به‌گزارش روابط‌عمومی و امور فرهنگی میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان گلستان؛ این شهرستان به دلیل داشتن تاریخی کهن در آن آثار دیدنی زیادی وجود دارد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به پایگاه جهانی برج قابوس اشاره کرد خیلی از گردشگران ایرانی و حتی خارجی این شهر را در لیست مقاصد گردشگری خود قرار می‌دهند تا جاذبه‌های دیدنی آن را از نزدیک ببینند، با ما در این مطلب همراه باشید تا با مهم‌ترین جاذبه‌های گنبدکاووس بیشتر آشنا شویم.

 

میراث جهانی قابوس

میراث جهانی گنبد قابوس بنایی تاریخی از سده چهارم هجری است که در شهر گنبدکاووس، در سه کیلومتری شهر قدیم جرجان در استان گلستان قرار دارد. گنبد قابوس یا میل گنبد که بلندترین برج تمام آجری جهان اسلام به شمار می‌آید بر فراز تپه‌ای خاکی که قریب پانزده متر از سطح زمین بلندتر است در سال (۳۹۷ هجری قمری برابر با ۳۷۵ هجری خورشیدی) و در زمان سلطنت شمس‌المعالی قابوس بن وشمگیر و به دستور وی در شهر جرجان که پایتخت پادشاهان آن دیار، آل زیار بوده، بنا گردیده است. ارتفاع این برج ۵۵ متر و با احتساب بلندی تپه درمجموع ۷۰ متر از سطح زمین است.

میراث جهانی گنبد قابوس از زیباترین و باشکوه‌ترین بناهای اوایل دوره اسلامی است که علیرغم استفاده بسیار کم از عناصر تزیینی در آن، دارای ساختاری متناسب، موزون، مستحکم و زیباست. بدنه بنا سراسر از آجرهای پخته قرمزرنگ ساخته شده که در نهایت پختگی و استحکام هستند و به علت تابش آفتاب در طول قرن‌ها به رنگ زرد طلایی زیبایی درآمده که خود بر زیبایی بنا افزوده است.

این بنای تاریخی و باشکوه از دیدنی‌های شهر گنبدکاووس در میان پارکی بزرگ و زیبا جای گرفته و از کیلومترهای دور نظر هر بیننده‌ای را به خود جلب کرده در گذشته هادی و راهبر مسافرینی بوده که از این سرزمین عبور می‌کرده‌اند.

بلندترین بنای آجری جهان اسلام در طول سال ازجمله نوروز رکورددار جذب گردشگر بوده و شمار زیادی از علاقه‌مندان به میراث تاریخی و فرهنگی را به خود جذب کرده است. برج قابوس در اجلاس سی و ششم یونسکو در زمره میراث جهانی ثبت گردید.

 

میراث جهانی گنبد قابوس بیش از هزار سال، سرفرازانه سر به آسمان کشیده و تمدن کهن مردم این دیار را به رخ جهانیان می‌کشد، این بنا از چهار بخش تشکیل شده است که شامل پی و صفه بنا، سردابه، بدنه و گنبد مخروطی می‌شود

 

شهر تاریخی جرجان

شهر تاریخی جرجان که اکنون در 3 کیلومتری جنوب غربی شهر گنبدکاووس قرارگرفته در زمان آبادی ۱۲۰۰ هکتار را شامل می‌شده که در قرن اخیر به علت‌های مختلف چون کاوش‌های غیرمجاز، توسعه کشاورزی و ساخت خانه‌های جدید، از بین رفته و فقط مساحتی در حدود ۲۵۰ هکتار در دو سوی گرگان رود از آن باقی مانده است.

این شهر تاریخی معماری و شهرسازی بسیار پیشرفته‌ای داشته که با کاوش‌های انجام گرفته، معلوم شد که بیش از ۱۰۰۰ سال قبل دارای فاضلاب شهری، خیابان‌هایی با سنگفرش‌های منقش آجری و سیستم آب‌رسانی به خانه‌ها بوده که از طرح شهرسازی و وجود نقشه برای ساخت آن خبر می‌دهد.

شهر در زمان سامانیان بر روی ویرانه‌های برجای‌مانده از شهری ساسانی بنا شد و به‌صورت چندضلعی نامنظم همانند شهرهای منطقه در قبل از اسلام ساخته شده است. همه معابر اصلی و فرعی شهر با آجر و به‌صورت نقوش هندسی زیبا سنگفرش و چیده شده و شهر جرجان مانند همه شهرهای آباد منطقه، دیوارهایی برای حصارهای داخلی، خارجی و خندقی بین دو دیوار داشته که اهالی شهر را از گزند دشمنان مهاجم حفظ می‌کرد.

از ویژگی‌های جالب این شهر، کانال فاضلاب سراسری بوده که این مسئله اهمیت فراوانی در بهداشت شهر داشته است. خیابان‌ها و گذرهای شهر جرجان طرح شبکه‌بندی داشته و از شمال به جنوب و از شرق به غرب امتداد یافته و تقریباً همه شهر را در بر می‌گرفته است که می‌توان آن را نهایت ذوق و استادی معماران و شهرسازان جرجان دانست.

صنعت شیشه و سفالگری از معروف‌ترین صنایع شهر تاریخی جرجان است که نمونه‌هایی از آن هم‌اکنون در موزه‌های معروف داخلی و خارجی نگهداری می‌شود.

هرچند شهر تاریخی جرجان در حملات مغول به سال ۶۱۷ هجری قمری از بین رفت اما از خرابه‌های به‌جای مانده این شهر هنوز شکوه و عظمت آن آشکاراست و تنها نماد برجای مانده از این شهر تاریخی یعنی «برج گنبد قابوس» گواهی بر این مدعاست.

شهر تاریخی جرجان یکی از پرارزش‌ترین آثار برجای مانده از دوران اسلامی با شماره ۴۰ در فهرست آثار باستانی در سال ۱۳۱۷ به ثبت رسیده است.

 

امامزاده یحیی بن زید

این امامزاده در شهرستان گنبدکاووس در نزدیکی شهر تاریخی جرجان قرار دارد از معروف‌ترین بناهای متبرکه استان گلستان از فرزندان امام زین‌العابدین است که در زمان حکومت بنی‌امیه قیام نموده و در سال 120 هجری به قتل رسید. محوطه داخلی امامزاده دارای صحن وسیع و بناهای متعدد بوده و از نظر شبکه آب‌رسانی و تأسیسات و تجهیزات رفاهی ازهرجهت کامل است. در بخش خارجی نیز دارای پارکینگ آسفالته وسیع و بازار کوچکی است که احتیاجات زوار و اهالی منطقه را برطرف می‌نماید.

امامزاده یحیی بن زید یکی از معروف‌ترین بقاع متبرکه استان گلستان بوده و علاقه‌مندان و زائرین بی‌شماری همه‌روزه از نقاط دور و نزدیک به زیارت آن مشرف می‌شوند و به همین دلیل در اکثر ساعات روز همواره دارای زائر است.

این امامزاده دارای 23150 مترمربع فضای مسقف و شبستان است و در اطراف آن 134 زائرسرا وجود دارد. این امامزاده دارای بنای بزرگ و محوطه‌ای وسیع و رواق آیینه‌کاری شده است. در خارج از محوطه امامزاده پارکینگ وسیع و بازارچه‌ای به‌منظور رفع نیازمندی‌های زوّار و مسافران اعم از صنایع‌دستی و مواد خوراکی ایجاد شده است.

از امتیازات این مکان مذهبی وجود محراب گچ‌بری دوره سلجوقی در جوار ضریح ایشان است

 

دیوار تاریخی گرگان

دیوار بزرگ گرگان یکی از باشکوه‌ترین موانع دفاعی است که تابه‌حال بنا شده و یکی از پیشرفته‌ترین آثار مربوط به عصر خود، یعنی قرن پنجم یا ششم میلادی بوده است.

این دیوار بالغ‌بر هزار سال پیش از دیوار بزرگ چین به شکل امروزی که بازسازی‌شده از سنگ و آجر است، ساخته شده است و با نام‌های سد اسکندر، سد انوشیروان، سد فیروز، و قزل‌آلان (مار سرخ) در طی دوره‌های مختلف شهرت یافت.

دیوار دفاعی گرگان از شرق دریای خزر در ناحیه گمیشان شروع و پس از گذر از شمال آق‌قلا و گنبدکاووس به‌طرف شرق ادامه داشته و در کوه‌های پیش‌کمر، پایان می‌یابد. طول این دیوار 155 کیلومتر است. در حال حاضر، دیوار در فواصل و مسیرهای مختلف، بین 2 الی 5 متر ارتفاع دارد و عرض دیوار حدود 10 متر است.

در فواصل مختلف قلعه‌هایی در سمت جنوب دیوار ساخته شده است. در بررسی‌های هیئت باستان‌شناسی 30 قلعه شناسایی شده که به نظر می‌رسد درمجموع 40 قلعه بوده است. قلعه‌ها اندازه‌های متفاوت داشته که کوچک‌ترین آن‌ها 120×120 متر و بزرگ‌ترین آن‌ها 200×280 متر می‌باشند. در قسمت شمالی دیوار خندقی قرار گرفته که بیشتر در قسمت میانی دیوار مشهود است.

در مورد زمان ساخت دیوار نظرات مختلفی وجود دارد؛ ولی طبق تحقیقات انجام‌شده و به دلایل متعدد به‌نظر می‌رسد که بنیاد این دیوار در زمان اشکانیان هم‌زمان با حکمرانی مهرداد دوم (124-87 قبل از میلاد) شکل گرفته باشد و بازسازی و تعمیر آن در دوره ساسانیان انجام شده باشد.

در حال حاضر دیوار دفاعی گرگان به‌صورت یک رشته تپه کوتاه و ممتد در منطقه خودنمایی می‌کند و هرگونه ساخت‌وساز در پیرامون آن ممنوع است.

دیوار بزرگ گرگان پس از دیوار بزرگ چین با طول ۶۳۵۲ کیلومتر و دیوار لیمس آلمان با طول ۵۴۸ کیلومتر، سومین دیوار تاریخی جهان به لحاظ طول محسوب می‌شود.

این دیوار در طول مسیر خود دارای تأسیسات وابسته نظیر خندق، زنجیره‌ای از قلعه‌ها، کوره‌های آجرپزی، سد، کانال‌های هدایت آب و … بوده است.

 

بقعه دانشمند

بقعه دانشمند در 80 کیلومتری شمال گنبدکاووس در بخش داشلی برون در حوزه‌ی استحفاظی پاسگاه دانشمند قرار دارد.

پلان بنا به‌صورت چهارگوش است که حدود 40 سال از زمان ساخت آن می‌گذرد. اهالی منطقه معتقدند که این مکان مقبره ملاعلی یکی از نوادگان ابوبکر صدیق بوده که در مدارس علوم دینی بخارا و سمرقند (در جوانی) به درجه اجتهاد رسیده و در پزشکی نیز مقام والایی یافت، ازاین‌جهت به ایشان دانشمند می‌گفتند.

 

تالاب‌های بین‌المللی آلما گل – آجی گل و آلا گل

برای رسیدن به این تالاب‌ها باید مسیر ۸۰ کیلومتری را از شهر گنبدکاووس تا بخش مرزی داشلی برون طی کرد. برای بازدید از این تالاب‌ها، اداره حفاظت محیط‌زیست گنبدکاووس، محیط‌بانان خود را به‌صورت تمام‌وقت مستقر کرده و آماده ارائه خدمات به مسافران و گردشگران است.

بخش داشلی برون گنبدکاووس هم‌مرز با کشور ترکمنستان است و هر یک از تالاب‌های آن در بخشی از این منطقه مرزی قرار دارد. در این بخش مرزی ۲۳ هزار نفر که اکثر آنان ترکمن هستند، سکونت داشته و اغلب ساکنان این منطقه به حرفه دام‌پروری، کشاورزی و باغبانی اشتغال دارند.

تالاب آلاگل، در شرق جاده «اینچه‌برون – آق قلا» قرار دارد و مساحت آن در زمان پرآبی به دو هزار و ۵۰۰ هکتار می‌رسد. آب این تالاب همانند سایر تالاب‌های منطقه از رودخانه اترک و زهکش‌های طبیعی و نهرهای شور به نام‌های سامان و شورجه تأمین می‌شود.

تالاب آلاگل، هرسال در فصل مهاجرت، پذیرای پرندگان زیادی از مناطق سرد سیبری شامل انواع قو، فلامینگو، اردک، پرستوی دریایی، چنگر، غاز، سلیم، کاکایی، باتلان، آبچلیک برای زمستان گذرانی است.

یکی دیگر از تالاب‌هایی که گردشگران را همیشه به‌سوی خود می‌کشاند، تالاب بین‌المللی آلماگل است که در شمال روستای تنگلی و با فاصله بسیار کمی از مرز ایران و ترکمنستان قرار گرفته است. این تالاب ۲۰۷ هکتار مساحت دارد که عمق آن در بیشتر نقاط یک تا ۵/۱ متر و در برخی نقاط حداکثر تا سه متر می‌رسد.

حاشیه تالاب آلماگل را، پوشش نی فراگرفته است و ضلع جنوبی و مسیر کانال ورودی آب به تالاب را جنگل‌های گز پوشانده است. در تالاب آلماگل به علت نزدیکی به مرز کشور ترکمنستان، شکار و هرگونه تیراندازی ممنوع است. آب این تالاب به علت نزدیکی به رودخانه اترک، شیرین است.

آجی گل از تالاب‌های دیگر بخش داشلی برون است. مساحت این تالاب بالغ‌بر ۳۵۰ هکتار است که در بالادست آن دریاچه‌ای بسیار زیبا با مساحت ۱۰۰ هکتار به نام دریاچه نمک قرار دارد. این تالاب از دو بخش تشکیل شده است که قسمت غربی آن تا حدودی عمیق و عمق آن در بیشتر نقاط یک تا ۵/۱ متر و حداکثر سه متر می‌رسد و قسمت شرقی تالاب پوشیده از نی و از بخش غربی جدا می‌شود.

آب این تالاب نیز از طریق رودخانه اترک تأمین می‌شود. دریاچه نمک یکی دیگر از جاذبه‌های طبیعی این بخش مرزی است که در پائین‌دست روستای تنگلی قرار دارد.

تالاب‌های بین‌المللی آلماگل، آلاگل و آجی گل در نزدیکی بازارچه مرزی و گمرک اینچه برون قرار دارند و گردشگران می‌توانند ضمن بهره‌برداری از طبیعت زیبای تالاب‌ها، از این بازارچه بازدید و سوغات تهیه کنند.

 

مجموعه سوارکاری

مجتمع سوارکاری گنبدکاووس که در شمال شرقی این شهر، بلوار معلم واقع است در سال ۱۳۴۰ با اهداف مسابقه‌های کورس اسب‌دوانی و تولید و پرورش اسب‌های نژاده ترکمن پایه‌گذاری گردید.

پس از انقلاب مجموعه با تصویب شورای انقلاب به سازمان تربیت‌بدنی واگذار گردید و اکنون این مجتمع با همگی اموال منقول و غیرمنقول به شرکت تجهیز و نگهداری اماکن ورزشی ورزش و جوانان واگذارشده است.

مجموعه سوارکاری گنبدکاووس از مجموعه‌های کشوری ورزش سوارکاری است که 160 هکتار وسعت دارد. این مجموعه دارای ۱۲۰ هکتار زمین کشاورزی، پارکینگ، فضای سبز، پیست اسب‌دوانی به مساحت تقریبی ۳۰ هکتار، سراچه، ویلا، اسطبل (اصطبل) زمستانه و تابستانه، جایگاه مسابقات و استخر شنا است.

مسابقه‌های اسب‌دوانی در فصل‌های بهار و پاییز برگزار می‌شود و دوستداران بسیاری را از گوشه و کنار کشور به خود جذب می‌کند. مسابقه‌های اسب‌دوانی به‌جز گنبدکاووس در شهرهای تهران، مشهد، کردستان و بندر ترکمن برگزار می‌گردد.

 

دریاچه مصنوعی

این دریاچه در ضلع جنوبی شهر گنبدکاووس، مقابل پارک شادی، مبدأ ورودی به شهر از سمت گرگان قرار دارد و با حجم 140 هزار مترمکعب آب، به‌عنوان یک گستره‌ی آبی، منبع تلطیف هوای منطقه، محل گردش و برگزاری مسابقات قایقرانی، یکی از جاذبه‌های گردشگری در شهرستان گنبدکاووس، محسوب می‌شود. منبع تأمین آب این دریاچه یک چاه عمیق به عمق 316 متر است.

دریاچه مصنوعی به‌صورت بتونی بوده و با توجه به قرار گرفتن این دریاچه و جهت غالب باد به سمت شهر، این دریاچه می‌تواند در تلطیف هوا به‌ویژه در منطقه جنوب شرقی شهر نقش بسزایی داشته باشد.

این دریاچه در ابتدا در کنار پارک شادی گنبد قرار داشت اما با خراب شدن وسایل بازی زمین آن را به دریاچه افزودن و الان دریاچه شب‌های بسیار شلوغی رو به خود می‌بیند و البته هدف عمده‌ی افراد در کنار تفریح ورزش کردن نیز است، زیرا دورتادور این دریاچه که ساخت‌وساز خوبی صورت گرفته است برای پیاده‌روی مکان بسیار مناسبی است.

 

بازار روس‌ها

این بازار که در چهار ردیف مقابل هم، دوطبقه و سرپوشیده ساخته شده است در ضلع غربی پارک شادی، مبدأ ورودی شهر گنبدکاووس از سمت گرگان قرار دارد.

در این بازار اجناس خارجی به‌ویژه اجناس متعلق به روس‌ها و کشور همسایه یعنی جمهوری ترکمنستان عرضه می‌شود و نیز محلی است برای گشت‌وگذار همشهریان و بازدیدکنندگان مسافر که از شهرهای دور و نزدیک به گنبدکاووس وارد می‌شوند و چند روزی را مهمان‌دوست و آشنا و اقوام خود هستند.

به جهت اینکه در ابتدای ایجاد بازار بیشتر اجناس از کشور ترکمنستان و روسیه سابق وارد می‌شده به نام بازار روس مشهور گردید.

بازار روس‌ها به‌صورت سرپوشیده بوده و یک راسته تقریباً دور و دراز است که در دو طرف آن حدود 100 مغازه شکل‌گرفته‌اند. تنها کافی است در این مکان سرپوشیده قدم بزنید، حتی اگر قصد خرید هم نداشته باشید هنگام خروج از بازار با چندین کیسه وسایل از بازار خارج خواهید شد! ا

 

بازارچه مرزی اینچه برون

بازارچه مرزی اینچه برون در شمالی‌ترین نقطه استان گلستان قرار دارد و در نزدیکی شهر اینچه برون از توابع شهرستان گنبدکاووس است.

شهر اینچه برون بر تپه‌ای قرار دارد که به زبان محلی به آن اینچه برون به معنی باریکه و دماغه می‌گویند و بسیاری از کالاهای مرزی در این منطقه وارد و به فروش می‌رسد.

این بازارچه به علت قرارگیری در نقطه صفر مرزی از جذابیت بیشتری برخوردار بوده و موجب شده تا گردشگران زیادی به‌ویژه در عید نوروز به این مکان سفر کنند.

برای دسترسی هرچه بهتر و ارزان‌تر مردم استان به این بازارچه مرزی خطوط ریل آهن از مرکز استان یعنی گرگان تا انتهای مرز وجود دارد که این خود باعث استقبال بیشتر مردم نسبت به بازدید این بازارچه شده است.

اقلام موجود در این بازارچه از کشور ترکمنستان و ایران تأمین می‌شود و معمولاً محصولاتی نظیر شکلات، پارچه، وسایل برقی بیشتر در این بازارچه به چشم می‌خورد

 

سد گلستان

سد گلستان در شهرستان گنبدکاووس در حدود 12 کیلومتری شمال شرقی شهر گنبدکاووس بر رودخانه گرگان رود احداث گردیده است. سد گلستان از نوع سدهای خاکی همگن است و شاخه اصلی آن از ارتفاعات کوه‌های شرق استان سرچشمه می‌گیرد.

استان گلستان از مناطق سیل‌خیز ایران است. ازجمله اقدامات انجام شده جهت کنترل سیل در این استان احداث سدهای گلستان و بوستان بر روی رودخانه گرگانرود است.

طراحی اولیه و ظرفیت تنظیم و نیز توان عبور آب کانال‌های آبیاری شبکه سد گلستان برای 60 درصد غلات و 40 درصد کشت تابستانه (ذرت) بوده است. آبیاری حدود 2050 هکتار از اراضی حدفاصل سد گلستان و سد وشمگیر بر اساس کشت پنبه از اهداف دیگر سد است.

استفاده دومنظوره از مخزن سد برای پرورش ماهی هم‌زمان با استفاده از آب جهت زراعت، طی چند سال متوالی به‌صورت آزمایشی انجام گرفت

 

موزه فرش گنبدکاووس

موزه فرش گنبدکاووس با اهداف حفظ و تقویت هویت ملی و قومی و توسعه اقتصادی و گردشگری فرهنگی در سال 1393 ه.ش در ضلع غربی بنای تاریخی میراث جهانی گنبد قابوس تأسیس و مورد بهره‌برداری قرار گرفت.

در فضای داخلی موزه انواع فرش از ایالات مختلف ترکمن در نقوش سنتی متنوع که هر یک نماد و نشانگر تاریخ و هویت این قوم محسوب می‌گردد در معرض نمایش و بازدید عموم مردم قرار گرفته است.

فرش ترکمن بیش از 500 نقش مختلف دارد که از معروف‌ترین آن‌ها می‌توان به ماری گل، ساریخ گل، انسی، آیناگول، درناق گول و قرق تکه اشاره نمود.

در این موزه علاوه بر فرش‌های زیبا، وسایل و ابزار بافت، انواع رنگ‌دانه‌های گیاهی و طبیعی به نمایش گذاشته شده است.

انتهای پیام/