وارد بازارچه که می‌شوی، نخستین چیزی که نظرت را جلب می‌کند، مردمانی هستند که شاید بتوانی از روی چهره‌هایشان به ملیت‌شان پی ببری. تعداد گردشگران خارجی لابه‌لای آدم‌هایی که می‌بینی کم نیست. بازارچه طبق معمول مملو از انبوه جمعیتی است که یا در حال سیاحت معماری شبه‌قجری بازارچه‌اند، یا مشغول رصد کردن کالا‌ها و قیمت‌ها و یا در غرفه‌هایی متراکم و عمدتاً هم‌ قدوقواره، دست به کار خرید و معامله هستند. 

در بازارچه اقلام و اجناس مختلفی می‌بینی. از میوه و تره‌بار و سایر مایحتاج عمومی تا شال و سربند و انواع پوشاک، از نقره و انواع وسایل زینتی تا فلزات و اقلام سنتی که چشم هر گردشگری را در مقام مسافر برای خرید هدیه و سوغات می‌نوازد.

مسیر بازارچه را تا انتها که طی کنی، به ورودی دیگری می‌رسی که باز شمایلی قجری دارد. وارد  می‌شوی و  می‌رسی به محوطه‌ای در ضلع شمالی امام‌زاده صالح. این محوطه بازِ مستطیل شکلِ مسقف به سقف شیروانی که ساختار و وضعیتی شبیه اماکن تاریخی و مذهبی دارد،‌‌ همان «تکیه تجریش» معروف است که در گذشته فقط تکیه بوده و محل به جا آوردن آیین‌ها و مراسم سنتی و مذهبی. مردم محلی می‌گویند که بنای تکیه بیش از صد سال قدمت دارد. تکیه‌دارای دو طبقه است که طبقه فوقانی آن به ۲۲ پنجره منتظم و هم‌اندازه مزین است و هر کدام زاویه‌ای به طبقه نخست و صحن تکیه گشوده‌اند. این طبقه فوقانی در زمان سوگواری سالانه به‌مناسبت سالروز شهادت پیشوای سوم شیعیان، امام حسین (ع) در ایام محرم، محل استقرار زنانی است که در آیین عزاداری سید‌الشهدا شرکت می‌کنند.

وسط صحن در طبقه پایین تکیه، سکویی مستطیل‌شکل وجود دارد که محل قرار گرفتن تختِ نمایشِ سنتی، آیینی و مذهبی شبیه‌خوانی یا‌‌ همان تعزیه است. تخت شبیه‌خوانی در واقع صورتِ سنتی صحنه یا سنِ تأ‌تر است. با این تفاوت که در تأ‌تر تماشاچیان مقابل صحنه می‌نشینند اما در تعزیه یا‌‌ همان شبیه‌خوانی صندلی‌ها دور تا دور تختی که وسط قرار گرفته چیده می‌شود و تماشاچیان روی آن می‌نشینند و نمایش را می‌بینند. تفاوت شبیه‌خوانی در تکیه تجریش با سایر شبیه‌خوانی‌ها این است که به خاطر نوع معماری تکیه، مردان در طبقه اول یا‌‌ همان صحن، دور تخت می‌نشینند و زنان از زاویه یکی از پنجره‌های مشرف به صحن در طبقه فوقانی به نمایش آیینی و مذهبی تعزیه گوش می‌دهند.

این تکیه در سال ۶۶ (1987.م) بر اثر سیل تخریب و دوباره بازسازی شد. نکته جالب توجه این است که  باوجود تخریب قسمت‌های مختلف آن در سیل ۶۶، سقف شیروانی صحن که به صورت کلاف شیروانی ساخته شده بود پابرجا ماند و تخریب نشد. تکیه تجریش ۲۵ مهرماه ۱۳۸۳ (2004.م) به‌عنوان اثر ملی و میراث فرهنگی ثبت شد.

در بازارچه تجریش قدم زدن و دقایقی هم‌کلام شدن با اهالی قدیمی و کسبه ، اطلاعات زیادی را نصیبت می‌کند. هر کدام از غرفه‌های تکیه تجریش در گذشته به نام یکی از اهالی قدیمی محله بوده است. نام‌هایی که امروز در یاد و خاطر بومیان منطقه تجریش زنده است.

* گزارش از مهدی وحیدی

انتهای پیام/