بنایی باشکوه به درازا و پهنای ۳۷ در ۴۵ متر دارای دو گنبد بزرگ، تاق‌ها و قوس‌ها، درگاه‌های گوناگون، با مصالح معماری قلوه سنگ و گچ و در مواردی سقف‌های آجری که شامل بخش‌های بی‌شماری است، این بنا به خوبی طراحی، ساخته و آراسته شده و فضاها با هم درآمیخته شده است. پنج ایوان، دو تالار گنبددار، دو تالار ستون‌دار، سه اتاق و فضای باز مرکزی از مهم‌ترین بخش‌های این بنا است.
بنای ساسانی معروف به کاخ سروستان را مردم محلی قصر ساسان یا چارتاق می‌نامند و به شکل همگانی با نام کاخ سروستان شناخته شده است. با این حال تعیین کارکرد اصلی ساختمان همواره مورد پرسش بوده است، بر اساس باور پژوهشگران و با توجه به ویژگی‌های سازه‌ای معماری، این بنا مربوط به سده‌های نخستین اسلامی و با کارکرد یک آتشکده به وسیله موبدان زرتشتی ساخته شده است.
کاوش‌های باستان‌شناسی نخستین مرحله از استقرار در محوطه سروستان را در دوره ساسانی تاریخ‌گذاری کرده است که با ساخت بنا در سده نخستین دوره اسلامی شاهد پایداری، پیوستگی و انتقال میراث هنر و معماری دوره ساسانی به دوره اسلامی هستیم. این بنا میراث معماری دوره ساسانی به عصر اسلامی است.
در این بنا، شاهد پیوند معماری عصر باستان با دوره اسلامی تاریخ ایران هستیم. این بنا شاهد روشنی از حضور جامعه زرتشتی در عصر اسلامی است که فراتر از اهمیت معماری آن، چگونگی رویکرد مذهبی و فلسفی جامعه زرتشتی عصر ساسانی و گرایش آن‌ها به اسلام را بیان می‌کند.
دومین بنای مهم، بقعه شیخ یوسف سروستانی از علما و فضلای عصر اسلامی سده هفتم هجری شمسی است. بنا دارای ارزش‌های معماری و کتیبه‌های مهم خط ثلث است. این عارف بزرگ در حقیقت واعظ و مدرس فلسفه و منطق اسلامی بود که واپسین گروه‌های زرتشتی منطقه سروستان را در بحث و گفتگوی کلامی و فلسفی به اسلام دعوت کرد و شهر سروستان را با این رویکرد شکل داد.
دو بنای معروف به کاخ سروستان در عصر باستان و بقعه شیخ یوسف سروستانی در عصر اسلامی به این لحاظ اهمیت هویتی، فرهنگی و اعتقادی در تاریخ ایران و جهان پیدا می‌کنند که در یک فرآیند تاریخی، جامعه زرتشتی عصر باستان با زبان فلسفه و منطق در گفتگو با شیخ یوسف سروستانی به اسلام گرایش پیدا می‌کنند.
میراث ارزشمند تاریخی سروستان در سال ۱۳۹۷ به شماره ۱۵۶۸ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت جهانی رسید.
انتهای پیام/
