محمد شجاعی جامعهشناس در یادداشتی به بهانه حرکت نخستین قطار گردشگری در استان کرمان نوشت: حرکت نخستین قطار گردشگری کرمان به مقصد راین را میتوان رخدادی نمادین در مسیر توسعه گردشگری استان دانست، رخدادی که تنها یک تجربه حملونقلی یا اجرای یک برنامه مناسبتی نیست، بلکه نشانهای از تغییر رویکرد، احیای هویت محلی و ورود جامعه به مرحلهای تازه از مشارکت گردشگرانه است.
هرچند راهاندازی یک مسیر قطار گردشگری در نگاه اول شاید بهمثابه افتتاح یک خط خدماتی تفسیر شود، اما از منظر جامعهشناسی گردشگری، این رویداد در لایههای زیرین خود حامل پیامهایی مهم برای بافت اجتماعی کرمان، سیاستهای توسعه پایدار و نگاه نو به ارتباط میان انسان، مکان و تجربه سفر است.
نخست آنکه خط گردشگری کرمان به راین، در حقیقت پلی نمادین میان مرکز استان و یکی از مهمترین مقاصد تاریخی و طبیعی جنوبشرق کشور است، راین، شهری آرام با پیشینهای کهن، ارگ تاریخی باشکوه و طبیعتی کوهستانی و زنده، سالهاست که در انتظار زیرساختی برای اتصال سریع، امن و جذاب به شهر کرمان بود، قطار گردشگری با ایجاد این پیوند، مفهوم «دسترسی» را بازتعریف میکند، دسترسی نه فقط بهعنوان امکان رفتوآمد، بلکه بهعنوان تجربهای که در طی مسیر شکل میپذیرد و در مقصد تعمیق میشود.
جامعهشناسان معتقدند که هر تحول در الگوی دسترسی، پیامدهایی مستقیم بر مشارکت اجتماعی، جریانهای هویتی و شکلگیری احساس تعلق دارد. از این منظر، این قطار میتواند نگاه جامعه محلی را نسبت به جایگاه شهرشان در نقشه گردشگری تغییر دهد.
در سطح کلانتر، این رویداد گامی در جهت توزیع متوازنتر گردشگران در پهنه استان است، تمرکز گردشگران بر چند مقصد شناختهشده، سالهاست تبدیل به چالشی برای عدالت فضایی در گردشگری شده است، جایی پر و جایی خالی.
قطار گردشگری کرمان به راین با فراهم کردن سفری جمعی و برنامهریزیشده، مسیری را فعال میکند که بهطور طبیعی توان جذب گردشگر دارد اما از زیرساختهای کافی برخوردار نبوده است، این امر موجب میشود گردش جریان پیدا کند، اقتصاد خرد محلی تقویت شود، صنایعدستی راین و کرمان دیده شود و چرخهای تازه از درآمد پایدار برای ساکنان آغاز شود.
از منظر جامعهشناسی اقتصادی، تقویت اقتصاد محلی بیش از آنکه یک تحول مالی باشد، بسترساز ارتقای سرمایه اجتماعی، افزایش اعتماد عمومی و شکلگیری مشارکت اجتماعی مؤثر است.
از سوی دیگر، قطار گردشگری یک «فضای عمومی متحرک» است، همان چیزی که برخی نظریهپردازان شهری بر آن تأکید میکنند: فضایی که در آن غریبهها در کنار یکدیگر، در بستر یک تجربه مشترک و بدون تنش قرار دارند.
این فضا امکان گفتوگو، آشنایی، یادگیری و خلق خاطره را فراهم میکند، جامعهای که تجربههای مشترک بیشتری داشته باشد، سرمایه همبستگی بیشتری نیز خواهد داشت.
قطار با ایجاد این لحظات، نقش فرهنگی و اجتماعی خود را فراتر از یک وسیله حملونقل ایفا میکند، از منظر هویتی این پروژه نوعی «بازگشت به مسیر» است. کرمان با سابقهای طولانی در راههای کاروانرو، تجارت تاریخی، مسیرهای کویری و زیارت، حالا بار دیگر با قطار گردشگری راین، بخشی از میراث ارتباطی خود را بازآفرینی میکند.
راین، با ارگ تاریخیاش، نشانهای از مقاومت، معماری و تمدن است و اتصال آن به کرمان توسط قطار، نوعی پیوند میان گذشته و امروز را تداعی میکند، شهروندان با مشاهده این حرکت، احساس میکنند در استانشان اتفاقی مهم و امیدوارکننده رخ داده است، احساسی که پیامدهای مثبت روانی و اجتماعی آن انکارشدنی نیست.
نباید از اهمیت «نمایش» نیز غافل شد، همانگونه که جامعهشناسی گردشگری تأکید میکند، بسیاری از رویدادها برای «دیدن و دیده شدن» شکل میپذیرند، نخستین قطار گردشگری کرمان_راین، حامل پیام «توانستن» و «شدن» برای استان است، اینکه کرمان میتواند مسیرهای گردشگری خود را توسعه دهد، هویت جدیدی برای سفر در جنوبشرق ایران خلق کند و جایگاه خود را در گردشگری ملی ارتقا دهد.
رسانهها، گردشگران، فعالان گردشگری و حتی مردم محلی وقتی این قطار را میبینند، باور میکنند که گردشگری یک مسیر جدی و آیندهدار برای توسعه استان است، افزون بر این، قطار گردشگری سبب ارتقای «سواد گردشگری» جامعه محلی نیز خواهد شد.
ملاقات با گردشگران، تبادل فرهنگی، مشاهده رفتارهای سفر و مشارکت در ارائه خدمات، مجموعهای از یادگیریهای جمعی ایجاد میکند، این یادگیریها در بلندمدت به شکلگیری فرهنگی گردشگرپذیر و مهماندوست کمک میکند، فرهنگی که برای توسعه پایدار گردشگری ضروری است.
در نهایت باید گفت حرکت نخستین قطار گردشگری کرمان_راین، نه تنها یک آغاز، بلکه یک چشمانداز است، چشماندازی که نشان میدهد گردشگری در استان، از مرحله حرف و برنامهریزی عبور کرده و وارد مرحله «تجربهسازی» شده است.
این حرکت، در صورت استمرار و تکمیل زیرساختها، میتواند مسیری تازه برای توسعه پایدار، تقویت همبستگی اجتماعی، افزایش نشاط عمومی، فعالسازی اقتصاد محلی و احیای هویت تاریخی کرمان و راین باشد.
این قطار، صرفاً یک وسیله نقلیه نیست، یک نماد است. نماد حرکت، امید، زندگی و اتصال انسانها به ریشهها و زیباییهای سرزمینشان، استان کرمان با این گام، روایت تازهای از گردشگری را آغاز کردهاست، روایتی که میتواند آیندهای روشنتر، پویاتر و انسانمحورتر را برای این پهنه تاریخی رقم بزند.
انتهای پیام/
نظر شما