از قدیم الایام فلسفه سیزده بدر این بوده ایرانیان پس از ۱۲ روز جشن سال جدید، روز سیزدهم را به دامان طبیعت پناه می‌بردند و شادی‌کنان نوروز را به پایان می‌رسانند.
با توجه به اینکه قم دارای ابعاد دینی، مذهبی و فرهنگی فراوانی است، شاید تصور شود مردم این شهر آیین‌هایی مانند سیزده بدر را در فرهنگ خود ندارند و یا آن را کم اهمیت می‌شمارند.
اما قمی‌ها نیز همانند سایر هموطنان برای داشتن لحظاتی سرشار از شادی و سرزندگی به دامان طبیعت می‌روند و لحظاتی ماندگار را برای خود و خانواده به یادگار می‌گذارند.
سیزده بدر در سال ۱۴۰۲ در استان قم هم مانند دیگر نقاط ایران اسلامی متفاوت‌تر از همیشه برگزار خواهد شد؛ امسال در قالب طرح افطار در طبیعت همزمان با ۱۳ فروردین‌ماه بوستان‌های استان قم پذیرای حضور روزه‌داران برای برگزاری این رسم دیرینه هستند.
سید محسن محسنی، قم‌پژوه، درباره آداب و رسوم قمی‌ها در سیزده بدر می‌گوید: قمی‌ها مانند دیگر ایرانیان روز سیزدهم بهار ماندن در خانه را بد یا نحس می‌دانستند و به همراه خانواده به دامن طبیعت پناه می‌آوردند.
او می‌افزاید: طبق متون قدیمی، مردمان قم در گذشته یکی از جاهایی که برای تفرج انتخاب می‌کردند خاکفرج و اطراف امامزاده احمد بود و شاه سیدعلی از دیگر جاها برای سیر و تفریح بود. در دوران کودکی ما شکوهیه و شاه جمال از مناطق مرسوم برای سیزده بدر محسوب می‌شد.
به گفته این قم‌پژوه، خانواده‌ها از شب قبل با خرید مواد مورد نیاز خود را برای این روز آماده می‌کردند. بعضی غذا را در خانه طبخ می‌کردند و با خود به طبیعت اطراف می‌بردند و ظهر هنگام بعد از گرم کردن صرف می‌کردند و برخی مواد غذایی را به صورت خام به همراه می‌بردند و به خصوص تمایل داشتند با هیزمی که در طبیعت بود آن را آماده خوردن کنند. تخمه شکستن و لطیفه و جک گفتن نیز از دیگر سرگرمی‌های این روز به شمار می‌رود.
محسنی می‌گوید: در روز طبیعت قمی‌ها آجیل و شیرینی‌های باقی مانده در سفره نوروزی را به فضای سبز می‌برند و ضمن استفاده از آن، معمولا برای ناهار آش می‌پزند و رسم این چنین است که چند خانواده با هم بر سر یک سفره بزرگ غذا می‌خورند. عصر هنگام نیز کاهو با سکنجبین می‌خورند و سبزه نوروز را در آب می‌اندازند و آرزو می‌کنند که سالی پربرکت و شاد داشته باشند.
بنا به گفته این قم‌پژوه در فاصله صبح تا ظهر خانواده‌ها بین خود به بازی‌های مختلف می‌پرداختند در قدیم الک و دولک قمی و مرّه بازی از بازی‌های مرسوم بین قمی‌ها بود و در دوران‌های بعدی فوتبال و والیبال و و موتورسواری از دیگر بازی‌هایی بود که بین برخی جوانان مرسوم گشت.
او ادامه می‌دهد: آوازخوانی و شادی کردن از دیگر سرگرمی‌های بین برخی مردم در این روز بود که البته با ملاحظات خاص خود انجام می‌شده است.
محسنی می‌گوید: بسیاری از بزرگسالان بر حسب سن و توان و علاقه خود در این مراسم و بازی‌ها شرکت می‌کردند. اقوام و خویشان سعی می‌کردند در این روز در کنار هم باشند. تعاون و همکاری و هم سفره‌ای از دیگر ویژه‌گی‌های این روز در بین مردم قم بود.
عضو بنیاد قم پژهی می‌افزاید: یکی از رسم‌ها رها کردن سبزه سفره هفت‌سین در آب‌روان برای برآوردن حاجات خود به خصوص نزد دختران و پسران جوان محسوب می‌شود که هنوز هم تداول دارد.
بنا به گفته محسنی از رسم‌هایی که میان مردم ایران و قمی‌ها رواج دارد گره زدن سبزه است، دختران و پسران دم بخت در این روز سبزه‌ها را به هم گره می‌زنند و آرزو می‌کنند تا در سال جدید به خانه بخت بروند و تشکیل خانواده دهند. البته امروزه برخی بزرگترها نیز سبزه را به نشانه دور کردن مشکلات از زندگی خود و اطرافیان گره می‌زنند و باور دارند زمانی که این گره باز شود، مشکلاتشان نیز حل می‌شود.
استان قم با وسعتی بیش از ۱۱ هزار کیلومترمربع طبیعت بکر مناطق ۱۲گانه نمونه گردشگری قم واقع در دل کویر این استان که با جاذبه‌های فرهنگی، مذهبی و طبیعی هر گردشگری را به خود جلب می‌کند. جمکران، خلجستان (نایه)، دیرگچین، دستجرد، طرلاب، کریمه (سایت عوارضی)، دره قاهان، پلنگ دره، روستای کرمجکان، بخش کهک، حوض سلطان و طایقان از جمله ۱۲ منطقه نمونه گردشگری استان قم هستند که آماده حضور شهروندان در روز طبیعت است.
همچنین این استان ۳۵۰ اثر تاریخی جمله از جمله تپه قلی درویش، مقابر باغ گنبد سبز، خانه ملاصدرا، مسجد جامع، کاروانسرای دیرگچین، خانه تاریخی زند، تیمچه بازار، موزه مردم شناسی، خانه امام راحل، گنجینه آثار مراجع تقلید و غیره دارد.
در روز سیزده بدر، طبیعت میزبان مردم این سرزمین می‌شود تا لحظه‌های شادی بخشی را برای آنان رقم بزند و مردم نیز همانند گذشتگان خود سعی می‌کنند در کنار تفریح و گشت و گذار در این روز، در حفظ محیط زیست کوشا باشند.
انتهای پیام/
