صنایع‌دستی هر منطقه متأثر از محیط فرهنگی و جغرافیایی و تاریخی آن سرزمین است و استان خراسان جنوبی به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و فرهنگی، صنایع‌دستی خاص خود را داراست. بکر و اصیل بودن طرح‌ها، نقوش و تولیدات صنایع‌دستی و استفاده از مواد اولیه بومی در ساخت و تولید رشته‌های صنایع‌دستی استان خراسان جنوبی از مزیت‌های صنایع‌دستی این استان به شمار می‌آید.
مردمان خراسان جنوبی در گذشته اغلب به کار کشاورزی در اطراف قنوات و چشمه‌ها مشغول بوده و همچنین دامداری شغل اغلب مردمان این ناحیه بوده است. در کنار این مشاغل به تولید صنایع‌دستی از قبیل بافندگی پارچه، قالیبافی، گلیم‌بافی، سبدبافی و سفالگری می‌پرداخته‌اند.
مَقدَسی در کتاب اَحسَنُ التَّقاسیم نوشته است: «از قوهستان پوشاک‌هایی مانند نیشابوری سفید و فرش و جانماز… و مانند آن صادر می‌شود.» در کتاب اشکال العالم جِیهانی متعلق به نیمه سده چهارم هجری آمده است: «در ولایت قهستان کرباس‌های نیکو و پلاس‌های خوب و زیلوها مانند جَهرُمی می‌بافند و بیشتر در تون (فردوس) است و ازآنجا به نیشابور و دیگر ولایات می‌برند.»
ناصرخسرو قبادیانی از چهارصد کارگاه زیلوبافی در شهر بزرگ تون نام برده است. این مطلب بیانگر تاریخ این رشته از دست‌بافته‌های بومی جنوب خراسان بزرگ است و شروع آن حداقل به ۱۰۰۰ سال قبل برمی‌گردد.
سیسیل ادواردز نیز در کتاب قالی ایران اشاره‌ای به‌نوعی قالیچه‌های عربی بافت منطقه فردوس داشته است. مک گِرگُر در کتاب شرح سفری بر ایالت خراسان در وصف صنایع‌دستی قاین چنین می‌گوید: «… در اینجا از گلدوزی روی ابریشم که به‌وسیله زنان انجام می‌شود باید یادکرد. اگرچه چندان زیبایی ندارد ولی در نوع خود بی‌همتاست زیرا در جای دیگر یافت نمی‌شود و در حال از بین رفتن است…» و نیز در سفرنامه کِلارک در مورد بیرجند چنین ذکر شده است: «باید یادآور شد که بیرجند آهنگران و تفنگ‌سازان ماهری نیز دارد.»
صدور ۵۷۱ فقره پروانه و مجوز صنایع‌دستی
استان خراسان جنوبی درزمینه‌ی صنایع‌دستی جاذبه‌های خاص خود را دارد ده هزار هنرمند صنایع‌دستی در بیش از ۸۰ رشته‌ی صنایع‌دستی در استان فعال هستند و ۳۲ تولید صنایع‌دستی استان نشان ملی مرغوبیت گرفته است و علاوه بر خراشاد که از سوی شورای جهانی صنایع‌دستی به‌عنوان روستای جهانی پارچه‌بافی ثبت شده است پارچه برک Barak در روستای مود از توابع شهرستان سربیشه که از تولیدات احیاشده‌ی استان است تحت حمایت دفتر منطقه ایی یونسکو قرار گرفته است.
در سال ۱۴۰۰، ۵۷۱ فقره پروانه تولید انفرادی، کارت شناسایی، پروانه تولید کارگاهی در استان خراسان جنوبی شد.
آموزش ۷۰۰ نفر در زمینه صنایع‌دستی
آموزش مقدماتی و تکمیلی شاغلان و علاقه‌مندان به رشته‌های صنایع‌دستی استان در تمامی رشته‌ها به‌خصوص رشته‌های مزیت‌دار، از برنامه‌های حوزه صنایع‌دستی استان است که در این راستا دوره‌های آموزشی صنایع‌دستی برای ۷۰۰ نفر در سال گذشته برگزار شد.
پرداخت ۲۰میلیارد ریال تسهیلات به هنرمندان صنایع‌دستی خراسان جنوبی
صادرات صنایع‌دستی خراسان جنوبی در سال گذشته به میزان ۲۶۷ هزار دلار بود و بالغ‌بر ۲۰ میلیارد ریال تسهیلات مشاغل خانگی به هنرمندان صنایع‌دستی استان از محل منابع مشاغل خانگی مستقل و پشتیبان، بند الف تبصره ۱۸ قانون بودجه ۱۴۰۰، کارگاه‌های آسیب‌دیده از کرونا و بنیاد کرامت رضوی اعطا شد.
طبق بررسی‌های صورت گرفته میزان فروش صنایع‌دستی استان نیز در سال گذشته حدود ۲۰ میلیارد ریال از محل نمایشگاه‌ها، بازارچه‌ها، فروشگاه‌ها و فضای مجازی بوده است؛ که با توجه به ثبت جهانی روستای خراشاد و ثبت ملی شهر خوسف در حوزه نساجی و دارا بودن جایگاه ویژه استان درزمینه‌ی نساجی سنتی و بافته‌های داری، بیشترین میزان فروش به این دو گروه اختصاص داشته است.
افتتاح ۲ بازارچه‌ی دایمی در خراسان جنوبی
از مهم‌ترین اقداماتی که معاونت صنایع‌دستی استان طی سال گذشته در راستای ارتقای عرضه و تقاضای صنایع‌دستی انجام داد، افتتاح ۲ بازارچه شهر آیسک و شهر نهبندان بود.
طی سال گذشته ۱۰۲ بازارچه فصلی و مناسبتی با ۵۷۰ غرفه دز سطح استان برگزار شده است.
سال گذشته 3میلیارد و ۲۱۵ میلیون تومان اعتبارات مصوب بخش صنایع‌دستی استان بود که حدود ۲ میلیارد تومان آن تخصیص‌یافته است و این میزان اعتبار صرف پروژه آموزش هنرجویان در رشته‌های مختلف صنایع‌دستی، پروژه احداث مراکز صنایع‌دستی، پروژه تجهیز مراکز صنایع‌دستی و… شده است.
۲۵۸ میلیون تومان از این اعتبار به آموزش اختصاص یافت همچنین در احداث بازارچه‌ها و مراکز صنایع‌دستی یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان و برای تجهیز مراکز و تهیه اقلام موردنیاز صنعتگران نیز ۲۰۰ میلیون تومان هزینه شده است.
حضور فعال صنعتگران صنایع‌دستی خراسان جنوبی در نمایشگاه‌ها
صنعتگران صنایع‌دستی خراسان جنوبی طی سال گذشته در ۱۸ نمایشگاه‌های استانی، منطقه‌ای و سراسری شرکت کردند و موفق به کسب ۹ نشان مرغوبیت کالا در رشته‌های سوزن‌دوزی، حوله بافی، ساخت ساز، گلیم و…شدند.
برگزاری جشنواره رویش با همکاری دانشگاه بیرجند، برگزاری رویداد کارآفرینی گام دوم با همکاری دانشگاه آزاد اسلامی، برگزاری جشنواره کالاهای فرهنگی استان (فیروزه) با همکاری اداره کل ارشاد اسلامی خراسان جنوبی و برگزاری جشنواره بازی‌های بومی و محلی با همکاری دانشگاه پیام نور خراسان جنوبی از دیگر برنامه‌های معاونت صنایع‌دستی استان در سال گذشته بوده است.
هدف‌گذاری برای ارتقای حوزه صنایع‌دستی استان
هادی شاه‌وردی مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی هم‌زمان با هفته صنایع‌دستی گفت: «برای ارتقای حوزه صنایع‌دستی استان طی سه سال آینده هدف‌گذاری صورت گرفته است.»
شاه‌وردی افزود: «راه‌اندازی ۲ خانه خلاق صنایع‌دستی، تهیه اطلس صنایع‌دستی استان، تولید محتوا برای معرفی صنایع‌دستی، احیای سه رشته صنایع‌دستی، افزایش ۲ برابری تسهیلات اشتغال، افزایش شهرها و روستاهای ملی، برگزاری ۳۰۰ دوره آموزشی عمومی کوتاه‌مدت، برگزاری ۵۰ بازارچه موقت در شهرستان‌ها و اخذ گواهی و مهر اصالت از یونسکو برای ۲ نشان صنایع‌دستی استان ازجمله برنامه‌های در دستور کار است.»
او برندسازی در حوزه صنایع‌دستی برای حرکت به سمت ثبت جهانی را ضروری دانست و گفت: «هر یک از شهرستان‌های استان باید در یک حوزه صنایع‌دستی فعال شوند.»
انتهای پیام/
