محمدعلی حضرتی‌ها مدیرکل اداره میراثفرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری قزوین، دیروز 14 اسفند، در گفت‌وگو با خبرنگار میراث آریا، درباره باغستان سنتی قزوین گفت: «این باغستان مجموعه‌ای است منحصربه‌فرد که شهریور 93 با مساحتی حدود 2500 هکتار در فهرست آثار ملی ثبت شد. این باغستان که گرداگرد شهرستان قزوین قرار دارد در گذشته مساحتی قریب به 6هزار هکتار داشت، اما با توسعه شهرها از دهه 40 به بعد بخش‌های عمده‌ای از این باغستان آسیب دید. در سال‌های اخیر نیز به‌دلیل توسعه‌های بی‌رویه و بی‌ضابطه شهر، شدت آسیب‌دیدگی بیشتر شده و برای همین، مساحت آن کاهش پیدا کرده است.»
او افزود: «پس از اینکه باغستان در فهرست آثار ملی ثبت شد، مجموعه‌ای از اقدامات حفاظتی و بازدارنده برای جلوگیری از تخریب شکل گرفت. روند تخریب به‌دلیل تفاوت قیمت زمین با کاربری کشاورزی و زمین با کاربری تجاری و مسکونی بیشتر می‌شود و افراد سودجو انگیزه بیشتری برای تغییر کاربری این باغستان‌ها پیدا می‌کنند.»
حضرتی‌ها ادامه داد: «ما در اداره‌کل میراثفرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری مطالعه جامعی درباره ساختار مدیریتی و آسیب‌شناسی باغستان سنتی انجام دادیم و در این فرایند به چند مشکل عمده برخوردیم. یکی از بزرگ‌ترین مشکلاتی که اکنون در باغستان وجود دارد کمبود آب است. در گذشته همه باغستان‌ها یک بار در سال آبیاری می‌شد و حق‌آبه‌های هر بلوک و قطعه از پیش معین بود، اما بر اثر توسعه شهر و ساخت‌و‌سازهایی که صورت گرفته مسیرهای دسترسی آب به باغستان مسدود شده و بخش‌های عمده‌ای از باغستان دیگر آبیاری نمی‌شود.»
او تأمین امنیت را یکی دیگر از مشکلات موجود دانست و گفت: «قیمت بالای بادام و پسته قزوین که جنبه صادراتی هم دارد باعث شده افرادی وسوسه شوند و از باغ سرقت کنند. سارقان درست شبی که پسته می‌رسد با قمه و سلاح می‌آیند و محصول باغ را به‌سرقت می‌برند.»
مدیرکل میراثفرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری قزوین تأکید کرد: «مشکل سوم مربوط به دسترسی‌های داخلی است. در گذشته رفتوآمد به داخل باغستان با مرکب صورت می‌گرفت. از آنجا که اکنون داشتن چهارپا در فضاهای شهری ممکن نیست بخشی با موتور در داخل باغستان‌ها رفتوآمد می‌کنند اما این نوع رفتوآمد هم در بسیاری از موارد پاسخ‌گو نیست؛ درنتیجه، باید چاره‌ای برای این مسئله اندیشید.»
آب، امنیت، راه و مالکیت، مهم‌ترین مسائل باغستان‌های قزوین
او گفت: «تبدیل مالکیت باغستان از بزرگ‌مالکی به ریزمالک به‌واسطه سیستم وراثت از مشکلات دیگری است که با آن روبه‌روییم. زمانی که واحدها کوچک می‌شوند، انگیزه‌ها برای حفظ آن هم کاهش پیدا می‌کند، زیرا ممکن است بهره‌داری قطعات کوچک صرفه اقتصادی نداشته باشد. موضوعات مرتبط با این چهار عنصرِ آب و امنیت و راه و مالکیت از بزرگ‌ترین مسائل و آسیب‌های باغستان‌های سنتی هستند.»
حضرتی‌ها با اشاره به اینکه جلسات مستمری با حضور استاندار و دستگاه‌های درگیر برگزار شده است ادامه داد: «تصمیمات خوبی در زمینه تأمین آب و امنیت باغستان‌ها گرفته شده است. در سال‌های اخیر بزرگ‌ترین مشکل غلبه روح سوداگری برای تصرف و تغییر کاربری این باغستان‌هاست. از آنجا که باغستان درست کنار شهر است، این پیوستگی وسوسه تغییرکاربری را افزایش می‌دهد.»
او افزود: «هر مترمربع باغستان با کاربری زراعی 15هزار تا 20هزار تومان قیمت دارد، اما با یک تغییرکاربری ارزش این زمین‌ها به 1.5میلیون تا 10میلیون تومان می‌رسد. همین مسئله برای مالکان، خرده‌مالکان و واسطه‌ها بسیار وسوسه‌کننده است.»
مدیرکل میراثفرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری قزوین گفت: «ما سعی کردیم با کمک شورای‌عالی معماری و شهرسازی این مداخله‌ها را محدود کنیم. متأسفانه، براساس برخی از مصوبه‌ها در کمسیون ماده پنج پیش از دولت تدبیر و امید، تعدادی از پروژه‌ها اجرایی شد و به بخش‌هایی از باغستان آسیب وارد کرد.»
او تصریح کرد: «چون تعدادی از این موارد از پیش تصویب شده بود، ما نمی‌توانستیم نقش بازدارنده چندانی داشته باشیم و فقط سعی کردیم، با اقداماتی، روندی ایجاد کنیم که آسیب کمتر شود. ما اجازه ندادیم در سال‌های اخیر پروژه‌های تازه‌ای که ممکن است به هویت باغستان لطمه بزند تعریف شود.»
حضرتی‌ها با بیان اینکه ظرفیت بسیار خوبی در سمن‌ها برای حفظ باغستان به‌وجود آمده گفت: «جلسات بسیار خوب علمی و کاربردی در این خصوص با حمایت ما و مشارکت سمن‌ها برگزار شده است. حتی یک روز از جلسات ”کنگره تاریخ معماری و شهرسازی استان قزوین“ نیز به موضوع باغستان اختصاص یافت.»
او خبر داد: «سه شنبه 10 اسفند به‌موجب مصوبه مربوط به سال 89 و توافقی که بین مالکان و شهرداری صورت گرفته بود در این باغستان تغییرکاربری صورت گرفت. این تغییرکاربری در کمسیون ماده پنج مصوبه ندارد و فقط در شورا به‌تصویب رسیده است؛ درنتیجه هنوز جنبه قانونی پیدا نکرده است. متأسفانه با سکوت شهرداری و تعرض برخی از مالکان تعدادی از درختان این باغستان قطع شد. به‌محض اینکه اداره‌کل میراثفرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری قزوین از این موضوع اطلاع یافت به استاندار و اعضای شورای باغستان اطلاع داده شد و با حضور در میدان این کار را متوقف کردیم.»
حضرتی‌ها تصریح کرد: «پروژه تغییر 10 هکتار باغستان با قطع درختان بود، اما چیزی حدود 600 اصله درخت به‌صورت پراکنده در باغستان قطع شده است. این مسئله در وهله اول به‌چشم نیامد، اما زمانی که درختان نزدیک بافت مسکونی قطع شد و اطلاعات به ما رسید، با حضور یگان اداره‌کل میراثفرهنگی در آن منطقه قطع شدن درختان را متوقف کردیم.»
او افزود: «اداره‌کل میراثفرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان شکایتی تنظیم کرده و استاندار نیز دستور داده که با این موضوع قاطعانه برخورد شود. امیدواریم که این اتفاق بد با واکنش بسیار خوب سمن‌ها و دلسوزان تاریخ و هویت شهر قزوین باعث شود که این روند تخریب متوقف شود و به‌جای تخریب باغستان تصمیم‌های خردمندانه‌تری برای توسعه شهر گرفته شود.»
حضرتی‌ها ادامه داد: «این باغستان علاوه‌بر ایجاد فضای سبز مطلوب گرداگرد شهر، کارکرد اقتصادی مهمی دارد و اشتغال‌آفرین است، و امیدواریم که بیش از این، دیگر شاهد دست‌اندازی به این ثروت بزرگ ملی نباشیم.»
انتهای پیام/
