از مهم‌ترین این گنجینه‌های تاریخی می‌توان به عمارت آصف (فاز اول موزه مردم‌شناسی خانه کرد)، عمارت ملالطف‌ا... (موزه باستان‌شناسی)، عمارت و باغ وکیل‌، عمارت و چهارباغ خسروآباد، عمارت مشیردیوان، مسجد و مدرسه دارالاحسان(جامع سنندج)، پل قشلاق، بازار سنندج، معبد هراکلس و معبد میترا در قلعه‌شهر غار کرفتوی دیواندره، قلعه مریوان، پل تاریخی گاران در مریوان، دهها بافت تاریخی در منظر منطقه جهانی هورامان در سروآباد، کاخ‌دژ زیویه و مسجد دو مناره در سقز، قلعه قم‌چقای و قلعه و پل تاریخی صلوات‌آباد در بیجار، قلعه و حمام قصلان و پل فرهادآباد در قروه، گنبد منصوب به امام‌زاده شیدا در دهگلان، زيارتگاه حضرت عكاشه و ...اشاره داشت.

موزه‌ها و بناهای تاریخی این استان جزء زیباترین و پربازدید‌ترین اماکن ایران هستند، که هر‌ساله گردشگران بسیاری از داخل و خارج از کشور به شوق تماشای آن‌ها به کردستان سفر می‌کنند؛ براین اساس و به گفته مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کردستان در سال گذشته بیش از 35 هزار نفر گردشگر و مسافر از 5 موزه و بنای تاریخی شاخص استان بازدید کردند.

یعقوب گویلیان، بالاترین حجم بازدید گردشگران از جاذبه‌های تاریخی استان در سال 1400 را مربوط به خانه کرد سنندج با 13 هزار و 944 بازدید، غار کرفتو با 10هزار و 538 نفر، موزه قرآن نگل با 5341 نفر، کاخ موزه خسروآباد با 3584 نفر و عمارت مشیردیوان را با 1745 نفر به ترتیب در رتبه‌های بعدی بازدید گردشگران از این آثار تاریخی و فرهنگی استان عنوان می‌کند.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کردستان، همزمان با آغز هفته میراث‌فرهنگی حفظ، نگهداری و معرفی بهینه موزه‌ها و بناهای تاریخی این استان را که از سرمایه‌های با ‌ارزش استان هستند، از وظایف ذاتی این اداره‌کل می داند و می‌گوید: «سال گذشته 5 بنا و اثر ارزشمند سطح استان شامل عمارت مشیردیوان، کاخ‌موزه خسروآباد، حمام قصلان قروه، حمام حاج‌صالح سقز و مجموعه صلوات‌آباد بیجار براساس الگوهای فنی و تاریخی بازسازی و مرمت شدند.»

او با اشاره به صرف بیش از 32 میلیارد تومان برای مرمت و بازسازی آثار تاریخی استان در سال 1400، افزود: «ساماندهی بخشی از بافت تاریخی پالنگان، مرمت پل دلمرز، مرمت و احیای مسجد و حوض‌خانه و محوطه میدان‌گاهی روستای بزلانه و آسیب‌شناسی بافت تاریخی بزلانه، مرمت دیوانخانه ولایت کردستان اردلان( عمارت مشیردیوان)، مرمت و ساماندهی مقبره صفورا‌خانم هورامان، مرمت مشارکتی خانه‌های تاریخی روستایی، مرمت‌های حفاظتی و استحکامی و مرمت دیوارهای خشتی قلعه زیویه، کاخ موزه و چهارباغ خسروآباد، حمام قلعه‌شهر قصلان، حمام‌‎ حاج‌صالح سقز، قلعه‌شهر صلوات آباد بیجار و ساماندهی دسترسی ورودی به سایت تاریخی کرفتو از جمله اقدامات صورت گرفته این حوزه در سال گذشته بوده است.»

گویلیان، بیان کرد: «همچنین مرمت‌های حفاظتی، استحکامی و جامع در بناها و مجموعه‌های مختلف تاریخی استان، همکاری و کمک‌های فنی و اعتباری به بخش خصوصی در احیای بناهای تاریخی با کاربری‌های مختلف فرهنگی و پذیرایی و اقامتی، مرمت بناهای شاخص از جمله ارتقای کمی و کیفی موزه ها از جمله مرمت موزه شهر سقز در حمام حاج‌صالح، مطالعات موزه منطقه‌ای خانه کرد و سایت‌موزه‌های ژیوار و کرفتو، مطالعات حفاظتی و معرفی و بازیابی قلعه‌شهرهای مهم استان در زیویه، حسن‌آباد، مریوان، پالنگان و بیجار، مطالعات بافت‌های مهم تاریخی استان  در سنندج، سقز، بیجار، بانه و هورامان تخت و راه‌اندازی بانک سفال استان از دیگر اقدامات و برنامه‌های حوزه میراث‌فرهنگی استان در سال گذشته بوده است.»

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کردستان، با بیان اینکه ثبت جهانی منظر فرهنگی هورامان از جمله مهم‌ترین اقدامات مربوط به پایگاه‌های ملی و جهانی کردستان در سال 1400 بود، یادآور شد: «خوشبختانه در سال گذشته مطابق با برنامه‌ریزی‌های انجام شده و با راه‌اندازی کاخ‌موزه خسروآباد و اخذ مجوز موزه‌مسجد- مدرسه دارالاحسان یا مسجد جامع سنندج، تعداد موزه‌های کردستان به چهار مورد افزایش یافته است.»

او معرفی گنجینه‌های ارزشمند کردستان را هدف اصلی بعد از مرمت بناهای تاریخی استان براساس ضوابط قوانین حفاظت و مرمت بناها و بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی کشور توسط کارشناسان زبده عنوان کرد و گفت: «احیای بنا‌های قدیمی با کاربری‌های گردشگری و تاریخی، ظرفیت ویژه‌ای برای توسعه گردشگری و اقدامی ماندگار و موثر برای حفظ اصالت و معرفی هر‌چه بهتر فرهنگ این منطقه محسوب می‌شود.»

گویلیان، افزود: «همچنین در سال گذشته با همکاری بخش‌های دولتی و خصوصی و در راستای حفظ و احیای آثار تاریخی، فرهنگی، طبیعی و معنوی استان کردستان توانستیم یک هزار اثر منقول، 102 اثر ناملموس، 40 اثر غیرمنقول و 38 اثر طبیعی از کردستان را ثبت ملی کنیم.»

بر این اساس، قدمت چند هزار ساله و پیشینه غنی تاریخی کردستان و همچنین طبیعت بکر و هوای مطلوب آن باعث شده تا این استان به یکی از قطب‌های گردشگری و توریستی غرب کشور تبدیل شود؛ امید است همواره با تلاش جهادی و همت متولیان این حوزه روند پیشرفت و توسعه استان بیش از پیش فراهم شود.

انتهای پیام/