فرزان احمدنژاد کارشناس ارشد باستان شناسی فصل را مبنای گاهشماری ایرانیان باستان می‌داند و می‌گوید: به استناد کاوش‌های باستانشناسی ایرانی‌ها اولین مردمی بودند که کشاورزی و دامپروری را برای اولین بار در دنیا انجام دادند و برای این موضوع نیاز به برخی مهارت‌ها و دانش‌ها است.

او می‌افزاید: در این زمینه علاوه بر شناخت گیاهان و دام‌ها، باید با مفاهیم گسترده‌تری نیز آشنا می‌شدند که از جمله مهمترین آن‌ها درک درست از فصل و تغییر آن ها بود. بنابراین با درک فصل‌ها و تغییرات آن‌ها توانستند برنامه‌ریزی منسجمی برای کشاورزی و دامپروری داشته باشند.

به گفته احمدنژاد از آنجا که فصل با بهار آغاز می‌شود و رویش گیاهان و سرسبزی را به همراه دارد، بهار همواره جایگاه ویژه‌ای در نزد ایرانیان داشت و ایرانیان گاهنگاری خود را بر اساس فصل بهار تنظیم می‌کردند تا بتوانند زندگی مبتنی بر کشاورزی و دامپروری را که حاصل یکجانشینی بود با موفقیت سپری کنند. به همین دلیل نیز نوروز نامیده شده است ، یعنی زمانی که روز تازه و نو می شود که با پدیده اعتدال بهاری همراه است.

این کارشناس میراث فرهنگی قدیمی‌ترین شواهدی که تاکنون از نوروز یافت شده را یکی از نقش برجسته‌های تخت جمشید می‌داند، که حمله شیر به گاو را نشان می‌دهد؛ همچنین نقش برجسته‌های دیگری که نشان دهنده حمل هدایا به وسیله مردمان سرزمین‌های مختلف است.

احمد نژاد ادامه می‌دهد: به عقیده باستان شناسان نقش برجسته پریدن شیر پشت گاو اشاره به اعتدال بهاری یعنی زمانی که برج اسد وارد برج حمل می شود است.

او یکی دیگر از اسنادی که نشان دهنده آیین‌های نوروزی است را یک نسخه خطی با خط پهلوی اشکانی عنوان می‌کند که در آن از نوروز و برخی آیین‌های مرتبط با آن نام برده است.

نوروز در فهرست میراث فرهنگی ناملموس جهانی

این کارشناس ارشد باستان شناسی می‌افزاید: امروزه کشورهای مختلفی که در حوزه فرهنگی ایران قرار دارند نوروز را جشن می گیرند؛ از جمله افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان، هندوستان، بخش هایی از پاکستان، ترکیه، عراق و سوریه؛ به همین خاطر سازمان علمی، آموزشی و فرهنگی سازمان ملل که ما آن را تحت عنوان یونسکو می شناسیم اقدام به ثبت نوروز در فهرست میراث ناملموس جهانی کرده است. همچنین سازمان ملل متحد روز بیست و یکم مارس برابر یکم فروردین را به عنوان روز جهانی نوروز رسمیت بخشیده و در تقویم خود قرار داده است.

احمد نژاد با بیان اینکه فرهنگ نوروز آیین‌های مرتبط و و رسوم زیرمجموعه فراوانی دارد، ادامه می‌دهد: ما می‌توانیم آیین‌ها و رسوم مربوط به فرهنگ نوروز را به سه دسته پیش از نوروز، هنگام نوروز و پس از نوروز تقسیم کنیم. از مهمترین آیین‌های مربوط به پیش از نوروز می‌توان به خانه تکانی؛ چهارشنبه سوری، آخرین پنجشنبه سال، زیارت اهل قبور و خرید شب عید اشاره کرد.

وی می‌گوید: از آیین‌های هنگام نوروز می‌توان به سفره نوروزی یا سفره هفت سین دید، بازدیدها، صله رحم، عیدی ، مسابقات ورزشی و گشت و گذار اشاره کرد. آیین‌های مربوط به پس از نوروزهم می توان به سیزده بدر اشاره کرد. در واقع با فرهنگ نوروز مانند یک موجود زنده رفتار می شود؛ ما به پیشواز نوروز می‌رویم مدتی را با نوروز به سر می کنیم و سپس با نوروز خداحافظی می کنیم. 

کارشناس ارشد باستان شناسی ادامه می‌دهد: نوروز از زمان شکل گیری تا به امروز تفاوت‌های بسیاری داشته که از خصیصه‌های میراث ناملموس است و در شرایط مختلف زمانی، مکانی، جغرافیایی و فرهنگی تغییراتی را می پذیرد. برای مثال می توانیم به هفت سین اشاره کنیم. آنچه که امروزه ما به نام سفره هفت سین می‌شناسیم در گذشته سفره نوروزی نام داشته که در هر منطقه و فرهنگی با توجه به خصوصیات فرهنگی؛ اعتقادات و جغرافیا هفت عنصری که با حرف سین شروع می شوند و مربوط به آن منطقه فرهنگی و جغرافیایی بود در این سفره قرار می گیرد . برای مثال در منطقه‌ای ممکن بود سرکه که بر سر سفره باشند و در منطقه دیگر سپند یا اسفند بر روی سفره می بود.  

نوروز علاوه بر اینکه یک سنت کهن و دیرینه است باعث شده که اقوام مختلف ایرانی پیوند دیرینه ای با یکدیگر داشته باشند. در واقع می توان نوروز را نخ تسبیح فرهنگ ایرانی به حساب آورد که مردمان مختلفی که در ایران زندگی می کنند با گرایش‌های مختلف دینی و مذهبی از زرتشتی، مسلمان، ارمنی یا یهودی این روز را گرامی می دارند. نوروز در بین اقوام ایرانی نیز پیوند برقرار می کند، خواه فارس باشد یا آذری، بلوچ یا ترک؛ کرد یا لر، بختیاری، گیلک و همه اقوام ایرانی این پدیده را متعلق به خود می دانند. در واقع نوروز نمودی از وحدت در عین کسرت در فرهنگ و اقوام ایرانی است.

گزارش از شیما عبداله‌خانی، خبرنگار میراث آریا/البرز

انتهای پیام/