چگونگی انتخاب شهرهای جهانی صنایع دستی
براساس آیین‌نامه کلیه شهرهای کشور بطور مستقل می توانند با توجه به وجود یک رشته صنایع دستی که در سطح ملی و جهانی شهرت قابل قبولی داشته باشد نامزد دریافت عنوان شهر جهانی صنایع دستی شوند.(world craft city) برهمین اساس و برپایه مصوبه شورای جهانی صنایع دستی در سال 2014 میلادی شهرهای جهانی صنایع دستی باید دارای ویژگی هایی باشند و پس از انتخاب، به روند روبه گسترش خود در زمینه های هفتگانه ادامه بدهند. البته اعتبار شهر جهانی به مدت چهار سال بوده و پس از طی مدت چهار سال و به شرط رعایت ایجاد تمامی استانداردها و ایجاد ویژگی های مندرج در این دستورالعمل این عنوان قابل تمدید خواهد بود.
ویژگی های شهرهای جهانی صنایع دستی
شهرجهانی، باید وظایف تعریف شده خود را در قالب فعالیت های صورت گرفته در حوزه صنایع دستی به صورت گزارش‌های سالانه به شورای جهانی صنایع دستی ارائه دهد. با رسمیت پیدا کردن هر شهر جهانی صنایع دستی تبلیغات ملی و بین المللی برای معرفی تمامی حوزه صنایع دستی آن شهر انجام می شود. بکارگیری صنایع دستی در نمادهای زندگی اجتماعی آن شهر مانند عناصر شهری و فضاها و بافت های شهری بیش از پیش به چشم بخورد.
همچنین تبادل هنرمندان و اعزام هنرمندان آن شهر به سایر مناطق و شهرها با هماهنگی شورای جهانی صنایع دستی و ساخت دهکده صنایع دستی برای بازدید گردشگران در شهر جهانی، بهبود روابط دوستانه بین هنرمندان شهر جهانی با سایر هنرمندان جهان و ارائه کمک، تشویق و رونق کسب و کار هنرمندان شهر جهانی بگونه ای که این موارد تغییر عمدهای نسبت به قبل از انتخاب صورت گرفته باشد که برای انتخاب مشهد به عنوان شهرجهانی گوهرسنگ‌ها تمامی این ویژگی ها در قالب استانداردها و شرح وظایف شهر جهانی به صورت مجزا ارائه شده است.
استانداردهای شهر جهانی صنایع دستی
بر اساس استانداردهای تعریف شده هر شهری که دارای ویژگی ها و شرایط مورد نظر باشد می‌تواند با ارائه درخواست رسمی روسای دولتی شهر مانند استاندار، فرماندار، شهردار و تصمیم گیرندگان بخش صنایع دستی آن شهر مانند مدیرکل مربوطه و ارائه آن درخواست ها به معاون صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به عنوان بالاترین مقام رسمی صنایع دستی در آن کشور بعنوان متقاضی کسب عنوان شهر جهانی صنایع دستی (world craft city) معرفی شود تا پس از ارزیابی‌های به‌عمل آمده توسط هیئت داوری شورای جهانی صنایع دستی و بررسی در میان روسای مناطق مختلف شورای جهانی صنایع دستی و مجمع اصلی به‌عنوان شهر جهانی صنایع دستی انتخاب و معرفی شود.
مزایای شهرهای جهانی
مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی درباره مزایای اقتصادی و فرهنگی اجتماعی شهرهای جهانی می‌گوید: «معرفی و فروش محصولات در سطح جهانی، تبدیل شدن به برند بین المللی، رونق کسب و کار هنرمندان و صنعتگران از جمله مزایای اقتصادی و معرفی زوایای فرهنگی و اجتماعی شهر و استوار شدن پایه ملی فرهنگی صنایع دستی جامعه در سطح بین المللی از مزایای مزایای فرهنگی اجتماعی شهرهای جهانی صنایع دستی است.»
ابوالفضل مکرمی‌فر ادامه می‌دهد: «استانداردهای تدوین شده در قالب پنج محور کلی شامل اطلاعات محصول صنایع دستی، ارزش محصولات، روش های آموزش در تولید محصولات، وضعیت صنعتگران و هنرمندان، برنامه های مشارکت های خلاقانه و نمای کلی شهر است که مشهد به عنوان شهر داوطلب اخذ عنوان شهر جهانی صنایع دستی این شرایط را داشته است.»
مشهد چگونه جهانی شد؟
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان‌رضوی درباره روند جهانی شدن مشهد، شهر جهانی گوهرسنگ های قیمتی اظهار می کند: «بررسی پتانسیل‌های شهر مشهد برای پیشنهاد نامزدی شهر جهانی سنگ های قیمتی از نیمه دوم سال 1394 آغاز شد و در دی‌ماه سال 1394 از سوی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی به شورای جهانی صنایع دستی طرح پیشنهادی ارائه شد. هم چنین نامه تایید استاندار، شهردار و فرماندار مشهد به همراه طرح پیشنهادی نیز به شورای جهانی صنایع دستی ارائه شد.»
مکرمی‌فر ادامه می‌دهد: «پس از ارسال پرونده برای بررسی به کشور چین و بررسی و تایید پروپوزال و حضور هیئت بازرسی در اردیبهشت 1395 در مشهد، ستادی برای این موضوع در اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی تشکیل شد.»
او می گوید: «در اردیبهشت 96 برنامه‌های بازدید از مراکز آموزشی، علمی، فرهنگی، تولید و عرضه سنگ های قیمتی و داوری در روزهای 12 و 13 اردیبهشت ماه سال 96 توسط گروه داوری شورای جهانی صنایع دستی منطقه آسیا و اقیانوسیه به سرپرستی خانم دکتر غدا هیجاوی انجام شد و پس از ارسال نتایج این داوری به مقر اصلی شورا در چین و معرفی مشهد به عنوان شهر جهانی سنگ های قیمتی از سوی این شورا اعلام شد.»
منطقه توس خاستگاه علم گوهرشناسی در جهان
استان خراسان رضوی به دلیل تنوع زمین شناختی نشات گرفته از رخدادهای مختلف زمین ساختی، محل ظهور و پیدایش بسیاری از کانی های ارزشمند است و به سبب وسعت زیاد از نظر شرایط طبیعی بسیار متنوع و هر یک از نواحی مختلف آن دارای ویژگی های خاصی است. مورخان بر این باورند که خاستگاه علم گوهرشناسی در جهان منطقه توس بوده است. دانشمندانی همچون ابوعلی سینا، جابربن حیان طوسی، ابوریحان بیرونی و ذکریای رازی در کتاب های خود به این گونه سنگ ها پرداخته و به اثرات آنها اشاراتی داشته اند. وجود معدن فیروزه در این منطقه به عنوان قدیمی ترین و با کیفیت ترین معدن دنیا با قدمتی بیش از پنج هزار سال، نشان می دهد که توجه به سنگ های قیمتی در این ناحیه از کشور ریشه در دوره ماقبل تاریخ دارد. از سوی دیگر جاذبه های گردشگری خراسان رضوی از جمله: وجود بارگاه ملکوتی امام هشتم شیعیان امام رضا (ع) در مشهد و اعتقادات مذهبی در استفاده از سنگ هایی مانند فیروزه و عقیق در نماز و عبادات این شهر را به عنوان قطب دادوستد این گونه سنگ های قیمتی تبدیل کرده است.
وضعیت تاریخی و جغرافیایی شهر
به گفته تاریخ، مشهد و توس از دیرباز مهد فرهنگ- هنر- دانش و نیز جایگاه و خاستگاه وقایع مهم تاریخی بوده است که یکی از مهمترین آنها حضور و خاکسپاری امام هشتم شیعیان و شکل گیری حرم مطهر رضوی در این سرزمین می باشد. اهمیت و ارزش مکانی و موقعیت کنونی شهر مشهد مرهون وجود حرم مطهر رضوی در این شهر است که همه ساله بیش از 30 میلیون گردشگر را از سراسر کشور از سایر کشورهای جهان به سوی خود فرا می خواند. توجه به ارزش معنوی و والای این بنا، بهترین و باشکوه ترین هنرهای اسلامی را در این مجموعه زیارتی می توان مشاهده کرد. این حرم باشکوه و مجموعه تاریخی و هنرمندانه شامل صحن ها، ایوان ها، رواق ها، موزه های غنی و کتابخانه های مرکزی است. کاشی کاری های زیبای زرین فام، معرق، مزین به آیات کریمه و احادیث جلوه خاصی به این حرم بخشیده است. از دیگر آثار باشکوه داخل حرم سه محراب زیبای زرین فام متعلق به قرن 7 هجری و ضریح طلا پوش امام رضا (ع)د است که با خط ثلث، نستعلیق، آیات قرآن مجید و اشعار فارسی مزین شده است.
این شهر در سال 1388 هجری شمسی رسماً به عنوان پایتخت معنوی \"ایران\" انتخاب شد. همچنین مشهد به عنوان \"پایتخت فرهنگ اسلامی\" در سال 2017 میلادی برگزیده شد.اقتصاد شهر مشهد متکی بر گردشگری مذهبی با تمرکز بر حرم امام رضا (ع) است. در کنار آن مراکز تجاری بزرگ و امکانات پزشکی قابل توجه، موجب رونق گردشگری تفریحی و گردشگری سلامت در این شهر شده است.
تعداد هنرمندان و صنعتگران صنایع دستی در خراسان رضوی
مدیر کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان‌رضوی درباره وضعیت هنرمندان صنایع دستی خراسان رضوی می گوید: «بر اساس آخرین آمار معاونت هنرهای سنتی و صنایع دستی کشور، در حال حاضر نزدیک به 370 رشته در 15 گروه طبقه بندی شده اند که در استان خراسان رضوی 70 رشته به ثبت رسیده است. شهر مشهد با بیش از 62 رشته فعال صنایع دستی، یکی از شهرهای مطرح کشور در این حوزه است. همچنین با بیش از 8900 کارگاه انفرادی و گروهی و وجود بیش از 20هزار هنرمند و صنعتگر، از لحاظ جمعیت شغلی نیز جزو سه شهر اول کشور محسوب می شود.»
مکرمی‌فر می افزاید: «از مهم ترین رشته‌ها می توان به زیورآلات سنتی (مخراج کاری، قلمزنی انگشتر، حکاکی، مرصع کاری و...) حجاری سنگ، گلیم بافی، سراجی سنتی، گلدوزی دستی مشهد،کاشی معرق، کاشی هفت رنگ، کاشی سازی سنتی، منبت چوب، گره چینی، معرق چوب، فیروزه کوبی، سفال و سرامیک، طراحی سنتی، مشبک چوب، مشبک فلز، نازک کاری چوب، معرق چرم، معرق فیروزه، مقرنس کاری،گچ بری، نگارگری ایرانی، آینه کاری و... اشاره کرد.»
گوهر و گوهر تراشی
هر کانی و یا ماده ای که بتوان جهت مصارف زینتی مورد استفاده قرار داد گوهر (Gem) نامیده می شود. برش و تراش کانی جواهر را گوهرتراشی و تراشکار را گوهر تراش می نامند و هر گوهرتراش، در تراش نوعی گوهر (که از ویژگی های فیزیکی، ترک ها و رنگ های آن آگاهی کامل دارد) مهارت دارد، در شهر مشهد تراش گوهرها به دو گونه سنتی و نوین انجام می گیرد.
یکی از روش های تراش گوهر شیوه سنتی است، در برخی از کارگاه های مشهد به شیوه سنتی تراش سنگ انجام می شود و روش های سنتی تراش را حفظ کرده است. گوهرتراشان شیوه سنتی، فن و هنر خود را به صورت نسل به نسل حفظ و کرده و انتقال می دهند. مواد، تکنیک ها و دستگاه های مورد استفاده به صورت سنتی است.
یکی دیگر از روش های تراش گوهر سنگ شیوه های نوین است، این گروه از کارگاه ها با تمامی شیوه های تراش (دامله_زاویه تراشی) آشنا هستند و اغلب فضای مناسب جهت دوره‌های آموزشی تراش سنگ های قیمتی را دارا هستند. ابزار و دستگاه های و فنون به کار گرفته شده در این کارگاه ها به روز بوده و کانی و فنون تراش به صورت علمی مورد مطالعه قرار می گیرد.
گوهرهای موجود در خراسان رضوی
مدیر کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی با بیان این که سنگ‌ها و کانی‌های گرانبها از دیدگاه محیط تشکیل جایگاه متفاوتی دارند و طیف بسیار گسترده‌ای از شرایط فشار و دما در پیدایش آنها اثر گذار است، می گوید: «ایران کشوری است که از لحاظ زمین‌شناسی دارای پتانسیل مناسب از لحاظ مواد معدنی و از جمله سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی است، مهمترین آنها ازجمله فیروزه، عقیق، ژاسپر، کوارتز و گارنت است.»
ابوالفضل مکرمی‌فر ادامه می دهد: «خراسان رضوی از نظر اندیس‌های معدنی همچون فیروزه و آگات (عقیق)، بریل (آکوامارین)، سافیر، یاقوت، روتیل، ارتوکلاز، فیروزه قوچانی (کریزوکلا)، ژاسپر، عقیق سلیمانی، اوپال، گارنت، درکوهی، رزکوارتز، آندالوزیت، ایلمنیت، آراگونیت و پلی گورسکیت حائز اهمیت است.»
او به مهم ترین گوهرسنگ های خراسان رضوی اشاره می کند و می افزاید: «فیروزه یا تورکواز، در تراکیت‌های پورفیری و ماسه سنگ‌های غنی از مواد آلی (فسفر) دیده می‌شود. بهترین نوع فیروزه از نظر کیفیت، رنگ و ارزش در نیشابور ایران یافت می‌شود که دارای مرغوب‌ترین نوع فیروزه در جهان است.
مکرمی‌فر هم چنین درباره آگات یا عقیق می گوید: «این گوهر در الگوی رنگی متعدد و به حالت نواری دیده می‌شود به طوری که هیچ دو گونه آگات مثل یکدیگر نیستند. آگات در حالت عادی به صورت کدر زشت است که به صورت نودول‌های گرد شده یا برجسته وجود دارد و تنها زمانی که پولیش داده شود زیبا می شود.»
او درباره مادن این گوهر سنگ در استان اظهار می کند: «در استان خراسان می‌توان به آگات بایگ، فدیهه، رود معجن، باغ بخشی و موسویه اشاره کرد.»
مکرمی‌فر با اشاره به گروهر سنگ بریل می گوید: «کانی بریل یک سیکلو سیلیکات آلومینیوم دار برلیوم، شفاف تا نیمه شفاف و دارای جلای شیشه‌ای است، نمونه‌هایی از آکوامارین در محدوده خواجه مراد مشهد مشاهده شده است.»
اقدامات حمایتی و توسعه زیر ساخت‌ها
دبیر شهرجهانی گوهر سنگ‌ها درباره اقدامات حمایتی و توسعه زیر ساخت‌ها می گوید: «راه اندازی موزه و نمایشگاه دائمی ایرانشید واقع در موزه بزرگ خراسان، راه اندازی موزه و نمایشگاه دائمی ایرانشید واقع در پردیس توس، تدریس چهار رشته هنری اعم از تراش سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی، آیینه کاری و گچ بری، کاشی هفت رنگ و نگارگری در این هنرستان، حضور در نمایشگاه و راه اندازی تشکل مرتبط با این حوزه از دیگر اقدامات بوده است.»
سلطانی دبیر شهر جهانی گوهرسنگ‌ها به تشریح فعالیت‌های این دیبرخانه تاکنون و در مدت چهارساله انتخاب شهر مشهد به عنوان شهر جهانی گوهرسنگ‌ها پرداخت.
ملیحه سلطانی پیرامون دستاوردها و کاستی‌های مشهد به عنوان شهر جهانی گوهرسنگ‌ها اظهار می کند: «با اینکه از ابتدا برنامه شهر جهانی گوهرسنگ‌ها برنامه‌ای چهار ساله بود، اما هنوز تاریخی برای به اتمام رسیدن این فرصت به ما اعلام نشده است.»
او می افزاید: «نشان شهر جهانی گوهرسنگ‌ها معمولا به شهردار اهدا می‌شود که این اتفاق در مشهد نیز رخ داد؛ اما متاسفانه در مشهد به دلیل اینکه شاخص‌های زیاد دیگری در بخش گردشگری مانند مسافران، زائران و... دارد، به این موارد چندان اهمیت داده نمی‌شود که به نظر من بسیار اشتباه است. ضمن این که توسعه زمانی رخ می‌دهد که برنامه‌ریزی اساسی نیز صورت گیرد؛ برای مثال این نوع نشان‌ها شاید برای شهرهای کوچکی مانند میبد یزد از اهمیت بالایی برخوردار باشد تا جایی که نمایندگان مجلس، شهردار و فرماندار برای برنامه‌ریزی در چنین زمینه‌هایی کمر همت می‌بندند.»
دبیر شهر جهانی گوهرسنگ‌ها خاطرنشان می کند: در مدت چهار سالی که به ما زمان داده شد، تنها می‌توانستیم زیرساخت‌های اقتصادی، اجتماعی و آموزشی را در این زمینه تعریف و پایه‌ریزی کنیم، البته ممکن است که این زیرساخت‌ها به نتیجه‌ای هم نرسند، چرا که هدف شهر جهانی این است که از هویت سنتی به هویت مدرن‌تری برسیم.
بازار رضای مشهد در طراحی و نحوه تولید گوهرسنگ‌ها ساختاری سنتی دارد
سلطانی ادامه می‌دهد: «برای مثال بازار رضای مشهد در موضوعات مختلف مانند طراحی، نحوه و مقدار تولید ساختاری سنتی دارد، اما از ما به عنوان یک صنعتگر و شهری که چهار سال با عنوان شهر جهانی گوهرسنگ‌ها معرفی شده است، این توقع وجود دارد که در اقتصاد جهان حضور پیدا کنیم و تولید را بالا ببریم که تمام این موارد تنها با تغییر ساختار سنتی امکان‌پذیر خواهد بود.»
او تصریح میکند: «بنابراین در مدت این چهار سال باید به این موارد بیشتر توجه و پرداخته می‌شد، اما دبیرخانه شهر جهانی که از ابتدا مسئولیت آن را بر عهده داشتم، سعی داشت در حد توان خود و بدون کمک ارگان‌های دولتی مانند شهرداری، فعالیت‌های شاخصی را به انجام برساند.»
دبیر شهر جهانی گوهرسنگ‌ها متذکر می شود: «این دبیرخانه توانسته در حیطه کاری خود کارنامه بسیار خوبی را رقم بزند و برای دیگر شهرهای جهانی الگوبخش باشد؛ یکی از سیاست‌های این دبیرخانه تعامل با بخش خصوصی و برخی از بخش‌های دولتی بوده که منجر به نتایج خوب نیز شده است.»
افزایش ماندگاری زائر در مشهد
سلطانی در خصوص فعالیت‌های این دبیرخانه می‌گوید: «یکی از این نتایج خوب تاسیس موزه‌های متفاوت است که قبل از اینکه مشهد به عنوان شهر جهانی گوهرسنگ‌ها معرفی شود، وجود نداشتند. در حال حاضر با پیگیریهای این دبیرخانه با بخش خصوصی و سازمان زمین‌شناسی سه موزه تاسیس شد که یکی از آنها در موزه بزرگ خراسان، دیگری در مسیر توس به هارونیه و مورد بعدی در پارک علوم زمین‌شناسی شمال شرق کشور در دسترس است، از افتخارات دبیرخانه شهر جهانی گوهر سنگ‌ها می‌توان به ماندگاری بیشتر مسافر به واسطه تاسیس این موزه‌ها و نمایش سنگ‌ها در آن اشاره کرد.»
تشکیل تیم حرفه‌ای از طراحان جواهرات
او اضافه میکند: «دومین مورد از فعالیت‌های دبیرخانه شهر جهانی گوهرسنگ‌ها در مشهد مربوط به طراحی است، زمانی که داوران به مشهد سفر کرده بودند، به طراحی‌ها انتقاد داشتند، به همین دلیل با بخش خصوصی که گروه سازندگان طلا و نقره مشهد نیز بودند از سال 95 هر چهارشنبه یک استاد درجه یک از تهران برای آموزش طراحی جواهرات و زیورآلات با نرم‌افزار که نیاز روز بازار است، به مشهد دعوت شد.»
دبیر شهر جهانی گوهرسنگ‌ها ادامه می‌دهد: «با انجام این کار در حال حاضر با هم‌افزایی اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری، سازمان فنی و حرفه‌ای، گروه سازندگان طلا و نقره مشهد به عنوان بخش خصوصی و کانون جواهرات ایران تیم حرفه‌ای از طراحان داریم که باعث شده‌اند در سطح کشور و منطقه حرفی برای گفتن داشته باشیم.»
سلطانی خاطرنشان میکند: «فعالیت بعدی این دبیرخانه توسعه آموزش در هنرستانها بوده است، هنرستان «هنرهای ایرانی- اسلامی» اولین هنرستان هنرهای ایرانی و اسلامی است که دبیرخانه شهر جهانی گوهرسنگ‌ها و میراث فرهنگی از سال 95 پیگیر تاسیس آن هستند و در حال حاضر ساختمان این هنرستان آماده است و به عنوان اولین هنرستان هنرهای ایرانی- اسلامی با اولویت رشته‌های گوهرشناسی، گوهرتراشی و رشته‌های مرتبط با شهر جهانی جزء افتخارات استان و ایران محسوب می‌شود.»
گسترش ژئوتوریسم و افزایش ماندگاری گردشگران در مشهد
او یادآور می‌شود: «ژئوتوریسم از دیگر عواملی است که پس از شهر جهانی بسیار به آن پرداخته و موفق شد که مجوزهای خوبی را دریافت کند و در حال حاضر به دلیل موضوع ژئوتوریسم نیز می‌توان گردشگران را یک روز دیگر در مشهد نگه داشت که به عقیده من اقدام بسیار خوبی است.»
دبیر شهر جهانی گوهرسنگ‌ها می‌گوید: «اقدام بعدی دبیرخانه شهر جهانی گوهرسنگ‌ها تاسیس مرکز فناوری‌های پیشرفته در دانشگاه فردوسی مشهد در سال 96 بود که با پیگیریهای این دبیرخانه دانشگاه فردوسی در این مرکز بخشی را به گوهرسنگ‌ها اختصاص داده است و افراد می‌توانند هر مشکلی که در رابطه با گوهرسنگ‌ها دارند و بخواهند به صورت علمی و آکادمیک آن را بر طرف کنند، به این مرکز مراجعه کرده و مشکل خود را برطرف سازند.»
سلطانی تصریح میکند: «به طور قطع، اگر ارگان‌هایی مانند شهرداری با ما تعامل می‌داشتند و به ما کمک می‌کردند یا دیگر بخش‌ها مانند استانداری اهمیت بیشتری برای این موضوع قائل می‌شدند، اتفاقات بهتری در این زمینه رخ می‌داد.»
او در مورد اقدامات آموزشی و اقتصادی دبیرخانه شهر جهانی گوهرسنگ‌ها عنوان میکند: «در حال حاضر این دبیرخانه در زمینه فرهنگی و آموزشی تا حدودی موفق عمل کرده است؛ برای مثال در زمینه طراحی زیورآلات در حال حاضر حدود 60 تا 70 نیروی فعال داریم. اما در بخش اقتصادی به دلیل اینکه قوانین صادرات و واردات ما قوانینی زنگارگرفته و قدیمی هستند، تولیدکنندگان و صنعتگران ما با مشکلات بسیاری روبه‌رو شده‌اند.»
ضرورت بازبینی قوانین صادرات و واردات محصولات مرتبط با گوهرسنگ‌ها
دبیر شهر جهانی گوهرسنگ‌ها ادامه می‌دهد: «برای مثال به دلیل مشکلات در صادرات محصولات، تعداد کارگاه‌های تولید نقره به کم‌تر از 1000 کارگاه رسیده است و بیشتر آنها به حالت تعطیل هستند، در همین راستا این دبیرخانه خواهان بازبینی قوانین صادرات و واردات است و می‌خواهد که دگردیسی در این زمینه صورت گیرد.»
سلطانی در خصوص انتخاب دوباره مشهد با عنوان شهر جهانی گوهرسنگ‌ها ابراز می کند: «شاید انتخاب دوباره مشهد با این عنوان برای بزرگان شهر چندان مهم نباشد، چرا که در این چهار سال اولویت‌های آنها را مشاهده کردیم و دیدیم که عنوان شهر جهانی گوهرسنگ‌ها برای آنها جزء اولویت‌ها محسوب نمی‌شود، با وجود این ما در این چهار سال تمام تلاش خودمان را کرده‌ایم تا زیرساخت‌هایی را به وجود بیاوریم؛ اما اگر همکاری‌های وسیع‌تری صورت می‌گرفت، فعالیت‌های چند برابری نسبت به فعالیت‌هایی که انجام شد، رخ می‌داد؛ از این پس همه چیز به دیدگاه داوران بستگی دارد.»
انتهای پیام/
