به‌گزارش میراث‌آریا به‌نقل از ستاد خبری نوروز سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، عمارت تکیه بیگلربیگی در بافت قدیمی شهر کرمانشاه، در خیابان مدرس، مقابل مسجدجامع قرار دارد. ساخت این تکیه در سال 1309 به‌دست عبدالله‌خان فراش‌باشی، ملقب به بیگلربیگی، از مقامات مشهور و منتفذ کرمانشاه در دوره حکومت قاجار، شروع شد و عملیات ساختمانی آن در سال 1315 به‌اتمام رسید.

تکیه بیگلربیگی یکی از زیباترین بناهای قاجاری ساخته‌شده در استان کرمانشاه است که مزیّن به کتیبه‌ها، تزیینات و آجرکاری‌هایی است که نمایی چشم‌نواز پدید آورده است.

تکیه بیگلربیگی دارای سه ورودی است که ورودی اصلی آن در جبهه جنوب‌شرق واقع است و سردر این ورودی با مقرنس‌های گچی و گچ‌بُری‌های برجسته تزیین شده. همچنین در دو طرف ورودی دو ردیف طاق نما دیده می‌شود.

پس از سردر ورودی، می‌رسیم به فضای هشتی که در دیواره‌های این فضا طاقچه‌هایی ایجاد شده و سقف آن با رسم‌بندی‌های آجری تزیین شده است؛ پس از هشتی، دالان نسبتاً درازی قرار دارد که منتهی می‌شود به حیاط اصلی تکیه. سقف دالان هم با تزیینات مزین شده است.

ورودی دیگر تکیه بیگلربیگی از کوچه بن‌بست جبهه شمالی است که از این ورودی می‌توان به فضاهای مسکونی ضلع شمالی تکیه دسترس پیدا کرد.

تکیه بیگلربیگی حیاط نسبتاً وسیعی دارد که کف آن حدود 2.5 متر پایین‌تر از خیابان است و در وسط حیاط حوض بزرگی دیده می‌شود؛ این حیاط در ایام محرم انبوه عزادارن را در خود جای می‌دهد. اطراف حیاط را فضاهای متعددی احاطه کرده و فضاهای بخش‌های شرقی و جنوبی آن کارکرد مسکونی دارد و در بخش غربی هم گنبدخانه حسینی قرار گرفته است. بخش شرقی حیاط فضاهای دوطبقه را دربر می‌گیرد.

داخل هر یک از این اتاق‌ها طاقچه‌های متعددی شاخته شده است. ارتفاع فضاهای طبقه دوم 1.5 متر است و از این فضاها برای انبار کردن استفاده می‌شده است. در ضلع شمال‌شرق حیاط، مطبخ قرار دارد که در ایام محرم برای تهیه غذای عزاداران از آن استفاده می‌شده است. در این بخش مجموعه‌ای از اتاق‌ها قرار دارد. بخش جنوبی حیاط هم شامل چهار فضاست که سه فضای آن دارای ارسی است. راه دسترس به این فضاها ازطریق پلکان سنگی داخل حیاط است. بخش شمالی حیاط هم دو طبقه و یک زیرزمین دارد. زیرزمین تکیه شامل حوضخانه محل استراحت تابستانی و تعدادی اتاق است. سقف حوضخانه و استراحتگاه تابستانی با تیرهای چوبی و تخته‌کوبی پوشیده شده و اتاق‌های اطراف طاق‌های آهنگ آجری است. سقف هر یک از این اتاق‌ها با گچ‌بری‌های زیبایی تزیین شده است.

در طبقه اول بخش شمالی، شاه‌نشین قرار دارد و اطراف آن را فضاهای متعددی احاطه کرده. فضای شاه‌نشینِ مشرف به حیاط دارای ارسی چوبی بسیار زیبایی است. قسمت داخلی شاه‌نشین نیز با تزیینات گچ‌بری مزین شده. نقوش ایجادشده شامل طرح‌های هندسی، نقوش گیاهی، قاب‌بندی‌ها، نبش عقاب و ستون‌های گچی است. در بخش فوقانی شاه‌نشین قاب گچی دیده می‌شود که در داخل آن جمله «یا اباعبدالله الحسین» و تاریخ 1262 نگاشته شده و به‌نظر می‌رسد تاریخ مذکور زمان تکمیل گچ‌بری‌های تکیه بوده است. احتمالاً از اتاق شاه‌نشین برای پذیرایی و ملاقات افراد با بیگربیگی استفاده می‌شده و اتاق‌های اطراف شاه‌نشین و طبقه فوقانی که دارای تزیینات گچی است فضای استراحت بوده است.

مهم‌ترین قسمت تکیه بیگلربیگی بخش غربی آن است و گنبدخانه حسینیه در آن قرار دارد. این قسمت شامل ایوان نسبتاً بزرگی است که ازطریق یک رشته پلکان سنگی سه‌پله‌ای به حیاط تکیه راه دارد. جلوی ایوان دو ستون چوبی نسبتاً بلند و دو ستون نما دیده می‌شود. همچنین سرستون‌های آن‌ها از نوع سرستون‌های بیزانس است که با گچ‌بری‌های گل و گیاه تزیین شده. سقف ایوان هم دارای تزیینات منبت‌کاری است. ازطریق یک درِ بزرگ چوبی با ارسی زیبا می‌توان وارد فضای اصلی حسینیه شد. حسینیه فضایی دوطبقه دارد و در هر طبقه آن شش اتاق ساخته شده است. سقف حسینیه دارای پوشش گنبدی است که نمای بیرونی و نمای داخلی آن شیروانی است و نمای داخلی آن با آیینه‌کاری‌های زیبا تزیین شده است.

در هر یک از گوشواره‌های فضای حسینیه پنجره‌ای با اتاق هلالی وجود دارد و در اطراف آن با آیینه‌کاری جملات «لا اله الا الله محمداً رسول‌الله علی ولی‌الله» نوشته شده است. از دیگر تزیینات فضای حسینیه ستون نماهای گچی، طرح‌های هندسی، نقوش گیاهی و قندیل‌های شمع‌سوز است. در ضلع جنوبی حسینیه، ارسی زیبایی با شیشه‌های الوان وجود دارد که حسینیه را به حیاط کوچک‌تری مرتبط می‌سازد و ازطریق این حیاط می‌توان وارد مجموعه حمام بیگلربیگی شد.

از فضاهای ضلع جنوبی حسینیه برای اقامت خانم‌ها به‌هنگام مراسم عزاداری، همچنین نگه‌داری وسایل و لوازم مراسم عزاداری استفاده می‌کردند. به‌طور کلی، در گرداگرد حیاط مرکزی عمارت تالارها و اتاق‌هایی ساخته شده که مثل تالار آیینه‌کاری شده است.

این بنا از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در سال 1383 موزه‌ای با عنوان «خط و کتابت» در محل تکیه بیگلربیگی افتتاح شد که در آن اسناد و مدارک و مستندات تاریخی و نسخ‌خطی نگه‌داری می‌شود و در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفته است؛ علاوه‌براین، موزه پارینه‌سنگی زاگرس هم، که یگانه موزه پارینه‌سنگی خاورمیانه است، در این تکیه قرار دارد.

انتهای پیام/