دریای خلیج‌فارس که با شروع از استان خوزستان و گذشتن از بوشهر به استان هرمزگان ختم می‌شود پس از مکزیک و خلیج هودسن سومین خلیج بزرگ جهان به شمار می‌رود و از مهم‌ترین و حساس‌ترین نقاط جهان و ازنظر سیاسی، اقتصادی و ارتباطی دارای اهمیتی حیاتی برای بسیاری از کشورهای منطقه، قاره و جهان است.
این دریای کم‌عمق با مساحتی حدود 251 هزار و 226 کیلومتر واقع در حاشیه شمال غربی اقیانوس هند از شمال شرقی به کرانه‌های ایران و از شرق به دریای عمان و از جنوب به شبه‌جزیره عربستان محدود می‌شود.
طول آن از دهانه اروند تا تنگه هرمز معادل 1259 کیلومتر و عرضان از دهانه یادشده تا ساحل عمان به‌طور تقریب بین 180 تا 250 کیلومتر متغیر و در تنگه هرمز تقریباً معادل 85 کیلومتر و عمق آن به‌طور متوسط 35 متر است. این محدوده آبی یکی از نقاط حساس و سوق‌الجیشی جهان است. خلیج‌فارس با تمام مشکلات محیطی و اقلیمی که بر آن حاکم است از تنوع زیستی بالایی برخوردار است و دارای 400 تا 450 گونه ماهی است. افزون بر ماهی‌ها 300 تا 450 نوع دیگر از آبزیان در این دریا زیست دارند که این عامل خلیج‌فارس را ازنظر تنوع زیستی جزء مناطق کم‌نظیر و پرتنوع معرفی کرده است.
آشوری‌ها، بابلی‌ها و کلدانی‌ها علاوه بر عیلامی‌ها، اولین اقوامی بودند که در خلیج‌فارس شروع به کشتیرانی کردند.
این آب راهه که در امتداد دریای عمان و در میان ایران و شبه‌جزیره عربستان قرار دارد از شرق و از طریق تنگه هرمز و دریای عمان به اقیانوس هند و از غرب به دلتای رودخانه اروند (حاصل پیوند دو رودخانه دجله و فرات و پیوستن رود کارون) راه دارد و به سبب وجود منابع سرشار نفت و گاز در سطح بین‌المللی و منطقه‌ای مهم و راهبردی به شمار می‌آید.
جزیره خارک، خارگو، قشم، کیش، لاوان، تنب بزرگ و کوچک، ابوموسی، ام الگرم، نخیلو، فارسی، جبرین، سیله از جزایر خلیج‌فارس است.
مهارت‌های سنتی ساخت لنج ایرانی و دریانوردی با آن در خلیج‌فارس
مهارت‌های سنتی ساخت لنج ایرانی و دریانوردی با آن در خلیج‌فارس در سال 2011 در فهرست میراث‌فرهنگی ناملموس بشری به ثبت رسید.
کشتی ایرانی لنج به‌طور سنتی با دست ساخته می‌شود و ساکنان ساحل شمالی خلیج‌فارس از آن برای سفرهای دریایی، تجاری، ماهی‌گیری و صید مروارید استفاده می‌کنند.
دانش سنتی پیرامون لنج، علاوه بر مهارت‌ها و اصطلاحات دریانوردی و ناوبری، و پیش‌بینی وضعیت آب‌وهوا که به دریانوردی بسیار نزدیک است، و خود مهارت‌های ساخت کشتی چوبی، ادبیات شفاهی، هنرهای نمایشی و فستیوال‌ها را نیز شامل می‌شود.
دانش سنتی دریانوردی لنج به‌صورت سنتی و از پدر به پسر منتقل می‌شود. دریانوردان ایرانی با استفاده از موقعیت خورشید، ماه، و ستارگان موقعیت کشتی را در دریا معین؛ و با استفاده از فرمول‌های خاص، طول و عرض جغرافیایی و عمق آب را محاسبه می‌کنند.
هر بادی نام خاص خود را دارد که به همراه رنگ آب و ارتفاع موج‌ها در پیش‌بینی وضعیت آب‌وهوا مورد استفاده قرار می‌گیرد. موسیقی و ریتم‌هایی خاص و ملاحانی که به هنگام کار آوازهای خاصی را می‌خوانند، اجزای جدایی‌ناپذیر دریانوردی در خلیج‌فارس هستند. امروزه تعداد این دریانوردان اندک و عموماً شامل افراد مسن است.
*سرپرست دفتر ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی
انتهای پیام/
