نقدی که امروز بر توسعه شهرها از دیدگاه‌های مختلف میتوان داشت، نادیده گرفته شدن ابعاد فرهنگی، اجتماعی و هویت ملی شهر و ساکنان آن است که گاه به فراموشی سپرده شده و منافع اقتصادی و مادی جای ارزش‌ها را به‌آسانی پر کرده است. اما با کمی تأمل با نگاه از این منظر به توسعه شهری و لزوم ترویج و رونق صنعت گردشگری به‌منظور جایگزینی درآمد پایدار آن با درآمدهای ناپایدار فعلی، میتوان به آسیب‌ها و آفت‌های ایجاد شده در توسعه نادرست شهری طی ادوار و سنوات گذشته پی برد. آنچه که در حال حاضر با آن مواجه هستیم، عدم تعریف و ایجاد مسیرهای (لوپ‌های) گردشگری صحیح و هماهنگ با هویت تاریخی - فرهنگی و بافت شهرهاست که یکی از عناصر و شاخصه‌های مؤثر در جذب گردشگر و یافتن مسیری آسان و در دسترس جهت رونق و توسعه اقتصادی شهرها به شمار می‌آید.
بافت تاریخی شهرها، هویت ملی و تاریخ تکرار ناشدنی ساکنان آنجا محسوب می‌شود که در طول سالیان و قرون متمادی شکل‌گرفته و حفاظت از آن و انتقال سینه به سینه و نسل به نسل از دوره‌ایی به دوره بعد می‌تواند شریان‌های فرهنگی شهر را همچنان زنده نگه‌داشته و برای ملت‌ها و اقوام گوناگون جذاب و حاوی مطالب و آموزه‌های مفیدی باشد. ایجاد چنین فضایی با اندک هزینه و صرف زمانی کوتاه می‌تواند نه‌تنها باعث باقی ماندن تاریخ پر افتخار بر جا مانده از پدران و مواریث ما می‌شود، بلکه زمینه و فرصت فوق العاده مناسبی را برای شناساندن این فرهنگ، تاریخ غنی و پر فراز و نشیب به ملل دیگر و اقوام مختلف فراهم خواهد آورد.
از این رو تعریف مسیر گردشگری در بافت تاریخی شهرهایی با شاخصه‌ها و عناصر فرهنگی ارزشمند می‌تواند بر خلاف بسیاری از دیگر انواع جذب گردشگر که شاید نیازمند ایجاد زیرساخت‌های پر هزینه و یا برطرفکردن برخی محدودیت‌های عرفی جامعه باشد، به سادگی دروازه‌های کشورمان را بروی گردشگران خارجی بگشاید و حتی علاقه‌مندان به آشنایی با فرهنگ‌های گوناگون را در کشور بر آن دارد تا از جاذبه‌های فرهنگی مناطق و اقوام سایر نقاط کشور عزیزمان بهره‌مند شوند. با توجه به این نکته که ایران، دارای تاریخی کهن و منحصر به فرد در جهان بوده که این خود ناخواسته امتیاز بزرگ و خاصی را برای ملت ما به ارمغان آورده است و به‌یقین میتوان از این پتانسیل بالقوه در ابعاد مختلف بهره‌مند شد، شاهد آن هستیم در کشورهایی با قدمت و غنای تاریخی و فرهنگی به مراتب کوتاه‌تر و نو ظهور تر در این عرصه وارد شده و هر ساله سود فراوانی را از این طریق عاید اقتصاد خود می‌کنند. به‌عنوان مثال کشوری همچون ایتالیا، رتبه پنجم جذب گردشگر خارجی را در سطح جهان داراست که سالانه به‌طور متوسط پذیرای حدود 46.1 میلیون گردشگر خارجی بوده و درآمدی بالغ بر 136.1 میلیارد یورو از این طریق به اقتصاد خود تزریق می‌کند.
شاید مهم‌ترین شاخصه‌ایی که می‌تواند برای جهان‌گردان به‌منظور بازدید از این کشور وجود داشته باشد، فرهنگ، هنر و تاریخ پر آوازه‌ایی است که در سطح اروپا کمتر میتوان به شکل ملموس یافت، که در شهرهایی نظیر رم، میلان، ناپل، ونیز و ... قابل مشاهده است. حال آنکه این آوازه در برابر بافت‌های تاریخی، ارزشمند و منحصر به فرد کشورمان همچون میمند کرمان، ابیانه کاشان، یزد، اصفهان، و بسیاری از شهرها و روستاها با قدمت صدها و هزاران ساله که هر یک بی اغراق در ابعاد و اندازه‌های ثبت جهانی میتوان گنجاند، قدر و منزلتی نداشته و چشمگیر نخواهد بود.
این امکان زمانی فراهم خواهد شد که مدیریت شهر با نظریه، توسعه شهر با رویکرد و نگرش حفظ بافت‌های ارزشمند تاریخی و شریان‌های فرهنگی تلفیق و مد نظر قرار گیرد. تلاش در جهت تثبیت و بهبود شرایط زندگی ساکنان بافت‌ها و ترویج فرهنگ چگونگی حفاظت و جلوگیری از تخریب بناها و آثار تاریخی در آن که موجب القاء نشاط و سر زندگی به بافت می‌گردد، تعیین کاربری‌های مرتبط با ابنیه موجود در بافت، مرمت و باز زنده‌سازی آنها در راستای جلوگیری از تخریب بنا و رونق شرایط اقتصادی، ایجاد زیرساخت‌ها و فضای امن و مناسب سرمایه‌گذاری در جهت فراهم ساختن زمینه جذب گردشگران خارجی و داخلی، بررسی کارشناسانه و شناسایی بهترین مسیر (لوپ) گردشگری که در آن دسترسی و امکان بازدید از تمامی آثار شاخص تاریخی و ارزشمند موجود در بافت فراهم آمده و گردشگر بدون هیچ مشکلی از طریق تابلوها و علایم راهنمای مشخص چند زبانه بتواند به‌سادگی آثار فاخر مورد نظر خود را از روی نقشه یافته و از آنها بازدید کند. گفتنی است این‌ها تنها بخشی از اقداماتی مفید و موثری است که می‌تواند جان دوباره‌ایی به بافت‌های تاریخی شهر داده و خون تازه‌ایی را در شریان‌های فرهنگی آن جاری کند.
حفاظت و پاسداری از میراث فرهنگی این مرز و بوم وظیفه‌ایست که شاید در کلام و قانون بر عهده سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری گذاشته شده باشد، ولی به واسطه جنس و ذات آن مسئولیتی خطیر است، که بر عهده فرد فرد و یکا یک اجزاء جامعه و افرادیست که هویت خود را از آن می‌گیرند. بی شک در دوران جدید مدیریتی کلان کشور و در حوزه‌های مختلف فرهنگی و اجتماعی به واسطه تخصصی شدن و دیدگاه‌های عمیق کارشناسی که بارقه‌های امید را از ماه‌ها پیش نزد اهالی و دوستداران فرهنگ و تاریخ مهین عزیزمان به‌وجود آورده است، تحولات جدی و اساسی در حوزه میراث فرهنگی، حفاظت از بافت‌های تاریخی و توسعه گردشگری از طریق ایجاد گذرگاه‌های فرهنگی – تاریخی را شاهد خواهیم بود.
کارشناس میراث فرهنگی
انتهای پیام/
