به گزارش میراث آریا به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، منصوره نظارتی‌زاده دانشجوی دکتری مرمت اشیای تاریخی‌فرهنگی دانشگاه هنر تهران روز چهارشنبه 25 بهمن 96 گفت: «کشف غیر علمی مجموعه ای از اشیای نفیس نقره ای و تعدادی ماسک کوچک طلایی با عنوان اشیای غار کلماکره لرستان باعث شد اصالت آنها مورد تردید واقع شود از این رو کارشناسان مرمت ارزیابی اصالت این اشیای فلزی را در قالب پروژه‌ای به انجام رساندند.»
به گفته او، اشیای فلزی از جمله اشیای تاریخی هستند که در بسیاری از حفاری های باستان شناسی و یا به طرق غیر علمی، کشف و معمولاً به شکل مجموعه به دست می آیند.
او افزود: «از نمونه‌های مثال زدنی آن در سالهای اخیر در سازمان میراث فرهنگی ایران می توان به مجموعه های ارجان، کلماکره، جوبجی، قوری قلعه، زیویه و... اشاره کرد که متعلق به دوره های مختلف ایران باستان بوده بخشی به صورت اتفاقی و زیر نظر این سازمان و بخشی از راه های نه چندان قانونی به دست آمده اند.»
او تصریح کرد: «مسلماً غنای فرهنگی ایران در دوران باستان، این کشور را مستعد چنین اکتشافاتی کرده که کشف نظایر آن در آینده دور از انتظار نیست از این روی، امروزه نسبت به سالهای گذشته بدنه سازمان میراث فرهنگی با وجود کارشناسان متخصص در علوم مختلف موظف به کسب دانش و شایستگی لازم در برای تعیین اصالت این مجموعه ها است.»
او با اشاره به اینکه در سالهای 1368-1370 در غرب ایران، لرستان، مجموعه ایی ازاشیای نفیس نقره ایی و تعدادی ماسک کوچک طلایی با عنوان اشیای غار کلماکره کشف شد تصریح کرد : اما متاسفانه به دلیل کشف غیر علمی این مجموعه اصالت آنها مورد تردید واقع شد.
نظارتی‌زاده با اشاره به شروع پروژه ایی در میراث فرهنگی لرستان برای تعیین اصالت این اشیا در سال 1378 گفت: «در فاز اول، این پروژه به بررسی فنی و آسیب شناسی اشیای نقره‌ای مجموعه با تمرکز بر اشیای موجود در قلعه فلک الافلاک اختصاص یافت که نتایج آن در رساله کارشناسی ارشد اینجانب به راهنمایی دکتر وطندوست در دانشگاه هنراصفهان در سال 1382 ارائه شد.»
او افزود: «در این پروژه سعی شده است تا باتوجه به اهمیت موضوعِ اصالت سنجی، ارزیابی اصالت اشیای فلزی با دو رویکرد مورد بررسی قرارگیرد.»
او گفت: «رویکرد اول رویکرد تاریخ هنری است که مطالعات تطبیقی تاریخی، گونه شناسی داخل و خارج از مجموعه (در مجموعه‌ها)، مطالعه و باز خوانی کتیبه های احتمالی، تحلیل و آنالیز طرح ها و موتیف های شیء و... را شامل می شود.»
این دانشجوی دکتری مرمت اشیای تاریخی‌فرهنگی دانشگاه هنر تهران با اشاره به اینکه در رویکرد دوم که رویکرد علم مواد نام دارد به مطالعه آنالیتک ساختاری شیء در دو فاز متالوژیک، پست‌متالوژیک پرداخته شده است افزود: «در مرحله متالوژیک شناسایی آلیاژ، ساختار فلزی و تکنیک ساخت اثر انجام شده است.»
او گفت: «در بخش مطالعات پست متالوژیک خوردگی، پاتین و عوامل موثر محیطی بررسی شده، این پروژه در نهایت در حوزه مطالعات علم مواد، رویکرد اصالت سنجی در اشیای فلزی بر پایه نقره را بر اساس آلیاژ _ تکنولوژِی فلزگری و ساخت _خوردگی ارائه کرده است.»
اهمیت مطالعات رفتار خوردگی در ارزیابی اصالت آثار فلزی
پرستو نعیمی طرئی محقق حفاظت آثار فلزی، پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی-فرهنگی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ، با بیان گوشه ای از مقاله \" اهمیت مطالعات رفتارخوردگی در ارزیابی اصالت آثار فلزی\" گفت: «بررسی ریخت شناسی و رفتار خوردگی جایگاه ویژه ای در مطالعات تعیین اصالت دارد و نقش مطالعه ریز ساختار فلزات در این فرایند کلیدی است.»
به گفته او، حضور برخی ترکیبات خوردگی که در بسیاری از مواقع نقش سطح اصلی را در حفظ اطلاعات اثر به عهده دارند می تواند از نشانه های مهم اصالت اثر باشد.
این پژوهشگر افزود: «با وجودی که کوپریت به عنوان محصول خوردگی می تواند به عنوان یک شناساگر در این مسیر عمل کند، در بسیاری از موارد رفتار خوردگی خاص یک اثر طی سالیان دراز می تواند مدرکی مهم در کنار سایر شواهد موجود باشد.»
او تصریح کرد: «بر این اساس در مقاله ذیل رفتار خوردگی نمونه هایی از آثار فلزی متعلق به موزه رضا عباسی که از حفاری های علمی به دست نیامده اند، به عنوان مدارکی مستدل در مسیر تعیین اصالت این آثار ارائه می شود.»
نعیمی افزود: «در این راستا،برای مطالعات ریز ساختار آثار انتخابی از شیوه های میکروسکوپ نوری و روبش الکترون مجهز به سیستم تجزیه عنصری (SEM-EDX) و برای بررسی محصولات خوردگی از روش پراش سنج پرتو X (XRD) و طیف سنجی فلورسانس اشعه X (XRF) استفاده شده است.»
شناخت و آسیب شناسی ورود سکه های جعلی به موزه ها و مراکز پژوهشی
زهرا علی‌نژاد دانش‌آموخته دکتری باستان‌شناسی دانشگاه تهران دیگر سخنران این نشست گفت: «سکه سند و شاهد بسیار مهم و کلیدی برجای مانده از تمدن های گذشته است که اطلاعات مهمی در زمینه اوضاع سیاسی، اقتصادی و فرهنگی حکومت های باستانی در آن نهفته است.»
او افزود: «متأسفانه در طول نیم قرن اخیر این اثر بسیار مهم و سند مطمئن باستان شناختی تبدیل به بازیچه ای در بازارهای سود و سودای قاچاقچیان و سوداگران آثار تاریخی شده است.»
به گفته او داد و ستد سکه‌های جعلی در بازارهای ایران و سراسر جهان تهدیدات علمی و پژوهشی هولناکی را به دنبال داشته و خواهد داشت.»
علی نژاد اظهار کرد: «سکه های جعلی به شیوه های مختلفی از قبیل دادوستد در بازارهای محلی و پنهان، خرید و فروش بین مجموعه داران، توقیف و ضبط آثار قاچاق توسط نهادهای دولتی و غیره به مجموعه های خصوصی، موزه های خصوصی و موزه‌های دولتی وارد می‌شوند.»
او گفت: «در این پژوهش سعی بر این شد تا ابتدا به شیوه های مختلف جعل سکه از بررسی موشکافانه ظاهر سکه تا آنالیزهای آزمایشگاهی و سپس به بررسی دقیق تاثیر سکه های جعلی در نتایج پژوهش های سکه شناسی پرداخته شود.»
او خاطر نشان ساخت که نتایج پایانی نشان می دهد که ورود سکه های جعلی به موزه ها و مراکز پژوهشی بی شک تأثیرات ناگوار و مأیوس کننده ای را در پژوهش های سکه شناسی برجای خواهد گذاشت و حتی ممکن است سبب توقف برخی از حوزه های سکه شناسی آینده شوند.
او تصریح کرد: «بنابراین مسئولان، موزه داران، امنای اموال موزه ها و مجموعه داران باید با دقت و ریزبینی زیاد زمینه های شناسایی دقیق و تشخیص اصالت سکه ها قبل از ورود به موز ه ها و مجموعه ها را فراهم سازند.»
نقش مطالعات متالوگرافیکی در بررسی اصالت اشیای فلزی تاریخی
محمد مرتضوی استادیار، عضو هیئت علمی دانشگاه هنر اصفهان دیگر سخنران این نشست به نقش مطالعات متالوگرافیکی در بررسی اصالت اشیای فلزی تاریخی اشاره کرد و گفت: «اشیای فلزی به عنوان یکی از مهم‌ترین یافته‌های باستان‌شناسی، همواره مورد توجه پژوهشگران، حفاظت گران و مجموعه‌داران بوده است.»
او با اشاره به اهمیت و ارزش این آثار افزود: «تلاش‌هایی برای ساخت نمونه‌های جعلی صورت گرفته، از این‌رو در بسیاری از موارد، شناسایی اشیای باستانی و اصل که اطلاعات صحیحی از یک دوره یا محوطه تاریخی ارائه دهد، یکی از چالش‌های پیش روی پژوهشگران بوده است.»
او با بیان اینکه متالوگرافی و بررسی ریزساختار اشیای فلزی یکی از روش‌هایی است که می‌تواند اطلاعات ارزشمندی را در این خصوص در اختیار پژوهشگران قرار دهد تصریح کرد: «در این مقاله ویژگی‌های ریزساختاری اشیای فلزی در دو حوزه شناخت تکنولوژی ساخت و فرایندهای خوردگی که می‌تواند در شناسایی نمونه‌های اصل و بدل مورد استفاده قرار گیرد معرفی و مورد بحث قرار گرفته است.»
او با اشاره به اینکه در این راستا، مشخصات ریزساختاری آثار فلزی با ارجاع به ترکیب آلیاژی و روش ساخت مطرح شده گفت: «مشخصات متمایز ریزساختاری فولادهای جوهردار (دمشقی) اصل در مقایسه با دیگر نمونه‌ها بیان شده است.»
این کارشناس اظهار کرد، بر این اساس دگرگونی یوتکتویید جداشده (DET)، ساختار پرلیت جداشده و ذرات سمنتیت هم‌راستا که در ایجاد طرح مواج سطح این نوع از فولادها نقش دارند، مورد بررسی قرار گرفته است، علاوه بر این رسوب ناپیوسته مس در مرزدانه ها در سکه‌های نقره تاریخی و امکان استفاده از آن در تعیین اصالت این آثار با توجه به منابع موجود مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
او خاطر نشان ساخت نقش مطالعات متالوگرافی در بررسی ویژگی‌های مربوط به خوردگی اشیای فلزی تاریخی با رویکرد تعیین اصالت این آثار نیز بیان شده و در این زمینه، خوردگی بین دانه‌ای، درون دانه‌ای و نفوذ خوردگی مورد بررسی قرار گرفته است.
آنالیز سکه‌های هخامنشی
آنالیز سکه‌های هخامنشی برای تعیین اصالت عنوان مقاله خدیجه باصری دانشجوی دکترای تخصصی فرهنگ و زبان‌های باستان دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات و موزه دار موزه ملی ایران بود که به بیان گوشه ای از آن پرداخت.
او در مقدمه افزود: «این مقاله بر اساس یک طرح پژوهشی در باره سکه های هخامشی در موزه ملی ایران تدوین شده است.»
او اهداف طرح را شامل طبقه بندی سکه ها بر اساس جدول \"کارادایس\" ، تیپ بندی سکه های هخامنشی شامل تیپ 1-تیپ 2- تیپ 3- تیپ 4 ، مطالعات جدید برای تشخیص حوزه های مستقر ضرب سکه در آسیای صغیر و ایران، تفاوت و تشابه آنها ، تجزیه وتحلیل متکی بر آثار و محل کشف آثار و مقایسه آنها بر اساس نقش، وزن و جنس و پانچ بر روی آنها و... دانست.
او در خصوص شیوه اجرای این طرح گفت: «پاکسازی اولیه و زدودن گرد و خاک اولیه بر روی سکه ها و بعد به صورت دسته هایی جداگانه اسکن شدند و به ترتیب در کشورها چیده شده و در حال حاضر تعدادی هم از این سکه ها نیاز به تمیز شدن در آزمایشگاه مرمت را دارند.»
انتهای پیام/
