به گزارش میراث‌آریا به‌نقل از روابط اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان فارس، حمید فدایی امروز 22 دی‌ماه 1399 اظهار کرد: «موضوع آب و مدیریت منابع آبی از دوران باستان تاکنون از مهم‌ترین دغدغه‌های انسان بوده و به همین دلیل شاهد مهندسی دقیقی دراین‌باره در دوره‌های مختلف تاریخی ازجمله در دوران عیلام، هخامنشی و به‌ویژه در دوره ساسانی هستیم.»
او ادامه داد: «اطلاعات تاریخی ما از دوره هخامنشی و به‌ویژه در مناطق اصلی و پایتختی این امپراتوری بزرگ همچون پارسه و پاسارگاد نشان از فراهم شدن زیرساخت‌های قبل یا به‌موازات بنیان نهاده شدن شهرها بوده است؛ به‌ویژه نوآوری‌های دولت هخامنشی در این زمینه بسیار ریشه‌ای و حیاتی بوده است و ایجاد و مدیریت شبکه گسترده آب‌رسانی در مراکز مهمی همچون پاسارگاد و پارسه نتیجه رویکرد دولت هخامنشی به این موضوع بوده است.»
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید افزود: «بررسی‌های این مناطق تاکنون به شناسایی سامانه‌های مختلف آبی شامل تعداد زیادی سد، بند، استخر و کانال‌ها و آبراهه‌ها در محدوده دشت مرودشت، دشت مرغاب، دشت پاسارگاد، دشت خرم‌بید، دشت سرپنیران، دشت کمین و منطقه ارسنجان انجامیده است.»
فدایی اضافه کرد: «این بررسی‌ها و مطالعات بخشی از پروژه بزرگی است که از سوی دو پایگاه میراث جهانی پاسارگاد و تخت جمشید به انجام می‌رسد و با مراحلی همچون مستند نگاری سازه‌های آبی، انجام مطالعات فنی و تاریخی بر روی سازه‌های آبی همراه شده و ازاین‌رو معرفی بهتر سازه‌ها و به انجام رساندن وضعیت حفاظتی آن‌ها را در برنامه دارد و در حال حاضر نیز بند یا سد تنگ آسیاب از سازه‌های آبی و تاریخی دوران هخامنشی به‌عنوان بخشی از زنجیره مهندسی این دوره، در برنامه مستند نگاری و مطالعه قرار دارد.»
او با تأکید بر ضرورت همکاری جامعه محلی در این فرآیند، افزود: «اگرچه دخل و تصرف در عرصه و حریم این سد تاریخی طی چند دهه گذشته آسیب‌هایی را به پیکره این اثر ارزشمند تاریخی وارد آورده است اما با برنامه‌ریزی‌های در حال انجام و همکاری جامعه محلی امیدوار به حفاظت بهتر از این سد تاریخی هستیم؛ نصب تابلوی راهنما، حذف گام‌به‌گام مداخلات محیطی در منظر تاریخی سد و ازجمله پاک‌سازی ساختمان‌های جدید و متروکه‌ای که طی سالیان گذشته در مجاورت سد ساخته‌شده‌اند، تعطیلی و یا انتقال کارگاه‌ها و فعالیت‌های معادن سنگ به فاصله‌ای دورتر از منظر تاریخی سد از جمله مواردی است که در بازدیدهای اخیر از سوی جامعه محلی موردپذیرش قرار گرفت و دراین‌باره قول مساعدت داده شد.»
فدایی گفت: «در همین ارتباط موضوع مستند نگاری و نقشه‌برداری محوطه سد نیز با روش‌های زمینی و استفاده از پهپاد از جمله برنامه‌های مهمی است که توسط متخصصین پایگاه‌های پاسارگاد و تخت جمشید انجام خواهد شد.»
افشین ابراهیمی، مدیر پایگاه میراث جهانی پاسارگاد در ادامه سد تنگ آسیاب را یکی از سازه‌های آبی تاریخی از دوران هخامنشی با پلان قوسی دانست و دراین‌باره گفت: «در مرز میان شهرستان ارسنجان و شهرستان مرودشت در دهانه تنگ کوهستانی نیز تنگ آسیاب جای گرفته است.»
او گفت: «این بند از گونه بندهای خاکی با هسته رسی و پوسته لاشه است که در هنگام آبادانی نزدیک به 280 متر طول، پهنای 45 متر و بلندای 7 متر بوده است.»
ابراهیمی افزود: «از ویژگی‌های این بند، پلان کمانی آن است که نمونه‌ای منحصربه‌فرد از بندهای هخامنشی به شمار می‌آید و تاکنون همانند آن شناسایی نشده است.»
حمیدرضا کرمی، کارشناس مسئول باستان‌شناسی پایگاه میراث جهانی پاسارگاد این بند را به همراه دیگر سازه‌های آبی ساخته‌شده در ناحیه پاسارگاد و تخت جمشید به‌عنوان دو مرکز مهم هخامنشی دانست و بیان کرد: «این بند باستانی، بخشی از برنامه‌های عمرانی و زیرساخت حکومتی بوده است که مهم‌ترین کارکرد آن کنترل سیلاب‌های فصلی و ذخیره‌سازی آب برای ماه‌های گرم سال بوده است که آب ذخیره‌شده در دریاچه بند سبب رونق کشاورزی و باغداری و رفاه زندگی عمومی ساکنان دشت توابع می‌شده است.»
او گفت: «آب‌بند تنگ آسیاب از سیلاب‌های فصلی و چشمه‌سارهای بالادست که زمانی جاری بوده فراهم می‌شده است.»
کرمی اضافه کرد: «شوربختانه آسیب زیادی به این بند درگذشته واردشده و بخش‌هایی از آن تخریب‌شده است ولی بااین‌وجود این بند تاریخی در برنامه جامع پژوهشی و حفاظتی سازه‌های آبی ناحیه پاسارگاد و تخت جمشید قرارگرفته است و امیدواریم جدای از انجام پژوهش‌ها و مطالعات باستان‌شناسی و دیگر مطالعات و علوم وابسته به سازه‌های آبی و مدیریت منابع آب تاریخی، حفاظت اضطراری و ساماندهی پیکره سد و بخشی از محیط پیرامون آن نیز به هرچه زودتر انجام شود.»
کرمی گفت: «در کنار این بند، یک آسیاب منحصربه‌فرد نیز در نزدیکی بند وجود دارد که ساختمان آن دارای پلان و نقشه زیبا و ویژه‌ای به‌صورت دوقلو است و به نسبت سالم باقی‌مانده است اما نیاز به حفاظت اضطراری و ساماندهی دارد.»
انتهای پیام/
