دولت آبادي در خصوص پرونده نوروز گفت: نوروز در روز 27 اسفند 1386 به عنوان نخستين اثر در فهرست ميراث معنوي ملي ثبت شد و سپس در اجلاسي که از 4 تا 6 شهريور در تهران برگزار شد، در حضور تعدادي از نمايندگان کشورهاي حوزه نوروز شامل آذربايجان، ازبکستان، ايران، پاکستان، تاجيکستان، ترکيه و قرقيزستان تکميل شد.
وي افزود: پيش از اين نيز پرونده نوروز از طرف سازمان ميراث فرهنگي و کميسيون ملي يونسکو در ايران تهيه شده بود و اجلاسي نيز از 7 تا 10 آگوست 2004 در محل کميسيون ملي يونسکو براي هماهنگي بين کشورهاي برگزار کننده نوروز برگزار شد که بنا به دلايلي پرونده پس از ارسال به يونسکو پس گرفته شد.
معاون ميراث فرهنگي با اشاره به اينکه اين پرونده بعنوان پيشنهاد مشترک 10 کشور ايران، آذربايجان، افغانستان، ازبکستان، پاکستان، تاجيکستان، ترکيه، قزاقستان، قرقيزستان و هند به يونسکو ارسال شده است، در خصوص مشخصات پرونده ارسالي گفت: اين پرونده شامل 10 قطعه عکس از مراسم نوروز در ايران و کشورهاي شرکت کننده در اجلاس اخـيـر، فيلمي 10 دقيقه اي که نشانگر اين آئين در اين کشورهاست، 3 جلد کتاب در اين رابطه (دو جلد از ايران و يک جلد از ترکيه) و يک فيلم 60 دقيقه‌اي از نوروز و 8 عکس ديگر براي تکميل پرونده است.
وي تصريح کرد: متن پرونده ارسالي نيز در جريان دومين اجلاس هماهنگي کشورهاي حوزه نوروز با حضور کارشناساني از کشورهاي برگزار کننده نوروز نوشته شد و به امضاي مقامات ذي ربط در آمد.
دولت آبادي در خصوص پرونده رديف موسيقي سنتي ايران گفت: اين پرونده در شهريور ماه سال جاري به عنوان چهارمين پرونده در فهرست ميراث ملي ناملموس ثبت شد و پرونده معرفي آن براي ثبت در فهرست نمونه ميراث ناملموس يونسکو به همراه پرونده نوروز در سپتامبر 2008 به بخش ميراث ناملموس يونسکو ارسال شد.
معاون ميراث فرهنگي با تأکيد بر اينکه در تهيه اين پرونده خانه موسيقي با سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري همکاري داشته است، گفت: پرونده ارسالي شامل يک فيلم 10 دقيقه‌اي از تاريخچه و تعريف و شيوه آموزش رديف، 10 قطعه عکس از آموزش و اجرا و سازها به همراه 8 قطعه عکس مکمل، يک سي‌دي شامل 60 دقيقه اجرا در گوشه‌هاي مختلف رديف و سه کتاب به عنوان مکمل پرونده بوده که همراه با متن پرونده که توضيح جامعي از رديف و راهکارهاي حفاظتي آن است به يونسکو ارسال شده است.
فريبرز دولت آبادي در خصوص دليل انتخاب پرونده رديف‌هاي موسيقي کلاسيک ايراني بعنوان پيشنهاد مستقل ايران به يونسکو گفت: صحبت‌هايي مبني بر آماده سازي پرونده تعزيه توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي مطرح شده بود که با پيگيري‌هاي صورت گرفته، مشخص شد که پرونده آماده‌اي براي تعزيه وجود ندارد و با توجه به کمبود زمان و آماده بودن نسبي اين پرونده و همچنين وجود نگراني¬هايي در خصوص مصادره رديف‌هاي موسيقي توسط کشورهاي ديگر، اين پرونده در اولويت ارسال قرار گرفت.
از سوي ديگر مدير کل دفتر ثبت آثار تاريخي، فرهنگي و طبيعي با اشاره به اهميت رديف‌هاي موسيقي سنتي ايران، به بيان مواردي در خصوص تاريخچه موسيقي ايراني پرداخت و ابراز داشت: ايران، از دوران باستان تاکنون، همواره به‌عنوان يکي از مراکز اصلي هنر و تمدن بشري محسوب مي‌شده است و شکوه و عظمت ميراث فرهنگيِ اين ملت در تاريخ در قالب نظام‌هاي موسيقايي مختلفي تجلي يافته است. صورت‌بندي نهاييِ اين تحولات موسيقايي در تکوين رديف، که رپرتوار الگويي سنتي و نشانه اصلي موسيقي ايراني محسوب مي‌شود، متجلي شده است.
حسينعلي وکيل علي آبادي گفت: تاريخ طولاني موسيقي در ايران تا هزارۀ چهارم قبل از ميلاد قابل پيگيري بوده و شواهد باستان‌شناختي و متون برجاي مانده از دوران باستان حاکي از رواج انواع مختلفي از سازها در بسترهاي اجرايي متفاوتي است که نشانه‌اي از اهميت موسيقي در زندگي ايرانيانِ نخستين محسوب مي‌شود.
وي افزود: نخستين نظام موسيقايي شناخته شده در ايران به دوران پيش از اسلام، در زمان ساسانيان، بازمي‌گردد که باربد شاخص‌ترين موسيقيدان اين دوران را ابداع‌کنندۀ يک نظام موسيقايي کهن دانسته‌اند.
وکيل در ادامه گفت: اين نظام متشکل از 7 خسرواني، 30 لحن و 360 دستان بوده است که به ترتيب با تعداد روزهاي هفته، ماه و سال در تقويم ساسانيان مرتبط بوده و برخي از اسامي اين الحان نيز در رسالات موسيقايي دوران‌هاي بعدي نيز ذکر شده است و شماري از اين اصطلاحات و اسامي حتي امروزه نيز در نظام موسيقايي ايران و کشورهاي همجوار يافت مي‌شود.
مدير کل ثبت آثار تاريخي تصريح کرد: موسيقي دربار ساسانيان نقش مهمي در شکل‌گيري موسيقي کلاسيک در تمدن اسلامي داشته است که پس از ظهور اسلام که همزمان با ورود اعراب به ايران و سقوط سلسلۀ ساسانيان بوده، فرهنگ موسيقايي مشترک و غني در حوزۀ سرزمين‌هاي اسلامي شکل گرفته است؛ هرچند نمي‌توان منکر وجود سبک‌هاي منطقه‌اي در موسيقي اين روزگار شد.
حسينعلي وکيل با تأکيد بر اينکه دوران اسلامي به‌عنوان عصر مطالعۀ علمي موسيقي شناخته شده است، افزود: اين امر در صدها رسالۀ موسيقايي که در اين روزگار نگاشته شده‌اند، به خوبي تجلي يافته است. نظام موسيقاييِ اين دوران به‌تدريج در قالب ادوار و مقامات تکوين يافته که اين نظام موسيقايي جديد در قالب 12 مقام، 6 آوازه، 24 شعبه و متعاقباً 48 گوشه صورت‌بندي شد.
اين مقام مسئول در سازمان ميراث فرهنگي در بخش ديگري از صحبت‌هاي خود گفت: با روي کار آمدن صفويان، سرنوشت ايران به سمت و سويي متفاوت با ديگر ملل اسلامي منطقه سوق يافت و تحولات اجتماعي مهمي در ايران روي داد که تأثيرات آن در موسيقي نيز نمود يافت.
وي تصريح کرد: در حدود اواسط دورۀ صفوي مفهوم جديدي با عنوان \"دستگاه\" به نظام موسيقي ايراني معرفي شد و مقام‌هاي قديمي به تدريج در قالب مجموعه‌هايي که مي‌توان آنها را چرخه‌هاي چند مُدي يا دستگاه‌ها دانست، دگرديسي يافتند.
مدير کل دفتر ثبت تأکيد کرد: متعاقباً، نظام جديد دستگاهي نيز به نوبۀ خود دستخوش چندين مرحله دگرديسي دروني شد تا در نهايت در قالب رپرتواري الگويي از مُدهاي ملوديک و الحان موسيقي با عنوان رديف، صورت‌بندي نهايي يافت.
وکيل علي آبادي با اشاره به اينکه دوران قاجار را مي‌توان عصر شکوفايي اين نظام موسيقايي جديد دانست افزود: حضور موسيقيدانان برجسته‌اي همچون آقا علي‌اکبر فراهاني و ديگر موسيقيدانان شهير، به‌ويژه دو پسرش، ميرزا عبدالله و آقا حسينقلي، در دربار قاجار منجر به تکامل ايدۀ يک نظام موسيقايي سازماندهي‌شده با عنوان رديف شد که نخستين روايت‌هاي شناخته‌شده از رديف منسوب به اين دو برادر است.
وي با تأکيد بر اينکه \"رديف\"، رپرتوارِ الگوييِ سنتيِ موسيقي کلاسيک ايراني است، گفت: اين مجموعه متشکل از بيش از 250 لحن الگويي با عنوان گوشه است که با نظم و ترتيب خاصي در قالب 7 مجموعۀ اصلي (دستگاه) و 5 مجموعۀ فرعي يا اشتقاقي (آواز) سازماندهي شده‌اند.
وي با بيان اين مطلب که گوشه‌ها، در واقع مواد و مصالح ملوديک براي بداهه‌پردازي محسوب مي‌شوند و اين شيوۀ اصلي اجرا در موسيقي ايراني است، ادامه داد: هفت دستگاه مذکور شامل شور، سه‌گاه، چهارگاه، ماهور، همايون، نوا و راست‌پنجگاه بوده و آوازها نيز مشتق از دو دستگاه هستند؛ آوازهاي شور شامل ابوعطا، دشتي، بيات تُرک، افشاري (و بيات کُرد) و آواز بيات اصفهان که مشتق از دستگاه همايون است.
وکيل در پايان ضمن تأکيد بر اين موضوع که رديف از طريق سنت آموزش شفاهي از نسلي به نسل ديگر انتقال يافته است، افزود: از طريق همين شيوۀ آموزش شفاهي است که نه تنها ظرايف و فنون ويژۀ رديف از استادان به شاگردان منتقل مي‌شود، بلکه همچنين معنويت سنتيِ موسيقي کلاسيک ايراني نيز حفظ و منتقل مي‌شود و بدين ترتيب، هر هنرآموزي که با اين شيوۀ شفاهي سنتي آموزش مي‌بيند در موقع مناسب قادر است به اجراي خلاق موسيقي از طريق بداهه‌پردازي نائل آيد.
گفتني است يونسکو پس از بازبيني پرونده هاي ارسالي، نظر خود درباره ثبت يا عدم ثبت اين آثار را در فهرست نمونه ميراث ناملموس اعلام خواهد کرد./120
انتهای پیام/
