به‌گزارش میراث‌آریا به‌نقل از روابط‌عمومی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری چهارمحالوبختیاری، آداب‌ورسوم مختلف و توجه به آن‌ها نشان از تمدنی دیرینه هر سرزمینی دارد. اقوام و ملل مختلف برای ایام ویژه سال آیین‌هایی دارند که اجرای آن را بر اساس قراردادی نانوشته اجرا می‌کنند. در این میان ایران نیز یکی از سرزمین‌هایی است که تمدن دیرینه آن بر کسی پوشیده نیست و شاید این تمدن و فرهنگ دیرینه نیاکانمان باشد که مردم اقوام گوناگون با زبان و لباس و آیین مختلف را به گرمی در کنار هم قرار داده است.
ایرانیان از قدیم دارای آداب‌ورسوم خاصی برای ایام مختلف سال، ماه و روز بوده‌اند، تا جایی که روزهای هفته و ماه نیز اسامی معناداری داشتند. جشن‌های مهرگان، اردیبهشتگان، خردادگان، تیرگان، مردادگان، شهریورگان یا آذرجشن، آبانگان، خزان، سیرسور، نوروزانهار، یلدا، بمو، بادبره و... از جشن‌هایی بوده‌اند که در زندگی ایرانیان باستان جایگاهی ویژه داشته و هرکدام بار معنایی خاصی را برای آن‌ها دربر داشته است.
مردم ایران‌زمین که در گذشته زندگی‌شان بیشتر بر پایه کشاورزی و دام‌پروری اداره می‌شده، تغییر فصول برایشان ارزش و اهمیتی خاص داشته و بهار که فصل کشت و کار و رونق کشاورزی است، شادی خاصی به همراه داشته و بزرگ‌ترین عید مردم این سرزمین محسوب می‌شده که این عید باستانی تاکنون نیز باقیمانده و مردم همچنان هم به آن پایبند هستند.
برای برگزاری این عید بزرگ مردم در جای‌جای این سرزمین کهن، آداب‌ورسوم خاصی را اجرا می‌کنند که برخاسته از روحیات، ذوق و شوق مردم، آداب‌ورسوم به‌جامانده از گذشته و طبیعت آن خطه است.
مردم استان چهارمحالوبختیاری که طبیعت سرسبز و بکر عنصر جداناشدنی زندگی‌شان است علاوه بر درست کردن سبزه، خرید لباس نو و ... که مرسوم است، آداب خاصی نیز دارند. یکی از این سنت‌های زیبا که شب قبل از عید انجام می‌شود کوفته‌پزان است که در بیشتر نقاط این خطه انجام می‌شود و زنان با تهیه مواد اولیه آن که بسیار مغذی و متناسب با طبیعت سردسیر منطقه است، از عصر آخرین شب سال مشغول به پخت می‌شوند. مواد اولیه آن شامل برنج، گوشت گوساله، نخود لپه، پیاز، سبزیجات معطر و آلوچه است که گوشت، برنج، لپه و پیاز چرخ شده را با هم مخلوط می‌کنند و نمک و ادویه و سبزیجات معطر را نیز می‌افزایند و بعد از ورز دادن این مخلوط، آن را به شکل گلوله‌های کوچک در آورده که وسط آن‌ها آلوچه می 2 گذارند و در قابلمه‌ای که از قبل کمی برنج گرده با مخلفات دلخواه در آن پخته شده قرار می‌دهند تا پخته شود.
چهارشنبه‌سوری در گذشته در دستگرد امامزاده با آداب خاصی برگزار می‌شده؛ مرسوم بوده شب چهارشنبه‌سوری افراد خانواده کنار هم جمع می‌شدند و در کوزه‌ای به نام \"بولونی\" مهره‌های رنگی با نیت خاصی می‌انداختند و درب آن را می‌بستند و صبح فردا سراغ آن می‌رفتند و در آن را باز می‌کردند و هر کسی همراه با شعری که می‌خواند و نیتی که در دل داشت مهره‌ای را از بولونی بیرون می‌آورد. وقتی مهره با رنگی که فرد دیگری انداخته بود بیرون می‌آورد می‌گفتند به نیت آن فرد مهره را داخل کوزه انداخته و تعبیر شعر برای اوست.
شب باباعید، پایان اولین روز سال نو بوده که شیربرنج همراه با سیاه‌دانه پخته می‌شده یا برخی افراد دمپخت بلغور جو یا گندم تهیه می‌کردند و افراد متمول این دمپخت را با گوشت درست می‌کردند (دمپخت غذایی مانند کته است که با برنج درست می‌شود و در مناطق مختلف موادی مثل گوجه، عدس، گوشت، لپه یا... به آن اضافه می‌کنند.)
برخی نیز در روزهای پایانی سال با پخت نان سنتی این استان که \"کاکولی\" نام دارد، بخشی از شیرینی سفره هفت‌سین خود را تهیه می‌کنند. کاکولی با ترکیب آرد و شیر یا آب و اضافه کردن گردو، بادام و کشمش درست می‌شود که برای رویه آن نیز از تخم‌مرغ، گلرنگ، ماست، سیاه‌دانه و خشخاش استفاده می‌کنند. یکی از آداب بسیار پسندیده در روزهای پایانی سال بردن مقداری از این خوراکی‌ها برای افراد کم‌بضاعت بوده که در گذشته بیشتر اجرا می‌شد.
نوروزخوانی هم در مناطق مختلف بسیار مرسوم بوده که نوروزخوان با خواندن نوروزیه در کوچه‌های شهر یا روستای خود عیدی‌هایی شامل توت خشک، کشمش، نخودچی، سکه، تخم‌مرغ و تنقلاتی از این قبیل دریافت می‌کردند.
در شهرکرد آیین چراغ‌بران اجرا می‌شده که اکنون نیز مرسوم است. ساعاتی قبل از حلول سال نو مردم فانوس‌های کوچکی به آستان امامزادگان حلیمه و حکیمه خاتون می‌برند. این فانوس‌ها توسط متولی امامزادگان با شمعی قدیمی روشن می‌شوند که نشانه روشنی و گرما در خانه و خانواده است. مردم این فانوس را در سفره هفت‌سین قرار می‌دهند و بر این باورند که باید تا پایان نوروز روشن باشد.
آیین دیدوبازدید و عیدی دادن و عیدی گرفتن از بزرگ‌ترهای خانواده و فامیل در طول ایام نوروز شیرینی خاصی به این ایام می‌بخشد.
و اما آیین شنبه‌گردش (شنبه‌گردی) در اولین شنبه سال نو تقریباً در همه مناطق استان چهارمحالوبختیاری اجرا می‌شود. در این آیین مردم به بیرون از خانه و در دل طبیعت می‌روند تا نخستین شنبه سال را به خوشی بگذرانند، تفاوت آن با سیزده‌بدر این است که در شنبه‌گردش غذا بیرون برده نمی‌شود و مدت کوتاهی در طبیعت گردش می‌کنند و به خانه بازمی‌گردند. در گذشته دیدوبازدید در این روز انجام نمی‌شده و بیشتر مراسم شنبه گردش اجرا می‌شده است.
سیزده‌بدر رسم قدیمی که در همه جای کشور مرسوم است و مردم چهارمحالوبختیاری نیز از صبح روز سیزدهم فروردین با برداشتن غذا، زیرانداز و باقیمانده آجیل و میوه‌های عید به دل طبیعت می‌روند تا این روز را نیز همراه با خانواده در دل طبیعت سپری کنند.
انتهای پیام/
