استان سیستان و بلوچستان به‌عنوان پهناورترین استان کشور دارای موزه‌های فعال و غیروابسته و خصوصی است که از شاخص‌ترین آن می‌توان به موزه منطقه‌ای جنوب شرق کشور در شهرستان زاهدان اشاره کرد.
موزه منطقه‌ای جنوب شرق ایران در فروردین سال ۹۰ با معماری خاص و ۱۳ هزار متر مربع مساحت و ۱۰ هزار مترمربع زیربنا در بلوار شهید مطهری زاهدان راه‌اندازی شد.
این موزه در سه طبقه و سه بخش اصلی باستان‌شناسی، مردم‌شناسی و بوم‌شناسی استان‌های سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و کرمان در قالب تصاویر و اشیای تاریخی به معرفی منطقه جنوب شرق می‌پردازد.
این موزه یکی از بزرگ‌ترین و جذاب‌ترین موزه‌های استان سیستان و بلوچستان محسوب می‌شود که در آن آثاری از تاریخ و فرهنگ و کشفیات باستانی به نمایش گذاشته شده است.
یکی از جذابیت‌هایی که در بدو ورود به این موزه هر گردشگر و بازدید کننده‌ای را به خود مجذوب می‌کند، مجسمه‌ای از رستم ساخته استاد فارسی است که پوشش مدرن به خود گرفته و شمشیرش را غلاف کرده و به جای آن قلمی ساخته شده از پر سیمرغ در دست دارد. در کنارش نیز زال و سیمرغ با نگرانی، او و قلمی که می‌خواهد به کسی تقدیم کند را نگاه می‌کنند.
همچنین در این قسمت سه ماکت از قلعه ناصری ایرانشهر، قلعه سب شهرستان سیب سوران و آسباد قلعه مچی زابل قرار دارد.
در بخش باستان‌شناسی این موزه اشیایی از محوطه‌های باستانی جیرفت و شهداد کرمان، اسپیدژ ایرانشهر، چگردک دلگان، کشیک نیکشهر، دهانه غلامان زهک و شهرسوخته سیستان و بلوچستان به نمایش گذاشته شده است.
از جمله اشیا این بخش ظروف سنگی جیرفت، ظروف سفالی با نقوش و فرم‌های متنوع از محوطه‌های بلوچستان و مهرها، پیکرک‌ها و زیورآلات پنج هزارساله شهرسوخته است.
بخش مردم‌شناسی این موزه نیز شامل نمایش نسخ خطی، سکه‌ها، اشیای مربوط به دوران اسلامی و معاصر و همچنین معرفی آداب و رسوم، پوشاک و صنایع‌دستی سیستان و بلوچستان در قالب صحنه‌سازی است.
بخش بوم‌شناسی موزه که در طبقه همکف قرار دارد با ۱۷ ویترین، نمونه‌هایی از تاکسیدرمی پرندگان و حیوانات در کنار آکواریوم بزرگ از آبزیان است و علاوه بر این تابلوهایی از جاذبه‌های طبیعی و تاریخی در این قسمت در معرض دید علاقه‌مندان قرار گرفته است.
از دیگر قسمت‌های مهم موزه منطقه‌ای جنوب شرق می‌توان به گالری، کتابخانه‌های تخصصی، سالن آمفی تئاتر، کارگاه مرمت، آزمایشگاه گیاه باستان‌شناسی و سن روباز در حیاط موزه اشاره کرد.
یکی از ویژگی‌های این موزه وجود نخستین چشم مصنوعی مربوط به جسد زن مدفون شده در گورستان شهرسوخته متعلق به پنج هزار سال پیش است.
روی این چشم مصنوعی ریزترین مویرگ‌های داخل کره چشم به‌وسیله مفتول‌های طلایی به قطر کمتر از نیم میلی‌متر طراحی شده و به دلیل حساس‌بودن باید در دمای مخصوص نگهداری شود به همین دلیل امکان نمایش دائمی آن در ویترین نیست.
مولاژ نخستین جمجمه جراحی‌شده که از گورستان شهرسوخته به دست آمده نیز در موزه منطقه‌ای جنوب شرق به نمایش درآمده است.
در این موزه حتی می‌توان با برخی از تدفین‌های انجام شده در شهرسوخته نیز آشنا شد به گونه‌ای که یک اسکلت واقعی کشف شده از شهر سوخته در آنجا جانمایی شده است.
این اسکلت نمونه‌ای از ده مدل تدفین انجام‌شده در شهرسوخته است که در این موزه به نمایش درآمده و با موادی که مشکلی برای آن به وجود نیاورد پوشانده شده است.
محوطه باستانی بین‌المللی شهرسوخته در شمال سیستان و بلوچستان اثری گران‌بها از نیاکان پنج هزار سال پیش ایرانیان است که از بخش‌های مختلف مسکونی، صنعتی، گورستان و غیره تشکیل شده است.
با توجه به وضعیت بیماری کرونا در حال حاضر بازدید از موزه‌ها انجام نمی‌شود و در این دوران علاقه‌مندان می‌توانند تنها از طریق فضای مجازی از موزه زاهدان، زابل و شهرسوخته دیدن کنند.
بخش‌های موزه زاهدان از طریق برنامه فرهنگ موزه در اینستاگرام از سوی کارشناسان موزه به مخاطبان معرفی شده است.
* گزارش از منصوره ملاالهی، معاون میراث‌فرهنگی استان سیستان و بلوچستان
انتهای پیام/
