به‌گزارش میراث‌آریا به نقل‌از روابط‌عمومی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی، محمد عرب روز چهارشنبه 12 خردادماه 1400 گفت: «از محل منابع ملی مبلغ 800 میلیون ریال برای انجام عملیات مرمت و بهسازی بافت سه‌قلعه اختصاص یافته که با توجه به اینکه روند واگذاری این بنا به بخش خصوصی در حال انجام است، با اقدامات مرمتی پیش‌بینی شده مرمت بنا تکمیل خواهد شد و همچنین ادامه عملیات کف‌سازی کوچه موزه که سال قبل به دلیل کمبود اعتبار کامل انجام نشده بود، ادامه خواهد یافت.»
مسئول میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان سرایان اظهار کرد: «هر زمان صحبت از کولرهای سنتی به میان می‌آید، بدون شک بادگیرها با آن شکل بخصوص و چوب‌هایی که بر سر دارند، اولین تصویری است که به ذهن متبادر می‌شود؛ ابتکاری که کویرنشینان با استفاده از آن به مقابله با گرما رفتند و در طول سالیان متمادی توانستند با این ابزار ساده بر آفتاب سوزان کویر غلبه کرده و در گرم‌ترین روزهای سال بدون استفاده از کوچک‌ترین ابزاری که نمادی از فناوری باشد، خنکای نسیمی دلنشین را به داخل خانه‌های خود بیاورند.»
عرب ضمن بیان اینکه مرمت بادگیرها به عنوان نمادهای خاص معماری منطقه از اولویت‌های میراث‌فرهنگی در شهرستان سرایان است، افزود: «بادگیر خانه تاریخی حسام‌الدیوان به شدت آسیب دیده و تنها ساقه بادگیر باقی‌مانده که بر اساس عکس‌های قدیمی طرح مرمت آن تهیه و عملیات مرمتی پیش‌بینی شده شامل سبک‌سازی، برداشت اندود فرسوده دیواره‌ها و اصلاح و بازسازی جداره‌ها، بازسازی قاب‌ها و نمای دهانه‌های بادگیر طبق الگوی موجود، کلاف‌بندی و مقاوم‌سازی تیغه‌ها با تخته الوارهای مناسب (تخته الوارهای بکار رفته در ساخت ریل قطار)، استحکام‌بخشی و اجرای دیوار تقویتی و اجرای اندود خاک و گچ قسمت‌های داخلی بادگیر، مرمت رخ‌بام و مقاوم سازی ساقه بادگیر و مرمت تزیینات، بام سازی (آجرفرش و ایزوگام) و اجرای کاهگل و... است.»
او ادامه داد: «اجرای نمای ایوان و مرمت تزیینات گچی، خاکبرداری و شیب‌‌بندی کوچه موزه و اجرای سنگ‌فرش با سنگ لاشه بومی منطقه از دیگر فعالیت‌های مرمتی پیش‌بینی شده است که حداکثر ظرف دو ماه آینده باید انجام شود.»
مسئول میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان سرایان افزود: «بادگیرها نقش بسزایی در زیبایی فضای شهری دارند و به عنوان المان‌های شهری مورد توجه هستند که قبل از این سه بادگیر خسروی متعلق به خانه خسروی (با مشارکت مالک) و بادگیر میرعلی‌آقا در خانه تاریخی ضیایی و بادگیر خانه تاریخی رمضانی (حاج غلامعلی) مرمت شده و در حال حاضر سه بادگیر چهار طرفه بسیار زیبا در بافت تاریخی سه قلعه قابل مشاهده است.»
عرب گفت: «بادگیرهای خانه‌های تاریخی یزدانی و رفیعی سرایان نیز در اولویت مرمت هستند که امیدواریم تخصیص اعتبار باعث تسریع در روند مرمت این آثار زیبا در سطح شهرستان شود.»
او افزود: «بادگیرها از عناصر و سمبل‌های معماری ایرانی هستند. بادگیرها، برج‌هایی هستند که برای تهویه بر بام خانه‌ها ساخته می‌شود. بادگیر را همچنین بالای آب انبارها و دهانه معدن‌ها برای تهویه می‌سازند. استفاده از بادگیر از سنوات بسیار قدیم در ایران متداول بوده است. بادگیرها با اشکال مختلف در شهرهای مرکزی و جنوب ایران ساخته شده که هر کدام برحسب ارتفاع و جهت باد طراحی و اجرا شده‌اند.»
مسئول میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان سرایان افزود: «بادگیرها معمولا یک‌طرفه، چهارطرفه یا هشت‌طرفه هستند و بادگیرهای تاریخی شهرستان چهارطرفه و یک‌طرفه هستند. عملکرد بادگیر به این صورت است که باد مطلوب را گرفته و آن را به داخل اتاق‌های اصلی ساختمان، آب انبار یا سرداب هدایت می‌کند. برای تقویت عملکرد خنک‌سازی بادگیر و استفاده از برودت تبخیری، از روش‌های دیگری نیز استفاده می‌شده است. به عنوان مثال در بادگیر خانه تاریخی حسام الدیوان در کنار بادگیر، سرداب قرار دارد که آب قنات وارد حوضچه وسط این اتاق شده و رطوبت موجود در این فضا باعث خنک‌تر شدن فضاهای منتهی به بادگیر می‌شده است.»
عرب گفت: «خانه تاريخی حسام‌الدیوان واقع در شهر سه قلعه با ايوان بلند و شكوهمند و به شيوه خانه‌سازي سنتي داراي طاقها و قوس‌هاي زيبايي است كه در سال 86 با شماره 19164 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. بنا به سبك حياط مركزي و درونگرايي ساخته شده و معماري آن كاملا ايرانی است. بنا يك طبقه و مساحت تقريبي آن 530 متر مربع است، مصالح بكار رفته شده شامل خشت، گل، گچ و آجر است. اين بنا دارای هشت اتاق، يك مطبخ، يك ايوان بزرگ، يك ايوانچه و يك بادگير چهارطرفه است. فضاهای مهم و برجسته آن نیز شامل: ايوان، شاه‌نشين، بادگير و سرداب است.»
او افزود: «بارزترين و مشخص‌ترين ويژگی‌های بنا شامل تزيينات متنوع گچ‌بری رسمی‌بندی در ايوان و اتاق‌های پشت هر دو ايوان، آجركاری خفته راسته در ازاره دور حياط و قرار گرفتن در مسير قنات اصلی شهر است. نظر به سبك معماری و با توجه به شواهد موجود، قدمت اين بنای تاريخی به دوران قاجاريه می‌رسد.»
انتهای پیام/
