میراثآریا؛ چهارمحال و بختیاری بهعلت شرایط جغرافیایی خاص و قرارگیری در مسیر جاده تاریخی دزپارت و موقعیت راهبردی آنها از توجه ویژه دولتهای وقت برخوردار بوده است و بهدنبال همین ویژگیها، در دورههای مختلف تاریخی، قلعههای متعددی در شهرها و روستاهای این استان ساخته شده است.
قلعه تاریخی پایتختی صمصامالسلطنه شلمزار مرکز شهرستان کیار یکی از مهمترین قلعههای چهارمحال و بختیاری بوده که در تاریخ معاصر ایران نقشآفرین بوده است.
قلعه تاریخی پایتختی صمصامالسلطنه شلمزار در شهرستان کیار یکی نفاطی است که در انقلاب مشروطه مقر بخشی از انقلابیون بوده است و اکنون میتواند روایتگر بخشی از این حادثه تاریخی باشد.
حکمرانان مشروطهخواه تاریخ معاصر ایران پس از پیروزی در مبارزات خود برای ساعاتی (دو ساعت)، قلعه شلمزار در چهارمحال و بختیاری را بهعنوان مرکز حکومت مشخص و در آن جا اعلام پایتختی در ایران کردند.
قلعه تاریخی پایتختی صمصامالسلطنه شلمزار چهارمحال و بختیاری با دو هزار مترمربع وسعت و ۵۰۰ مترمربع زیربنا در شمالغرب شلمزار مرکز شهرستان کیار و در ۴۵ کیلومتری شهرکرد واقع شده است.
قلعه تاریخی پایتختی صمصامالسلطنه شلمزار در سال ۱۳۰۷ هجری قمری بهدستور «حاج نجفقلیخان بختیاری» ملقب به «صمصامالسلطنه – صدر اعظم ایران در دوره مشروطه» ساخته شد و دارای ایوان و پیشخوان ستوندار سنگی است.
قلعه تاریخی پایتختی صمصامالسلطنه شلمزار دارای دو طبقه مستطیل ساخته شده که طبقه نخست آن چهار دهه قبل تخریب شد اما طبقه همکف با چند اتاق به صورت طاق و چشمه همچنان استوار است.
در جلو این اتاقها ایوانی با ستونهای سنگی و تزئینات زیبا خودنمایی و چشم هر بینندهای را بهخود جلب میکند.
ساختمان قلعه تاریخی پایتختی صمصامالسلطنه شلمزار بهصورت شرقی غربی قرار گرفته و دارای یک ایوان با ۱۸ ستون سنگی حجاری شده است که این ایوان ۳۳ متر طول و ۳.۵ متر عرض دارد.
قلعه تاریخی پایتختی صمصامالسلطنه شلمزار در چهارمحال و بختیاری یکی از مراکز فعالیت مشروطهخواهان در دوره قاجار بود که اکنون بهعنوان یکی از مراکز مهم میراثفرهنگی و گردشگری استان شناخته میشود.
قسمتی از قلعه تاریخی پایتختی صمصامالسلطنه شلمزار در سالهای اخیر مرمت شده است
مدیرکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی چهارمحال و بختیاری گفت: این ادارهکل در سالهای اخیر مرمت ستونهای سنگی، استحکامبخشی و کلافکشی، اجرای کففرش آجری، گچکشی و سفیدکاری، احداث سرویسهای بهداشتی، اجرای تأسیسات الکتریکال و مکانیکال و مرمت بام و عایقکاری آن را انجام داده است.
علیرضا جیلان تأکید کرد: همچنین با توجه به اولویتهای پیشنهادی ادارهکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی چهارمحال و بختیاری این بنا در فهرست پیشنهادی موافقتنامه دفتر حفظ و احیاء بناها، بافتها و محوطههای تاریخی وزارت میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی قرار گرفت.
او افزود: تکمیل محوطهسازی، کففرش، نازککاری، اجرای تأسیسات لولهکشی، نورپردازی و حفاظتی، ساخت و نصب متعلقات چوبی در و پنجره، تکمیل و مرمت نمای آجری سنتی و همچنین تکمیل حوض مهمترین عملیات مورد نیاز برای تکمیل بنای قلعه تاریخی پایتختی صمصامالسلطنه شلمزار به شمار میرود.
جیلان تصریح کرد: قلعههای چهارمحال و بختیاری نماد استقامت و تاریخ کهن سرزمین آب، آئینه و آفتاب است.
او یادآور شد: برخی از قلعههای چهارمحال و بختیاری برای استفاده نظامی و جلوگیری از هجوم دشمنان استفاده میشُده است.
مدیرکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی چهارمحال و بختیاری اضافه کرد: مجموعه فرهنگی تاریخی قلعه چالشتر شهرکرد، قلعه خلیلخان اسفندیاری و قلعه سورک در شهرستان فرخشهر، قلعه بارده شهرستان بن، قلعه جونقان شهرستان فارسان، قلعه فرادنبه شهرستان بروجن، قلعههای دزک و شلمزار در شهرستان کیار از مهمترین قلعههای این استان بهشمار میرود.
جیلان گفت: مرمت و حفاظت از قلعههای چهارمحال و بختیاری جزو مهمترین برنامههای ادارهکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی این استان بهشمار میرود.
قلعه «حاج نجفقلیخان بختیاری» ویژگیهای قلاع تاریخی چهارمحال و بختیاری را دارد
یک محقق و پژوهشگر تاریخ در چهارمحال و بختیاری نیز در این خصوص گفت: قلعه «حاج نجفقلیخان بختیاری» ملقب به «صمصامالسلطنه – صدر اعظم ایران در دوره مشروطه» دارای ویژگیهای قلاع تاریخی این استان است.
بابک زمانیپور تأکید کرد: از جمله ویژگیهای قلعه تاریخی پایتختی صمصامالسلطنه شلمزار میتوان به باز شدن در اصلی و ایوان ورودی آن به سمت کوهستان، دارا بودن کوچه باغ منتهی به در اصلی و قرارگیری بر سر راه تاریخی دزپات اشاره کرد.
او افزود: قلعه «حاج نجفقلیخان بختیاری» ملقب به «صمصامالسلطنه – صدر اعظم ایران در دوره مشروطه» در گذشته بجز بخشهای جنبی در دو طبقه ساخته شده که چهار دهه گذشته طبقه نخست آن تخریب شد.
زمانیپور تصریح کرد: امروز تنها بخش طبقه همکف این قلعه بر جای مانده که جزو ساختمانهای تکایوانه بوده که رو به شرق دید داشته و در دو سوی آن باغ ایرانی گسترانیده شده است.
او یادآور شد: معماری قلعه «حاج نجفقلیخان بختیاری» ملقب به «صمصامالسلطنه – صدر اعظم ایران در دوره مشروطه» در واقع الهام گرفته از تلفیق معماری ایرانی اروپایی و متأثر از ساخت این نوع ابنیه از اواسط دوره قاجاریه به بعد است.
زمانیپور اضافه کرد: قلعه تاریخی پایتختی صمصامالسلطنه شلمزار بهواسطه ارزشهای اجتماعی، فرهنگی و معماری خود یکی از ۴۰ کاخ قلعه باقیمانده از این نوع در چهارمحال و بختیاری است.
روستاهای سورک و دستگرد امامزاده در شهرستان فرخشهر، روستناهای دزک، قلعهسلیم، قلعهتک و شهرهای شلمزار و دستناء در شهرستان کیار بهدلیل قرار داشتن در مسیر جاده تاریخی دزپارت و موقعیت راهبردی آنها از توجه ویژه دولتهای وقت برخوردار بوده و قلعههای متعددی در این شهرها و روستاها ساخته شده است.
از میان قلعههای ساخته شده در این شهرستانها (فرخشهر و کیار)، هماینک تنها قلعه سورک در شهرستان شهرکرد و کاخ قلعه دزک در شهرستان کیار باقیمانده و دیگر قلعهها مانند قلعهتک و قلعه چنار سبز از بین رفتهاند.
قلعه تاریخی پایتختی صمصامالسلطنه شلمزار ۲۶ آذر ۱۳۵۶ به شماره ۱۵۰۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
انتهای پیام/
نظر شما