به گزارش میراث‌آریا به نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، سودابه یوسف‌نژاد عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، گروه شهرسازی و مرمت یکم مرداد 1402، در این نشست به تشریح موضوع «تحلیل فرایندهای فرسایش در آثار بر مبنای نظریه زمان در حفاظت و مرمت» پرداخت و گفت: آثار فرهنگی و تاریخی بقایای بر جای مانده از پیشینیان و در واقع پدیدار زمان گذشته در حال هستند و بر مبنای نظریات بزرگان علم و اندیشه زمان پدیده‌‏ای است دارای شئون ابژکتیو و سوبژکتیو (عینی و ذهنی)، و بر اساس مفاهیم ناظر بر زمان عینی  این شأن از زمان بر مبنای حرکت تعریف می‏‌شود.

او با بیان‌اینکه حرکت در بطن خود با تغییر و دگرگونی همراه است و زمان  بر مبنای این مفهوم با اندازه‏ حرکت تعریف و تعیین می‌شود، تصریح کرد: حرکت در عالم محسوسات در بطن ماده از مقیاس میکروسکوپی تا ماکروسکوپی در جریان است به طوری‏‌که همه‏ جهان ماده با نظمی قابل سنجش و اندازه‏‌گیری در حرکت و تغییر است لذا مرمتگر در مواجهه با آثار تاریخی و فرهنگی از این نظر که با اجسام مادی در جهان مواجه است برای شناخت اثر در بادی امر ناگزیر به ماده‏ آن می‏‌پردازد.

یوسف‌نژاد اظهار کرد: براساس قوانین اصلی طبیعت در مقیاس‌‏های مختلف در تغییر و دگرگونی مدام، این تغییر و دگرگونی ذاتی طبیعت است، از طرفی پدیداری زمان است و از سویی دیگر خود را به صورت لایه‏‌های فرسودگی در اثر نشان می‏‌دهد، بنابراین مطالعه‏ فرایندهای فرسایش دارای بعد با اهمیتی است که با پدیده‏ زمان مرتبط می‏‌شود زیرا زمان اصل موجودیت اجسام است.

 عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی افزود: برای مرمتگر در مرحله‏ شناخت ماده‏ اثر دقیق شدن در مسئله‏ دگرگونی و درک و ارتباط آن با زمان برای حفظ و نگهداری اصالت اثر امری حیاتی در بقا و ماندگاری اثر در اصیل‌ترین شکل خود است.

او گفت: دگرگونی در اجسام از هر نوعی که باشند با حرکت در بطن اثر ایجاد شده و تظاهر آن  اغلب به صورت تغییر در سطح نمایان می‏‌شود، تغییر نماینده‏ فرایندهای فرسایش انجام شده در ماده است، لذا مطالعه‏ فرایندهای فرسایش آثار دارای یک محور اصلی است و آن پدیده‏ زمان در شأن عینی و ارتباط آن با حرکت و دگرگونی است.

یوسف‌نژاد اظهار کرد: بر این مبنا  تحلیل و بررسی و انجام مطالعات فرسایش دو مفهوم  اساسی را برای مرمتگر شفاف می‌‏سازد و آن درک تفاوت ماهوی تغییر و آسیب است، همانا ادراک صحیح این مهم با حفظ اصالت و یکپارچگی آثار ارتباط مستقیم دارد.

در ادامه نشست، ملیحه مهدی‌آبادی عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری و مدیر گروه فرآیندهای فرسایشی پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی‌فرهنگی موضوع «زمان پایش عوامل محیطی در آثار صخره‌ای» را به بحث نهاد و گفت: آثار صخره‌ای به آثاری اطلاق می‌شود که برروی صخره‌های کوه‌ها یا در دل آنها حجاری شده‌اند و وابستگی غیر قابل گسستی با کوه‌ها دارند و تاثیر شرایط اقلیمی نیز در تخریب یا حفاظت آنها غیر قابل انکار است.

او با بیان اینکه این خصیصه تفاوت اساسی این آثار با اشیا و بناهای تاریخی است که گور دخمه‌ها، نقش برجسته‌ها وکتیبه‌ها، اشکفت‌ها، غارها، استودانها را دربر می‌گیرد، تصریح‌ کرد: پایش یعنی بررسی دوره‌ای یک اثر، پایش در آثار صخره‌ای براساس عوامل تاثیرگذار در تخریب این آثار انجام می‌شود و هر اثر صخره‌ای تحت تاثیر دو نوع عامل مهم دچار فرسایش می‌شود.

مهدی‌آبادی در ادامه عوامل انسانی و عوامل طبیعی را شامل 2 بخش فرسایش‌های مربوط به ساختار درونی سنگ‌ها وشرایط زمین ساخت، شامل عوامل تکتونیکی و خردشدگی سنگها و نوع کانی‌های تشکیل دهنده و نحوه شکل‌گیری اتم‌ها و ملکول‌های آنها و فرسایش‌های مربوط به شرایط اقلیمی یا همان هوازدگی شامل هوازدگی فیزیکی مانند یخ‌زدگی و سایش سطح سنگ، فشارهای ناشی از قطور شدن ریشه گیاهان و درخچه‌ها، شیمایی  مانند انحلال سنگ و زیستی مانند رشد گلسنگ ها و گیاهان دیگر خواند.

او با اشاره به انواع پایش شامل پایش درزه‌ها و ترک‌ها، مقاومت صخره‌ها در مقابل عوامل بحران‌زا مانند زلزله و سیل گفت: چند نکته کلیدی برای تعیین دوره‌های پایش و بازه زمانی برای آثارصخره‌ای تاریخی ازجمله  بررسی شرایط محیطی، بررسی شرایط نوری، بررسی شرایط ترافیک و بررسی وضعیت صخره‌ها وجود دارد.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه در تشریح بررسی وضعیت صخره‌ها گفت: وضعیت صخره‌ها و درجه تخلخل و خرابی آن‌ها نیز می‌تواند با عوامل محیطی، بر تعیین دوره‌های پایش و بازه زمانی تاثیرگذار باشد، در صورتی که صخره‌ها دارای ترک و شکستگی هستند، دوره پایش بایدکوتاه‌تر باشد و روش‌های پایش می‌توانند بیشتر از دیگر روش‌ها مورد استفاده قرار بگیرند.

انتهای پیام/