نام فین شما را یاد چه چیزی می‌اندازد؟ کاشان؟ ناصرالدین‌شاه؟ امیرکبیر؟ درست است. شاید نخستین جواب‌هایی که به ذهنتان بیاید چنین جمله‌ای باشد: فین باغی در شهر کاشان است که در آن امیرکبیر آخرین لحظه‌های عمرش را سپری کرد. اما باید بگوییم کاشان صاحب تنهای باغ فین ایران نیست. نام فین در دو جای دیگر هم به ثبت رسیده است، روستای فین در الیگودرز استان لرستان و باغشهر فین در شمال بندرعباس. وجه اشتراک این سه منطقه وجود چشمه‌ها و رودخانه‌های آب شرب و رواج زراعت و باغداری در آن‌ها است. برخی محققان می‌گویند فین به معنای منطقه پر آب است. 

فین بندرعباس نیز همچون منطقه هم‌نامش در کاشان، حمامی تاریخی دارد که در دوره قاجاریه ساخته‌ شده و به‌اندازه‌ای معروف است که خیلی از بندرعباسی‌ها، رویدادهای تاریخ معاصر این منطقه را با این حمام قاجاری یادآوری می‌کنند.

95 کیلومتر در مسیر شمال غربی شهر بندرعباس به سمت سیرجان که سفر کنید، به شهری سرسبز می‌رسید که حدود 6 هزار نفر جمعیت در دل باغشهر خود جای‌ داده است. فین با دارا بودن فضای وسیعی از نخلستان‌های متراکم و کوچه‌باغ‌های زیبا به‌عنوان یکی از نمونه‌های نادر و واقعی باغشهر در سرزمین ایران محسوب می‌شود، جغرافیای مسطح و هموار که از فراز قلعه‌ای تاریخی روی تپه و پارک کوهستانی که به «بام فین» شهره است، کران تا کرانش قابل‌ مشاهده است.

محصور شدن فین در میان دیواره‌ای کوهستانی بین دو کوه بلند به نام های «باز» (2هزار و 449 متر) و «گنو» (2هزار و 249متر) و فاصله چشمگیر آن از دریای خلیج‌فارس باعث شده تا آب‌وهوای گرم و خشک داشته باشد. در واقع فین یکی از خوش آب و هواترین مناطق استان هرمزگان در نیمه دوم سال و البته گرم‌ترین نقطه این استان در فصل تابستان است.

اما به دلیل وجود چشمه‌های آب شیرین و حفر قنات از روزگار گذشته، در پاییز، زمستان و حوالی فصل بهار، دارای آب و هوایی خنک و دل‌نشین است. سرسبزی آن در این فصل هم زبانزد همه گردشگران و بومیان منطقه است، به‌ویژه وجود گونه‌های متعدد نخل در این منطقه، فین را به دریایی از نخلستان‌های انبوه تبدیل کرده است.

منطقه فین در روزگار باستان جزو اقلیم پارس و یکی از مسیرهای تجارت بوده است

نام فین از گذشته همراه با مارم آمده است. مارم، بزرگ‌ترین روستای فین است که در فاصله سه کیلومتری غرب آن واقع‌شده است و چشمه‌سارها، آبشار و آسیاب‌های آن میان مردمان سرزمین‌های جنوبی شهره است. منطقه فین در روزگار باستان جزو اقلیم پارس و به دلیل واقع‌شدن بر سر راه بندرعباس فعلی یکی از مسیرهای تجارت بوده است که فرمانروایان برای لشکرکشی به مناطق جنوبی همواره به این منطقه توجه می‌کردند.

تاریخ فین از روزگار ساسانیان و صدر اسلام با شهرهای جنوبی فارس مثل داراب (داربگرد) و جهرم پیوند خورده است. در زمان فرمانروایی اعراب (خلفای اموی و عباسی) این مناطق زیر نظر گماشتگانی از جانب خلیفه اداره می‌شد. در روزگار مأمون، اداره شهرهای جنوبی ایران (کرانه‌های خلیج‌فارس) به خاندان ایرانی «سهل» واگذار شد. در زمان آل‌بویه، آن‌ها کنترل منطقه را به دست گرفتند و فین به همراه بندرعباس و دیگر شهرهای هرمزگان فعلی، قسمت جنوبی قلمرو آل‌بویه را در کرانه خلیج‌فارس تشکیل می‌دادند.

در تاریخ ایران بعد از اسلام، شاهان صفویه به‌ویژه شاه‌عباس کبیر به شهرهای جنوب توجه کردند و عمران و آبادانی این منطقه از سر گرفته شد. طی این دوره، بسیاری از بناهای به‌جامانده از روزگار ساسانیان مرمت و بازسازی شد. علت توجه صفویه به جنوب، به دلیل موقعیت جدید تجاری و سیاسی بود که بندرعباس پس از سقوط پرتغالی‌ها در جزیره هرمز و قشم، به دستی آورده بودند. به‌تبع آن، مناطق پیرامون شهر نوبنیاد بندرعباس ازجمله فین موردتوجه قرار گرفت. به‌ویژه که فین بر سر راه ارتباطی بندرعباس- سیرجان و بندرعباس- داراب قرار داشت، گفته می‌شود قلعه تاریخی فین برای پاسبانی از کاروان‌های متردد در همین راه تجاری ساخته‌ شده است.

جاذبه‌های تاریخی باغشهر فین

قلعه فین: قلعه‌ای باشکوه، عجیب و اسرارآمیز در جنوب ایران. این‌ها شاید بهترین صفت‌هایی باشد که بتوان قلعه تاریخی شهر را معرفی کرد. قلعه‌ای که روی تپه‌ای بلند در مرکز باغشهر مشرف‌ به راهه‌ای ارتباطی قرارگرفته و خود را به رخ تمام گردشگران این شهر می‌کشد. این قلعه و تپه طبیعی آن فضای بزرگی را در برمی‌گیرد که بیشترین طول آن 290 متر و بیشترین عرض آن 180 متر است. با دیدن برج‌هایی که هر یک از گوشه‌ها قرارگرفته می‌توان حدس زد نقشه واقعی این قلعه چندضلعی نامنظمی بوده که به‌وسیله برج‌های مدوری محافظت می‌شده است.

باستان‌شناسان قدمت قلعه را از روی سفال‌های به‌دست‌آمده را به قرون میانه اسلامی نسبت می‌دهند. دقیق‌ترش را بخواهید می‌شود دوره ایلخانی و تیموری. بااین‌حال، این بنا تا دهه‌های اخیر هم مورداستفاده خوانین منطقه قرار داشت. در حاشیه قلعه و بر روی دامنه با شیب تند آن الحاقاتی از ده های اخیر با اسکلت فلزی، آجر، سیمان و کاشی دیده می‌شود که در دوره‌های بعد به فضای قلعه افزوده‌ شده است.

این قلعه احتمالاً در زمان ساخت بنای اولیه، کاربردهای نظامی داشته است. البته قلعه فین که به شماره 7270 به ثبت آثار ملی رسیده است، در زلزله سال 1386 کمی خسارت دید و حالا ویرانه‌های آن را می‌توان بر ارتفاعات این تپه مشاهده کرد. مصالح به‌کاررفته در فضای قلعه در بخش زیرین دیوارها و برج‌ها، سنگ‌های نامنظم و ملاط ساروج و در بخش‌های بالایی خشت‌های مربع شکل به ابعاد 5*20*20 سانتی‌متر هستند. در گوشه شمال شرقی برج مدوری قرار دارد که بخش زیادی از آن فروریخته و تنها دیواری به طول حدود 41 متر از آن باقی‌مانده است. ارتفاع در بخش باقیمانده این دیوار حدود 70 متر است.

در داخل این دیوار تیرکش‌های عمودی و پنجره‌هایی با اتاق جناغی تعبیه‌ شده است. در ضلع غربی برج مدور دیگری دیده می‌شود که حدود چهار متر متر قطر دارد و در فضای درونی آن‌هم اکنون دوطبقه مشاهده می‌شود. ارتفاع مجموعه دوطبقه حدود 7 متر و سطح طبقه دوم در ارتفاع حدود پنج متری قرار دارد و درون این برج نیز طاقچه‌ها و تیرکش‌هایی وجود دارد. این قلعه امروزه کاملاً ویران‌شده و تنها بخش‌هایی از برج‌ها و فضاهای معماری آن باقی است.

حمام فین: این بنا در سال 1383 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. برای دیدن این حمام باید به شمال شرقی شهر فین و نزدیکی استخر فین بروید و بنایی ببینید که اولین بار در دوره قاجاری‌ها ساخته شده است. این حمام که در آن دوره فاقد سقف بوده، بعدها بازسازی شد و اکنون جای حمام روباز، بنایی را می بینید که در حدود سال‌های 1340 یعنی کمتر از دو دهه قبل از انقلاب ساخته‌ شده است. مساحت این بنا 70 مترمربع است و در ساخت آن از مصالحی مثل سنگ‌های تراشیده با ملاط سیمان استفاده‌شده است.

همچنین، سیمان‌سفید برای روکش کردن دیواره‌های فضای داخلی بنا هم مورداستفاده قرارگرفته است. در قسمت شمالی بنا، درگاه ورودی قرار دارد که به‌وسیله یک‌راه پله به فضای درونی حمام دسترسی دارد. فضای درون حمام نیز از دو بخش تشکیل‌شده؛ بخش اول دارای 2 گنبد بوده و یک بینه در قسمت غربی آن وجود دارد. آب این حمام از یک چشمه طبیعی تأمین می‌شود که در تابستان جان‌بخش و گوارا و در زمستان گرم و  لذت‌بخش است.

جاذبه‌های طبیعی باغشهر فین

«مارم» سرزمین آبشارها و آسیاب‌های آبی: مجموعه تفریحی گردشگری چربه مارُم در انتهای خیابان سید حسین این محله از شهر فین با داشتن آسیاب‌های آبی، نشانی از قدمت و اهمیت آسیاب در گردش چرخ معیشت اهالی آن دارد. آن‌گونه که کهن‌سالان شهر روایت می‌کنند درگذشته‌ای نه‌چندان دور مردم محله مارم و شهر فین گندم‌هایی را که به دست خود در مزارع لابه‌لای نخلستان‌ها می‌کاشتند، برای تبدیل به آرد نان، به این آسیاب‌های آبی می‌آوردند. این آسیاب‌های ساخته‌شده از سنگ و ساروج، باگذشت قرن‌ها، همچنان بخشی از آن‌ها پابرجا مانده و به جاذبه‌های تاریخی منطقه تبدیل‌شده است.

آبگرم تیربوئیه: پس از مجتمع آبگرم گنو، «تیربوئیه» یکی از معروف‌ترین مراکز آب‌درمانی شهرستان بندرعباس است که در فصل زمستان و بهار، عده زیادی از مسافران و گردشگران از این جاذبه دیدن می‌کنند. این آبگرم در 30 کیلومتری شمال غربی فین قرار دارد، البته اغلب مسیر دسترسی به آن آسفالته است و چند کیلومتر پایانی جاده، مسیر خاکی و شوسه است. ناشناخته بودن، فضای بکر کوهستانی و خواص زیاد درمانی از نکات مثبت این جاذبه گردشگری است.

مجموعه تفریحی گردشگری باغ شهر فین: بزرگ‌ترین استخر آب طبیعی مرکز استان هرمزگان است که در ضلع شمال شرقی شهر و در انتهای خیابان ملت قرار گرفته است؛ داشتن استخر مجزا برای آقایان و بانوان، رخت‌کن و سرویس‌های بهداشتی، پارک و شهربازی، آلاچیق و استراحتگاه، رستوران سنتی و بوفه، نمازخانه و همچنین پارکینگ خودروهای شخصی یک انتخاب عالی برای کمپینگ و تفریح گردشگران است.

روستای گهره: سد گهره و غار چلو گهره هم از دیگر جاذبه‌های منطقه فین است. شگفت‌انگیز بودن این غار بدان علت است که انتهای غار هنوز مشخص نشده و همچنین قندیل‌های خوشه‌ای زیبایی از آن آویزان است./ انتهای پیام

گزارش: مهدی ده­دار

 

 

انتهای پیام/