به‌گزارش میراث‌آریا به‌نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، ایلدار ژاله، از استادان سازنده ساز ایرانی امروز شنبه 15 مهر 96 در نشست تخصصی ضرورت و نحوه ارتقای کیفیت سازهای موسیقی ایرانی (نواحی و ردیف دستگاهی ) با اعلام این مطلب و با تأکید بر لزوم تشکیل مرجعی برای سازنده‌های ساز گفت: «متأسفانه در کشور ما ساخت ساز سلیقه‌ای است و از اصول واحد و استانداردی پیروی نمی‌کند در حالی که با تشکیل یک مرجع می‌توان اندک اندک برای ساخت سازها به استانداردهای مشترکی رسید.»
ایلدار ژاله، با اشاره به ساخت 1383 و تعمیر 4هزار و 60 دستگاه ساز تاکنون گفت: «من همواره تلاش کرده‌ام نقاط ضعف سازها را برطرف و تقویت کنم.»
او در ادامه از ابداع شانزده تا هفده ساز خبر داد و ابراز امیدواری کرد که این سازها در یک نمایشگاه به نمایش گذاشته شوند.
او افزود: «وقتی در ساز تار بم کار می‌کنیم 9 پرده پایین بدون استفاده باقی می‌ماند و به همین دلیل من با ایجاد یک‌سری تغییرات تاری در محدوده صدای بم ساختم.»
این استاد سازنده ساز ایرانی با بیان این نکته که سازهای آرشه‌ای ما کم هستند، گفت: «من بیشترین تراکم کاری خود را روی سازهای آرشه‌ای گذاشتم و سازی را طراحی کردم که از نظر طول ارتعاش مانند کمانچه است و نوازنده مانند قیچک در نواختن راحتی عمل را دارد، از نظر صدا هم نه کمانچه و نه قیچک است.»
او با انتقاد از این‌که بسیاری از سازنده‌های ساز حاضر به تبادل اطلاعات و انتقال دانش خود به دیگران نیستند گفت: «از سوی دیگر در کشوری که روی پولش عکس تار و کمانچه است در دانشگاه‌ها اجازه تدریس موسیقی را نمی‌دهند و به طور حتم همین محدودیت‌ها باعث افول موسیقی خواهد شد.»
ساز و نوازنده مکمل یکدیگر هستند
در ادامه نشست بیاض امیر عطایی، یکی دیگر از استادان سازنده ساز در ایران گفت: «ساز و نوازنده هر دو مکمل یکدیگر هستند و یک ساز خوب در دست یک نوازنده حرفه‌ای تأثیرگذار خواهد بود، اگر نوازنده‌ای وجود نداشته باشد ساز هم کاربردی ندارد.»
رامین جزایری، سازنده سازهای تار و سه تار نیز گفت: «همواره در طول زمان به وسیله سازنده ساز تغییراتی ایجاد شده و سازها در طول تاریخ روند تکامل داشته‌اند.»
او با اشاره به تغییراتی که در 30 سال گذشته در سازها به طور مثال در تار ایجاد شده است، گفت: «همه این تغییرات برحسب نیاز نوازنده بوده است.»
او افزود: «در سازهای جدید هم تلاش می‌شود که به صداهای جدیدتر برسیم و این مسیری است که همواره ادامه دارد.»
به گفته این استاد سازنده ساز، فن ساز سازی در ایران هنوز سطح بالایی ندارد و نحوه کار هنوز ایرادهای زیادی به علت تجربه کم سازنده‌های ساز و نبود کلاس‌های ساز سازی با رویکرد استاد و شاگردی دارد.
جزایری افزود: «معمولا ساخت ساز فردی و با توجه به استعداد و توانمندی فرد سازنده است و شیوه‌های ساخت چندان به دیگران منتقل نمی‌شود.»
او با اشاره به این که،ساخت ساز به دوره طولانی نیاز دارد گفت: «یک سازنده ساز باید مهارت‌های زیادی اعم از شناخت ابزار و موسیقی و... را فرا بگیرد که بسیار زمان‌بر است.»
او افزود: «در طول تاریخ سازنده‌های قوی و تأثیرگذار ساز در ایران، همواره کسانی بوده‌اند که معمولا به صورت خانوادگی ساز ساخته و می‌نواختند و به همین دلیل تجربه چند نسل را با خود داشتند.»
تغییر لازمه بقای پدیده‌های اجتماعی و فرهنگی
در ادامه نشست بهروز وجدانی، مدرس موسیقی سنتی و نواحی ایران با تأکید بر ضرورت تغییر گفت: «تغییر لازمه بقا برای همه پدیده‌های فرهنگی و اجتماعی است اما تغییر باید با توجه به شرایط زمان و مکان انجام شود.»
او با اشاره به اهمیت میزان تغییر گفت: «ابزار موسیقی فقط بیان کننده هویت ما و هویت موسیقی ایرانی نیست بلکه هنرمندان ایرانی در طول تاریخ در همه رشته‌ها به مسایل زیباشناسی توجه کرده‌اند و این مسایل همواره در هر عصر و دوره‌ای در حال تغییر بوده و هست.»
به گفته او، برای حفظ ساز باید به مسایل مالی هم توجه کرد گاهی زیبایی باعث گرانی ساز شده و تعداد زیادی از خرید و آموزش آن محروم می‌شوند.
وجدانی در ادامه افزود: «تکنولوژی باعث شده، مهاجرت‌ها و تبادل اطلاعات بسیار سریع‌تر باشد و همین امر خود عامل تغییر در هر حوزه‌ای از جمله ساز خواهد بود.»
لزوم شناخت فرهنگ
احمد صدری نیز در ادامه این نشست در سخنانی گفت: «امروزه بحث تکنولوژی اطلاعات باعث آشنایی بیشتر افراد با سایر فرهنگ‌ها شده است و به همین دلیل ضرورت دارد که ما به صورت خودآگاه و ارادی درباره فرهنگ خودمان شناخت داشته باشیم.»
او افزود: «وقتی افراد در منطقه‌ای به صورت ایزوله و به دور از سایر فرهنگ‌ها زندگی می‌کنند شاید کمتر نیاز به شناخت باشد ولی وقتی با سایر فرهنگ‌ها مواجه می‌شویم لازم است که به صورت خودآگاه و ارادی فرهنگ خود را شناخته و به داشته‌های فرهنگی خودمان توجه کنیم.»
او با اشاره به یک نمونه کار گفت: «اگر دو سه المان انتزاعی مثل مربع و دایره و... را به سه گرافیست در نقطه‌ای جهان بدهیم این افراد با توجه به فرهنگ‌های خود به شکل متفاوت با هم ترکیب‌بندی خواهند کرد هرچند این عناصر بصری ثابت است.»
صدری تأکید کرد: «در دنیای معاصر باید به صورت ارادی و خودآگاه نیازهای فرهنگی خودمان را بشناسیم تا بتوانیم با تکیه بر این شناخت کار جدیدی را ارائه کنیم در غیر این صورت تحت تاثیر سایر فرهنگ‌ها قرار گرفته یا فقط به سنت‌ها چسبیده و همان‌ها را تکرار می‌کنیم.»
او حوزه موسیقی در ایران را چندپاره دانست که به صورت فرهنگ‌هایی چهل تیکه کنار هم قرار گرفته و یک هویت ویژه ایرانی را تعریف کرده است.
او با اشاره به تنوع بسیار زیاد در حوزه موسیقی اقوام مختلف در ایران گفت: «در میان اقوام مختلف ایران تقریبا بیشتر آیین‌ها با موسیقی و ساز همراه است حتی برخی نواحی آیینی مثل تشییع جنازه نیز با ساز انجام می‌شود.»
او فرهنگ‌های سنتی را بسیار پویا و متحرک دانست و گفت: «با این حال این فرهنگ‌ها به سبب سنت‌های کهن، حرکت کندی دارند و نیاز به دید نازک‌بینی برای تشخیص این حرکت است.»
به گفته او، یکی از نکات جالب در حوزه موسیقی اقوام این است که اغلب نوازنده‌ها خودشان سازنده سازهایشان هستند و این مورد در سایر هنرهای سنتی هم دیده می‌شود.
صدری با تفکیک صوت از شکل ظاهری ساز، بر ضرورت داشتن گوش موسیقیایی و شناخت انواع سبک‌ها برای ساخت ساز تأکید کرد و گفت: «اساس و ذات و علت قایی ساز، تولید صدا است و به همین دلیل ما باید فرهنگ موسیقیایی را بشناسم.»
او با اشاره به این که سازها در فرهنگ پویا و متحرک و در حال تغییر هستند، گقت: «در دوران معاصر گاهی تجربه‌ها به عنوان غایت کار معرفی می‌شوند در حالی که باید زمان آزمون و خطاهایش و اجرا داده شود چرا که خیلی از سازهای ابدایی در عمل با مشکلات زیادی روبرو هستند.»
انتهای پیام/
