نوجوانان در محله‌های قدیمی و یا جدید تکیه‌ای هر چند کوچک برپا می‌کنند و هر روز با برگزاری مراسم روضه‌خوانی و سینه‌زنی و پخش نذورات بین ساکنین محله که از عشق و ارادت به سیدالشهدا سرچشمه می‌گیرد، برای حضرت عزاداری می‌کنند. مساجد با به تن کردن رخت سیاه رنگ و بوی محرم می‌گیرند و هر کسی با توجه به وسع خود سعی در خدمت‌رسانی به این مراسم پرفیض و معنوی دارد. 

درکنار مراسم متعددی که به‌منظور عزاداری سید و سرور شهیدان عالم، حضرت اباعبدالله‌الحسین (ع) در مساجد، تکایا و حسینیه‌ها به‌صورت عمومی برگزار می‌شوند، حسینیه‌ای با قدمت بیش از یک قرن، معروف به حسینیه آقا سیدجمال که از جایگاه مذهبی ویژه‌ای در شهر قزوین برخوردار است، میزبان بانوانی است که عشق به اباعبدالله در قلب و روحشان موج می‌زند و هم‌نوا با هم به نوحه‌خوانی و سینه‌زنی می‌پردازند. 

آیین‌های زنانه عاشورایی شهر قزوین هر یک دارای ریشه‌های کهن بوده و قدمت برخی از آن‌ها به پیش از اسلام و حتی پیش از تاریخ و شاید به دوران مادرسالارانه می‌رسد و کمتر شهری مانند قزوین را می‌توان دید که در آن آیین‌های زنانه به تعداد قابل توجهی در کوچه و خیابان برگزار شود. 

مراسم سوگواری زنانه حسینیه آقا سیدجمال در ایام محرم از جمله آیین‌های زنانه شهر قزوین است که در سال 1391 با شماره ۶۵۸ در فهرست میراث ملی ناملموس کشور به ثبت رسیده است. این مراسم از ابتدای ماه محرم تا دوازدهم این ماه برگزار و در آن تمام امور مجلس از جمله سوگواری و پذیرایی توسط بانوان انجام می‌شود. 

آقا سیدجمال میری از مبارزین بنام دوره‌ی مشروطه بود که در جمع‌آوری و رهبری مشروطه‌خواهان برای فتح تهران کوشش‌های فراوانی کرد، پس از فروکش کردن نهضت مشروطه با وسعت بخشیدن به مطالعات خود شاگردانی زیادی را پرورش داد. 

آقا سیدجمال بخشی از منزل مسکونی خود را به حسینیه اختصاص داد و هرساله از ابتدای محرم تا روز سوم امام‌حسین (ع) پذیرای سوگواران حسینی بود. پس از فوت و بنا به وصیت ایشان حسینیه و منزل مسکونی که وقف امام‌حسین (ع) شده بود در دست اولاد مونث قرار گرفت و این سنت تا به امروز نیز ادامه دارد. 

سوگواری در این حسینیه با حضور بانوان از ساعت ۹ صبح آغاز می‌شود و تا هنگام غروب ادامه دارد و تمامی امور اجرایی و مدیریت مراسم توسط بانوان انجام می‌شود. همچنین مرسوم است از نقاط دیگر شهر درقالب هیئت به این حسینیه نیز می‌آیند و پس از ساعتی سوگواری از آنجا خارج می‌شوند تا مکان آماده میزبانی از هیات‌های دیگر شود و در روز سوم امام نیز وقتی هیات طایفه‌ی بنی‌اسد که کاملا زنانه است پس از طی مسیری طولانی وارد حسینیه می‎‌شوند، پس از اجرای عزاداری مفصل به سمت شاهزاده حسین (ع) حرکت می‌کنند. 

از جمله برنامه‌های این مراسم می‌توان به سخنرانی سخنرانان برجسته‌ی استانی و کشوری، مداحی مداحان برجسته و سینه‌زنی اشاره کرد که تا اذان ظهر ادامه می‌یابد. در لابه‌لای برنامه‌های معنوی، از بانوان حاضر در مجلس فقط با چای و خرما پذیرایی می‌شود و مهمانان نیز با پخش نذری‌هایی که بیشتر شامل چای، قند، استکان و نعلبکی می‌شود، بر معنویت فضا می‌افزایند. 

آئین معنوی سوگواری در حسینیه آقا سیدجمال در فهرست میراث ملی ناملموس به ثبت رسیده است و همه‌ساله بر قدمت این مکان و بر سیل عشاقی که در آن حضور پیدا می‌کنند، افزوده می‌شود. 

* گزارش از مجتبی عباسی، کارشناس مردم‌شناسی و مسئول ثبت آثار ناملموس اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان قزوین

انتهای پیام/