هنرقلمزنی از سابقه ای چند هزار ساله برخوردار می باشد و در ادوار مختلف تاریخی دارای فراز و نشیب های بسیار بوده است که گاه سبب گسترش و پویایی سبک و کیفیت و گاه سبب تنزل و رکود این هنر زیبا گردیده است.
به گزارش روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی ،صنایع دستی وگردشگری فارس، ارژنگ ربیعی پژوهشگر صنایع دستی فارس و مولف کتاب های هنر فارس در گذر زمان ومشبک چوب و کارشناس معاونت صنایع دستی این اداره کل گفت : قلمزنی بر روی فلز دارای سبک های مختلفی است و صنعتگران و هنرمندان قلمزن شیرازی ، ادامه دهندگان قدیمی ترین سبک به جا مانده از اقوام سکاها ، هخامنشیان و ساسانیان هستند که منحصر بفرد و از زیبایی خاصی برخوردار می باشد وطرح ها و نقوشی که در شیراز بکار گرفته می شوند و به طرح های شیرازی مشهور می باشند عبارتند از : طرح تخت جمشیدی ، گل و مرغ و تصاویر شاهنامه .
ربیعی افزود: دراین هنر ، هنرمند صنعتگر به کمک قلم هایی از جنس فولاد خشکه مانندقلم سنبه ، قلم نیم بُر ، قلم پرداز ، قلم تیز بُر ، قلم ناخنی ، قلم کاس مثلث ، قلم کاس چهار گوش ، قلم کاس نیم هلال ، قلم تو پُوک ، قلم تیک ، قلم قاشقی ، قلم گرسوم و ده ها قلم دیگر که هر کدام دارای سطح مقطع خاصی هستند و دارای نوک های گوناگونی برای ایجاد نقش های مختلف بوده و بیشتر دست ساخت خود آنها می باشد وبا ضربات چکش فرو رفتگی ها و برآمدگی هایی بر روی فلزایجاد و نقوش زیبایی را خلق می کند .
وی با اشاره به دیگر ویژگی های هنر قلمزنی در شیراز که آن را متمایز از دیگر خطه های این سرزمین نموده وشهرت جهانی بخشیده است گفت :هنر قلمزنی بر بسیاری از فلزات همچون طلا ،نقره،مس ، برنج و ... بکار برده می شود و تبحر هنرمندان و صنعتگران شیرازی که شهرت جهانی را برای آنها به همراه داشته است قلمزنی بر روی نقره است .
این پژوهشگر صنایع دستی فارس در تشریح هنر قلمزنی گفت: درقلمزنی ابتدا طرح را بر روی ورق برنج سنبه قرار داده و بوسیله قلم سنبه روی طرح را به فواصل کوتاه با ضربات چکش سوراخ می کنند و در ادامه ورق سنبه را بر روی فلز مورد نظر که قبلا ً با روغن چرب شده است قرار داده و با کیسه نازکی که حاوی پودر ذغال است بر روی آن می کشند تا گرد ذغال از سوراخ های ایجاد شده در ورق سنبه عبور کرده و بر روی فلز بنشیند چون نقوش توسط ضربات چکش به همراه قلم های فولادی بر سطح اجسام فلزی ایجاد می گردد و قطر این فلز زیاد نیست و امکان صدمه دیدن فلز بسیار وجود دارد داخل اجسامی چون گلدان و گالش و یا پشت اجسامی چون سینی و قاب را با مخلوط قیر و گچ می پوشانند.در مرحله بعد قلم گیری طرح انجام می شود و نهایتا ً با قلم های مختلف و ضربات چکش فرو رفتگی و برآمدگی های مورد نظر جهت ایجاد نقش ایجاد می شود.
در انتها و پس از ایجاد نقوش با حرارت قیر را ذوب و از فلز جدا می کنند و سپس با اسید سولفوریک و برس برنجی و آب کلیه سطوح فلز را تمیز و پالیش می دهند .برخی مواقع برای زیبایی هر چه بیشتر یا مشخص تر شدن قسمت هایی از نقش ، بخش هایی که مایل به تغییر رنگ آن نیستند با روغن جلا می پوشانند و قسمت های دیگر را با پودر ذغال یا دوده سیاه می کنند .
به گفته اوقیر ، گچ ، اسید سولفوریک ، دوده روغن جلا ، ظرف قیر ، منبع حرارتی ، ملاقه ، برنج سنبه ،کنده ، تسمه ،سنگ جلا ، پرگار فلزی ، برس برنجی ، انبر ، قیچی آهن بر ، چکش ، انواع قلم های فولادی ، ورقه یا اجسام فلزی و ... ابزار و موادی هستند که در این هنر بکار برده می شوند .
انتهای پیام/
