به گزارش روابط عمومی و مرکز اطلاع رسانی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اردبیل، استاد باستان شناسی دانشگاه تربیت مدرس در نخستین همایش باستان شناسی که به مناسبت روز جهانی باستان شناسی در اردبیل برگزار شد، به تشریح مطالعات باستان شناسی منطقه تاریخی شهریئری اردبیل و قدمت تاریخی این محوطه باستانی پرداخت و اظهار داشت: محوطه شهریئری برای نخستین بار توسط پروفسور «چارلز برنی» در سال ۱۹۷۴ کشف و با نام \"قلعه ارجق\" به دنیا معرفی شد و اطلاعات آن در سال ۱۹۷۹ در مجله آمی به زبان آلمانی به چاپ رسید.

علیرضا هژبری نوبری با بیان اینکه کاوش ‌های اولیه در این منطقه از سال ۸۲ آغاز و پس از سه فصل کاوش تا سال ۸۴ ادامه یافت، افزود: در این کاوش ها، چهار محوطه شامل محدوده قلعه، دو گورستان عصر آهن، سه معبد و چهار محوطه قوشاتپه بدست آمد.

وی با اشاره به شناسایی 132 قبر در نخستین فصل کاوش در سال 82، گفت: متأسفانه به جزء دو مورد بقیه پیش از اکتشافات حفاری شده بود اما با توجه به این دو قبر سالم و پاکسازی سایر قبور، گاه نگاری محوطه قبرستان انجام و مشخص شد که این قبور به دوره عصر آهن مربوط می شود.

این مقام مسئول به شناسایی محوطه قوشاتپه مربوط به اواخر نوسنگی در سال 83 و یک معبد با سنگ برافراشته ها (استل) در محوطه قلعه اشاره و بیان کرد: کشف معبد در داخل قلعه یکی از کشفیات بسیار با اهمیتی است چراکه با توجه به نوع چینش سنگ‌ها، به این نتیجه رسیدیم که سلسه مراتب ساخت معماری در بنا وجود داشته است.

وی طول قبور را از دو تا شش متر و پهنای 1.5 الی دو متر عنوان کرد که برای مسقف کردن آنان از تخته سنگ های بزرگ استفاده شده، گفت: در کف سازی داخل قلعه، تنها از صخره استفاده شده و دیوارهای دفاعی و داخل قلعه دارای ساختار سیکلوبین و ساختار قبور گورستان شهریئری نیز به صورت کلان سنگی هستند و هیچ ملاتی در ساختار دیوار‌ها به کار نرفته است.

نوبری با بیان اینکه مشابه این قبور را می ‌توان در آق اولر تالش، قلعه شیشه اهر، منجوق تپه جمهوری آذربایجان و گورستان ارمینس شرق ترکیه یافت، خاطر نشان کرد: در محوطه معبد شهریئری، هفت راهرو با کف سازی اندود زرد رنگ و سنگ افراشته هایی از هر سو وجود دارد که در نهایت به یک کانون مرکزی منتهی می شود.

این باستان شناس ایرانی خاطر نشان کرد: ۵۳۷ استل (سنگ افراشته) از این محوطه بدست آمده که دارای دو نوع استل بدون سلاح و اسحله دار است که نوع آنها نیز متفاوت از هم بوده و از نظر شکل ظاهری نوع اول دارای صورت و دست بوده و نوع بعدی تنها محدوده صورت را دارد که موهای آن تا پایین کشیده شده و در جایگاه دست قرار گرفته است.

وی با اشاره به اینکه در بین تمامی استل‌ها، تنها یک استل دارای دهان است، یادآور شد: اندازه استل ها باتوجه به جایگاه اجتماعی افراد متفاوت بوده و در مقابل هر استل سنگ نذورات قرار داشته است.

نوبری با بیان اینکه سبک ساخت استل‌ها (سنگ افراشته) نشان دهندهٔ دوره مختلف است، یادآور شد: طبق مقایسه و بررسی های انجام شده، در دوره نخست استل‌ها بزرگتر، دوره دوم کوچک ‌تر و دوره سوم ساخت استل کنار گذاشته شده و تنها از سنگ‌های رودخانه‌ای استفاده شده است که نشان از ضعیف شدن این اعتقادات در بین مردم آن دوره بوده است. براساس کشفیات بدست آمده، این محوطه مربوط به دوره مفرغ و دوره انتقالی به عصر آهن است.

وی محوطه قوشاتپه را قدیمی ترین محوطه بدست آمده در شهریئری مربوط به اواخر دوره نوسنگی، مس و سنگ عنوان و بیان کرد: این محوطه برای نخستین بار، تاریخ اردبیل را تا اوایل نوسنگی عقب برده است که اکثر سفال های بدست آمده در این محوطه قابل قیاس با تپه حاجی فیروز واقع در آذربایجان غربی است.