حضرت علی بن موسی الرضا (ع)، عینیت مسلم امامت و ولایت که در فاصله سال‌های ۲۰۰ تا ۲۰۳ ه. ق میهمان مردم ایران و به‌خصوص خراسانیان بودند، در نهایت با توطئه مأمون عباسی مظلومانه به شهادت رسیدند و به خاک این وادی سپرده شدند، تا این‌که برای همیشه تاریخ سرمنزل عشق و دلدادگی به خود و خاندان عترت شدند. هجرت تاریخی-سیاسی و تکلیف‌مدار و هدفمند آن امام همام از مدینه به مرو، به عنوان یک واقعه بزرگ تاریخی دگردیسی‌هایی از جمله در مقوله فرهنگ ایجاد کرد که در این طریق، حماسه‌ها شکل گرفت، ابنیه و سازه‌های معماری عام‌المنفعه برای زائران حرم آن حضرت از جمله رباط‌ها، کاروانسراها، حوض‌انبار، آب‌انبارها، نشانه‌های راه، تأسیسات ایمنی و رفاهی، قدمگاه‌ها، اماکن متبرکه و… در راه‌های کاروانی به سمت مشهدالرضا از سوی ارادتمندان به ساحت قدسی ائمه اطهار و بزرگان دین، بنیان گذاشته شد و از قِبَل آن اعتقادات و باورهای معنوی مرتبط با این رویداد، پدید آمد، به طوری که اقبال و توجه به آن‌ها، به‌ویژه در میان مردمان شهرها و مناطقی که در مسیر هجرت قرار داشتند، موجب شده بسیاری از این باورها در عصر حاضر نیز نمود و تلألو خود را به مانند گذشته حفظ کند. 

هم‌چنین باید به بقایای شهرها و آبادی‌های کهن نیز که اکنون به صورت تپه‌های باستانی باقی مانده اشاره کرد، به طور کلی رویداد تاریخی سفر امام رضا (ع)، یادمان‌های آن هجرت، کرامات و نشانه‌ها به طریق علمی و از منظرهای مختلف از سوی باستان‌شناسان و پژوهشگران علاقه‌مند به این مبحث معنوی، مطالعه شده و نتایج آن به صورت کتاب و مقالات متعدد از جمله در همایش علمی-پژوهشی جاده ولایت مورد مداقه و بررسی قرار گرفته است. 

تاکنون در راستای شناسایی و معرفی میراث ناملموس مرتبط با فرهنگ رضوی جلوه‌هایی نظیر آئین نقاره‌زنی، آئین‌های سلام حضرت رضا (ع)، مراسم آئینی مرتبط با ۲۸ ماه صفر و سالروز شهادت امام هشتم (ع)، مراسم تشرف زائران پیاده حضرت رضا (ع)، آئین‌ها و آداب زیارت حرم مطهر رضوی، آئین کهن اهداء هشت هزار شاخه گل نرگس بهبهان به مضجع متبرک و متیمن ثامن الحجج (ع)، هنر تراش ظروف سنگی هرکاره با پیوندی از روایت امام هشتم (ع)، به پیشنهاد معاونت میراث‌فرهنگی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. تعدادی از این کرامات نیز به مانند روایت حدیث معروف سلسله الذهب از سوی حضرت رضا (ع)، به عنوان یادمان در شهر نیشابور نصب شده است. 

علاوه بر این‌ها، هنوز ویترین موزه‌های ایران محل نگهداری و نمایش آثار و جلوه‌های ماندگار مرتبط با امام هشتم (ع) از جمله سکه ولایتعهدی آن حضرت با ضرب‌های مکه، سمرقند، نیشابور و… روپوش‌های زری‌بافی شده ابریشمین ضریح حرم مطهر، کتیبه‌های طلایی خوش‌نویسی شده، عناصر تزئینی بناهای حرم رضوی است که همه این آثار بیانگر ارادتی هزارساله به حضور پر برکت امام رضا (ع) در مناطق ایران و به‌ویژه سرزمین خراسان است.

انتهای پیام/