طولانی ترین ساباط شهرستان درمیان در روستای هدف گردشگری فورگ قرار دارد.

ساباط ها به گونه ای استقرار پیدا كرده اند تا انسان پیاده در مسیر حركت خود در یك توالی مناسب در فضای سایه قرار گیرد

ساباط در زبان فارسی دارای ریشه ای كهن است. بخش اول آن «سا» به معنای آسایش و بخش دوم آن «باط» نمودار ساختمان، آبادی و عمارت است كه این نوع معماری خاص مناطق آب و هوای گرمسیر و كویری است تا با انداختن سایه و ایجاد مسیری خنك برای رهگذران، آنها را از شدت تابش نور خورشید و گرما در این معابر محافظت كند.

 ساباط ها از لحاظ نوع سقف به دو گونه تقسیم می شوند؛ یك گونه آن دارای سقف مسطح بوده و از تیرهای چوبی و حصیر برای نگهداری وزن و سقف آن استفاده می شود و نوع دیگر ساباط هایی است كه دارای طاق هستند. این ساباط ها با توجه به مسائل استاتیكی بخوبی می توانستند وزن سقف را هرقدر هم سنگین بود به ستون ها، دیوارها و سپس به زمین منتقل كنند. روش آجرچینی این سقف ها اغلب به صورت رومی انجام می شده است.

در بسیاری  از این ساباط ها ورودی چند خانه مجتمع شده است كه از نظر افزایش حس همسایگی و همبستگی محله ای حائز اهمیت است. این سازه به دلیل نیمه پوشیده بودن در تابستان به پدید آمدن كوران هوا منجر می شده است

 كه هوای درون ساباط را از بیرون آن خنك تر می كند. همین نیمه پوشیده بودن در زمستان به گرم تر شدن هوای درون ساباط از بیرون آن می انجامد. ساباط ها همچنین مایه یكپارچگی و استواری خانه های كنارشان هستند و به آنها در پایداری در برابر نیروهای پدید آمده از فشار سازه كمك می كنند.

ساباط وسیله ای در تقابل با وزش بادهای موسمی نیز هست. معمولاپشت بام ساباط ها مورد استفاده واحدهای همجوار قرار می گیرد كه بعضی از آنها به صورت اتاقی مشرف به كوچه جلوه گر می شده است. در برخی از كوچه های بن بست نیز ساباط اجرا می شود كه در قسمت ورودی آن دری محكم تعبیه می شده است. این گونه از فضاها «دربند» نامیده می شود كه در مجموع در افزایش امنیت ساكنان كوچه مناسب بوده است.

 نگاهی به ساباط ها نشان می دهد كه معماری در گذشته تا چه حد بر اساس توجه به نیاز و آسایش مردم صورت می گرفته است، اما متاسفانه در معماری های جدید كمتر به این نكات ارزشمند توجه می شود و به نظر می رسد استفاده از این نوع معماری در شهرهای كویری به مرور در حال فراموش شدن است

نمونه ای از این ساباط ها در روستای هدف گردشگری فورگ وجود دارد. از یگر مناطق دیدنی در این روستا می توان به قلعه فورگ و بافت تاریخی آن اشاره کرد.

روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی

انتهای پیام/