واقعه عظیم عاشورا رخدادی بس شگرف در تاریخ بشریت است و هر چند چندین قرن از وقوع آن می‌گذرد ولی سال به سال به عظمت و شکوه آن افزوده می‌شود. عزاداری ماه محرم و صفر در آذربایجان و به‌ویژه در اردبیل از شور و حال خاصی برخوردار بوده و به قطع یقین در هیچ جای ایران  و دیگر نقاط نظیر آن دیده نمی‌شود.

در شهر اردبیل هشتم ذی‌الحجه که مقارن شب شهادت سفیر امام حسین(ع) مسلم بن عقیل است، شور و شوقی عظیم تمام مردم شهر را فرا می‌گیرد. علاوه بر مردمان اردبیل که از محلات مختلف در این مراسم شرکت می‌کنند از نقاط دیگر ایران و حتی اردبیلی‌ها و آذری‌زبان‌هایی که در کشورهای دیگر سکونت دارند سعی می‌کنند که خود را برای اجرای این مراسم برسانند.

در این روز تمامی شهر یکسره سیاهپوش شده مردان از بزرگ و کوچک، پیر و جوان در حالی که همگی پیراهن بلند مشکی پوشیده و زنجیر در دست دارند به‌طور منظم در میدان عالی‌قاپو(دروازه) و جلوی مسجد عالی‌قاپو جمع شده و همگی یکصدا با حالتی حزین و غمبار این اشعار را می‌خوانند:

 گلور محرم آچیلدی پرچم کیمون وارعشقی عزایه کلسون

                                                     دخیل اولاندار مریض اولاندار قرا گینسون دوایه گلسون

و به فرمان سردسته محله عالی‌قاپو تمامی مردان زنجیر می‌زنند و به آرامی به سمت مرکز شهر(بازار) حرکت می کنند؛ در حالی که همگی گریه‌کنان این اشعار را ترنم می‌کنند و به نوعی با این عمل به تمام مسلمانان و آزادگان جهان اعلام می‌دارند که عزای امام حسین(ع) با شهادت پسر عمو و سفیر ایشان در کوفه و به دست مردم نامرد و نااهل آن دیار آغاز می‌شود و همه را برای شرکت در این مراسم معنوی خاص منطقه با چنین شعرهایی دعوت می‌کنند:

 خبردارای عزاداران حسینون یاسی باشلاندی                   اولونسون عالمه اعلان حسینون یاسی باشلاندی

زمانی که امام حسین(ع) خبردار شد که مردم کوفه خواهان آمدن وی به کوفه هستند، پسرعمو و سفیر خود را به کوفه اعزام کرد تا از احوال مردمان آن دیار اطلاع یابد؛ هر چند با علم به این که مردمان کوفه چه ظلم‌ها که در حق پدر و مادر و برادر وی انجام ندادند و هر چند که مسلم بن عقیل نیز در بدو ورود به کوفه با هواداران و طرفداران زیادی مواجه شد ولی همه آن مردمان بی وفا در مقابل وعده و وعید یزیدبن معاویه و ابن زیاد و عمال آنها و همچنین کیسه های زر و سیم، در حالیکه همگی پشت سر مسلم به نماز جماعت ایستاده بودند وی را ترک کردند و مسلم در انتهای نماز متوجه شد که تنها مانده، سپس مجبور شد که هر چه زودتر امام خود را از بی‌وفایی مردمان این دیار آگاه سازد ولی در نهایت غربت و تنهایی و با وجود رشادت زیاد به شهادت رسید.

مردمان حسینی و باوفای اردبیل برای  پاسداشت مقام و منزلت و ارج نهادن به غربت و تنهایی سفیر امام حسین(ع) روز هشتم ذی‌الحجه را با شور خاصی برگزار می‌کنند، در این روز مردمان سیاه‌پوش اردبیل از پیر و جوان و بزرگ و کوچک، در قالب دو ستون منظم در حالی که علم‌ها و بیرق‌های محله عالی‌قاپو جلو و دسته طبل‌زنان و نی‌زنان جلو حرکت می‌کنند ریش‌سفیدان محلات شش‌گانه و بعد از آن دسته زنجیرزنان می‌آیند در حالی‌که همان اشعار سنتی بر زبانشان جاری است.

عزای وِیژه شهادت مسلم بن عقیل در روز هشتم ذی الحجه از میدان عالی‌قاپو و از جلوی مسجد شروع می‌شود و زنجیرزنان به ترتیب از سمت امامزاده صالح بن موسی بن جعفر به سمت محله اونچی میدان(گازران)، بازار مسگران، بازار زرگران، مسجد اعظم، مسجد جامع، راسته بازار، پیرعبدالملک، تازه میدان و در انتها مسجد عالی‌قاپو حرکت می‌کنند.

قدمت چندین صدساله عزای ویژه شهادت مسلم بن عقیل

در خصوص عزاداری ویژه شهادت حضرت مسلم بن عقیل به تحقیق نمی‌توان گفت از چه زمانی رواج یافته، چون سند خاصی در این مورد وجود ندارد ولی بنا به اذعان معتمدان محلی و ریش‌سفیدان که آنها هم از پدران و پدربزرگ‌های خود نقل قول می‌کنند، این مراسم قدمتی چندین صد ساله دارد و به نوعی یادگاری بس عظیم و گران از گذشتگان این دیار است که تا به امروز هر کسی سعی می‌کند که آن را به بهترین وجه ممکن و در اصلی‌ترین شکل خود حفظ کرده و اجرا کند.

به هنگام شروع این مراسم از همه نقاط شهر اردبیل، استان‌های دیگر کشور و حتی آنهایی که سالیان مدیدی است که در خارج از کشور به سر می‌برند به هر طریق ممکن سعی می‌کنند که خود را به این مراسم عظیم معنوی برسانند؛ مراسمی که کاملا خودجوش بوده و کسی را به اجبار برای این حضور معنوی وادار نمی‌کنند، افرادی از این سال تا سال بعد لحظه‌شماری می‌کنند تا با شرکت در این مراسم، عزاداری حضرت امام حسین(ع) را آغاز کنند.

 این مراسم که در آذرماه سال 1391 در فهرست میراث ناملموس به ثبت ملی رسیده، به نوعی گردهمایی و وحدت تمام اقشار مردم از فقیر و غنی، بزرگ و کوچک، عوام و خواص و غیره را به منصمه ظهور می‌رساند، حضور رؤسا و ریش‌سفیدان محله‌های شش‌گانه اردبیل هم بر وحدت و همدلی بین آحاد مختلف مردم عزادار می افزاید، چرا که در اصل حضور در این مراسم همدلی را می‌طلبد و همه کس خود را برابر عظمت بارگاه امام حسین(ع) واهل بیت(ع) بایستی جیره خواربداند.

همه مردم خود را درقبال عزاداران باوفای سفیر امام حسین(ع) مسئول می‌دانند

دراین روز همه مردم خود را درقبال عزاداران باوفای سفیروفادارامام حسین(ع) مسئول می‌دانند؛ افرادی بین عزاداران آب پخش می‌کنند(سقایی می کنند) بعضی شاید زنجیرزنی نکنند ولی در کنار عزاداران حرکت کرده اشعار مربوطه را ترنم کرده و در غربت و تنهایی این یار وفادار امام همام چون ابر بهاری می‌گریند؛ پخش خرما و حلوا بین مردم و عزاداران و دادن احسان‌های دیگر از جمله ناهار و غیره که همگی نشانگر عشق و ارادت آحاد مختلف مردم به عزاداران سید و سالار شهیدان است.

در خصوص مراسم مختص شهادت حضرت مسلم بن عقیل در روز هشتم ذی الحجه شاید کم و بیش در گوشه و کنار ایران حسینی مراسمی وجود داشته باشد ولی به اذعان آنهایی که در این مراسم خاص اردبیل شرکت می‌کنند هیچ کدام به عظمت و جلال مراسم هشتم ذی‌الحجه انجام یافته این شهر نمی‌رسد.

همدلی و اتحاد همه آحاد مردم در عزاداری

همدلی و اتحاد همه آحاد مردم از پیر و جوان، بزرگ و کوچک، عوام و خواص از نشانه‌های شگرف این حماسه حضور در مراسم شهادت سفیر وفادار امام حسین(ع) است، جایی که تمامی مردم یکدست پیراهن مشکی و زنجیر به دست به عشق مولای خود در هر شرایطی حتی در زمستان‌های سرد همراه با کولاک و سوز سرمای طاقت‌فرسا به خیابان‌ها آمده و با شور و شوق پر حرارت به ندای هل من ناصر ینصرنی مولای خود لبیک می‌گویند.

در طول تاریخ بشری، وقایعی پیش آمده که به نوعی ماندگاری ذهنی زیادی داشته و تأثیر زیادی را نیز بعد از خود به‌جا گذاشته است ولی هیچ کدام از آنها به اندازه واقعه عظیم عاشورا و حوادث مربوط به آن ماندگاری نداشته است. حتی امروزه در بعضی از کشورهای اروپایی که مراسم عزاداری امام حسین(ع) و یاران باوفای ایشان توسط مسلمانان آن کشورها انجام می گیرد، بهت و حیرت سایر مردمان غیرمسلمان را در بردارد که اینگونه ابراز می‌دارند: خیلی تعجب می‌کنیم از این که مسلمانان بعد از این همه مدت مدیدی که از این حادثه گذشته ولی باز هم آن را زنده نگه داشته و آن را با شور و حرارت خاصی انجام می‌دهند.

هر ملتی با فرهنگ‌ها و آیین‌ها و مراسم مختلف خود هویت پیدا کرده و زنده می‌ماند و اگر این هویت‌ها از آن ملت زدوده شود، اضمحلال و نابودی‌اش فرا خواهد رسید. پس وظیفه تمامی مردم فرهنگ‌دوست و صاحبان خرد و دستگاه‌های اجرایی مربوطه دراین زمینه بسی سنگین خواهد بود، چرا که با برنامه‌ریزی دقیق و منسجم و همدلی و اتحاد بین همدیگر روح و نیرویی تازه بر هویت فرهنگی خود خواهند دمید و آن را به طور سالم و سازنده تحویل نسل‌های بعدی خواهند داد.

انتهای پیام/