سفالگری از جمله هنرهای اصیل و کهن است که در برهه‌های مختلف تاریخی نه تنها به حیات خود ادامه داده بلکه گسترش یافته و از تهیه لوازم کاربردی به تولید اشیا و وسایل تزئینی رسیده است به طوری که در کاوش‌های باستان‌شناسی انواع گوناگون سفال نخودی، سفال قرمز، سفال لعابدار با نقوش بز به‌دست آمده که با توجه به بررسی‌های کارشناسی، نمایانگر پیشرفت‌های شگرفی در این زمینه است.
امروزه هنر سفالگری دستخوش تغییرات بنیادی شده است. وجود چرخ‌های سفالگری برقی علاوه بر سهولت، موجب افزایش سرعت تولید آثار نیز شده است هر چند اغلب هنرمندان قدیمی این رشته، کیفیت نهایی و حس ناب این هنر را در چرخ‌های سنتی می پسندند و از آن دست نکشیده‌اند. گستره خلق آثار سفالی از ابتدا تا به امروز بسیار متنوع شده است و از کاسه، کوزه، مجسمه گرفته تا نقش برجسته را شامل می‌شود.
سیدمجید فخرایی هنرمند سفالگر ۵۵ ساله‌ای است که بیش از ۴۰ سال از عمر خود را صرف این هنر ناب و اصیل ایرانی کرده است. او اصالتا شیرازی و در حال حاضر ساکن کرج است و در این گفت‌وگو از نحوه ورودش به این حرفه می‌گوید که کاملا اتفاقی به سمت این رشته کشیده شده است و در حال حاضر به صورت حرفه‌ای تابلو‌های نقش برجسته و مجسمه‌های سفالی خلق می‌کند.
مراحل کار تولید یک اثر سفالی چیست؟
گل از جمله مواد اولیه اصلی در این رشته هنری است که به صورت خشت تهیه می‌شود، در کارگاه آن را به شکل و حجم مورد نظر در می‌آوریم و با ابزار برش می‌دهیم و بعد از یک هفته تا ده روز که خشک شد آماده است تا برای پخت به کوره برود. پس از این مراحل برای نصب در محل مورد نظر آماده است و مرحله آخر کار یعنی بند‌‌کشی و رنگ یا پتینه است که روی کار انجام می‌شود. گل رس با گیاهی به نام لویی فرآوری شده است تا در عین حالی که مقاومت اثر را بالا می‌برد، موجب شکل پذیری بهتر و راحت‌تر کار نیز شود. به غیر از گل که از همدان تهیه می‌شود سایر ابزار و مواد اولیه مورد نیاز در استان البرز در دسترس است. همچنین ابزار چوبی، فلزی، سیمی، ابزار کاهنده و ... از سایر ابزار کار در این رشته به حساب می‌آید.
اصلی ترین و مهم‌ترین ابزار برای یک هنرمند دست‌هایش است، چرا که وقتی چیزی در ذهن یک هنرمند شکل می‌گیرد می‌تواند آن را به راحتی به دست‌هایش منتقل کند و اثر مورد نظر را خلق کند، مجموعه آثاری که خلق می‌کنیم شامل تابلو نقش برجسته، تابلو مجسمه و مجسمه‌های سفالی است.
برای اجرای یک اثر از چه نمونه‌هایی الگو می‌گیرید؟
در فرهنگ، تاریخ و ادبیات کهن ما ایده‌های بسیار متنوع و ارزشمندی از قبیل داستان‌های حماسی شاهنامه، داستان‌های عاشقانه مانند لیلی و مجنون، طبیعت و هنرهای دیگری از جمله خط و خوشنویسی وجود دارد که برای آفرینش آثار هنری از آنها ایده می‌گیریم.
سال‌ها است که در کارگاه و آموزشگاه مختص این رشته در شهر کرج، دوره‌های آموزشی برای هنرجویان و علاقمندان برگزار می‌کنیم و آموزش صحیح و پرورش هنرمندان از جمله دغدغه‌های ما در این سال‌ها است. هنرجو اگر پشتکار و تمرین فراوان داشته باشد خیلی زود و سریع در مدت 6 ماه به نتیجه مطلوب و دلخواه دست پیدا می‌کند. این هنر می‌تواند شغل مناسب با در‌آمد مناسب برای هنرمند محسوب شود اما این مهم در صورتی اتفاق می‌افتد که فرد بازار را بشناسد و از امکانات موجود در زمینه‌های معرفی آثار و محصولات تولیدی استفاده کند در این صورت می‌تواند از این راه در‌آمد‌زایی کند و افراد بسیاری را در سود آن سهیم کند.
جامعه هدف و بازار فروش آثار هنری تولید شده کجا است؟
بخش اصلی بازاریابی شامل مشتری‌های ثابت و وفا‌دار است که به صورت سنتی مشتری‌های دیگر را معرفی می‌کنند. برای تزئین ساختمان‌ها، رستوران‌ها، مراکز پذیرایی سنتی و کسانی که علاقه‌مند به کار‌های هنری هستند، سازمان زیباسازی شهری از جمله مشتری‌ها محسوب می‌شوند. علاوه بر این در فضای مجازی نیز تبلیغات می‌کنیم.
از سابقه حضور در نمایشگاه‌های صنایع‌دستی بگویید؟
مجموعه ما بانی برگزاری نمایشگاه‌های هنری در کاروانسرای شاه‌عباسی بود و ما سایر هنرمندان را تشویق به حضور و شرکت در آن کردیم. همچنین در چندیننمایشگاه بین‌المللی حضور داشتم.
از حال و هوای خود در زمان ساخت یک اثر بگویید؟
حس مشترک در میان اکثر هنرمندان این است که در زمان خلق یک اثر هنری چنان غرق و محو در آن می‌شویم که زمان و مکان را فراموش می‌کنیم و گذر زمان را حس نمی‌کنیم، نگاه هنرمند باعث می‌شود تا یک هنرمند تبدیل به آزادترین انسان‌ها شود. هنرمند توانایی این را دارد هر انسانی با هر اعتقاد، طرز تفکر و سبک زندگی را مجذوب آثار خودش کند.
آیا شیوع کرونا آسیبی به حرفه شما وارد آورده است؟
متاسفانه باعث شد تا چند پروژه عظیم و گسترده را از دست بدهیم چرا که اغلب برای کم کردن هزینه‌ها بخش هنری را حذف کردند تا صرفه‌جویی کنند. هر چند این موضوعات نقطه ضعف محسوب می‌شود که ارزش و مفهوم یک اثر هنری را درک نکرده‌اند. اما برخلاف ضرر مالی که گریبانگیر ما هم شد در کارگاه فعال‌تر بودیم و کار را متوقف نکردیم.
چه راهکاری برای عبور از این دوران دارید؟
بهترین راه، فرار رو به جلو است باید با برنامه‌ریزی کار کنیم تا زمانی که شرایط تغییر کرد نسبت به سایر هنرمندان آماده‌تر باشیم و از شرایط بهتری برخوردار باشیم. از این طریق می‌توانیم پویایی خودمان را حفظ کنیم تا وقتی که همه چیز تغییر کرد ما هم همه چیز را با هوشیاری و دقت تغییر دهیم.
چه صحبتی با مسئولان دارید؟
مسئولان باید در حد توان و امکانات موجود، زمینه را برای پیشرفت‌های هنری فراهم کنند تا هنرمندان در‌گیر مراحل پیچیده اداری و کاغذبازی نشوند. بهترین کار نیز برای حمایت از هنرمندان حوزه صنایع‌دستی ایجاد زمینه مشارکت و برقراری ارتباط میان سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و هنرمندان است تا با همکاری هم، صنایع‌دستی را به جایی که لایق آن است برسانند چرا که نقطه ضعف هنرمندان این است که اهل کسب سود و تجارت نیستند و بهره معنوی برایشان در جایگاه بالاتری قرار دارد اما به هر حال جزءجداییناپذیر این حرفه محسوب می‌شود.
مخاطبان این رشته بیشتر چه کسانی هستند؟
همه اقشار جامعه مخاطب آثار هنری به خصوص رشته سفال هستند چرا که رشته همه‌گیری است و علاقه‌مندان فراوانی از هر رده سنی دارد.
آیا انجمن یا اتحادیه‌ای دارید؟
متاسفانه تاکنون هیچ اتحادیه و انجمنی نبوده که هنرمندان بتوانند مشکلات خودشان را مطرح و پیگیری کنند. امیدواریم با حضور مدیریت و معاونت جدید صنایع‌دستی استان و اجرای طرح‌های حمایتی و برنامه‌ریزی درست، اتفاقات خوبی برای هنرمندان این حوزه بیافتد.
هنر چه تاثیری بر روح و روان انسان‌ها دارد؟
همه انسان‌ها یک شخصیت هنری در درون خودشان دارند که بعضی آن را از ابتدا کشف و شناخته‌اند و می‌دانند هنرمند هستند و یک رشته هنری را دنبال می‌کنند اما بعضی تازه وقتی سر‌گرم کار‌ها و زندگی روزمره هستند احساس کمبود و خلا می‌کنند در این زمان است که به بخش هنرمند وجودی خود مراجعه می‌کنند که تا آن روز اجازه بروز به آن نداده بودند و با شروع رشته هنری بر اساس توانایی و علاقه به یقین می‌رسند که استعداد ذاتی داشته و تا به حال از آن غافل بوده‌اند.
کاری که هنر با روح آدمی انجام می‌دهد مثل زمانی است که ظرف داغ را به کمک دستمالی از روی حرارت بر‌می‌داریم تا دستمان آسیب نبیند در این میان در واقع دستمال مانند عایقی بین دست و ظرف داغ عمل می‌کند به همین دلیل هنر به مثابه عایقی بین روح و روزمرگی‌ها است.
روزمرگی، مشکلات، مسائل و درد‌سر‌هایی که هر روز با آن سر و کار داریم، جز جدایی‌ناپذیر زندگی است بنابراین روح انسان‌ها بدون هنر، آسیب‌پذیر‌تر است. چه هنر را دوست داشته باشیم چه هنرمند باشیم در هر صورت می‌توانیم به روح خود کمک کنیم تا تجربه بهتری با جسم و کالبد خاکی داشته باشد.
انتهای پیام/
