگچوان، سفال یوئه و ... به همراه سفال‌های نقاشی روی لعاب، سفال اسگرافیاتو تک رنگ، سفال شبه پیش از تاریخی، سفال منقوش چندرنگ به قرن ۴ تا ۸ هجری قمری مربوط است که مطالعات گاهنگاری آن پس از اتمام کاوش به شکلی دقیق‌تر اعلام خواهد شد.

مطالعات باستان‌شناسی جزیره کیش پیش از انقلاب، در سال ۱۳۴۶ با بررسی احمداقتداری آغاز و پس از آن هامیلتون و دیوید وایتهاوس در سال ۱۳۵۲ و ۱۳۵۳ از جزیره بازدید می‌کنند. سپس بابک راد، سیف الله کامبخش فرد و حسین بختیاری در سال‌های ۱۳۵۳ تا ۱۳۵۴ از جزیره کیش بازدید و بررسی‌های محدودی در آن انجام می‌دهند.

پس از انقلاب این مطالعات با کاوش‌های جدی استاد زنده یاد محمود موسوی طی سه فصل آغاز می‌شود و در آنها خانه اعیانی، حمام و بندرگاه مورد کاوش قرار می‌گیرد و در ادامه این فضاهای معماری کاوش‌ها، توسط مرحوم کبیری و عادل فرهنگی مرمت می‌شود.

در ادامه زنده یاد فاطمه کریمی، زرین تاج شیبانی، سیمین لک پور کاوش در مسجد جامع، کارگاه شیشه‌گری و دره پرتقالی‌ها را ادامه می‌دهند. پس از آنها سامان سورتچی و مصطفی راستی دوست در بخش شمال شرقی مسجد جامع و نیز در بخش بندرگاهی کاوش را ادامه می‌دهند. فصل هفتم را نیز محمد مرتضایی عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری به سرانجام رسانده است.

انتهای پیام/