کارشناس ارشد میراث‌فرهنگی و گردشگری استان اصفهان در یادداشتی نوشت: شهرستان کاشان به‌ویژه از دوران صفوی به بعد و تعمیم تشیع دوازده‌امامی دارای نماد و نشانه‌های متعددی در حوزه آیین‌های محرم است و جالب اینکه بسیاری از دسته‌ها و هیئت‌های عزاداری این شهرستان به‌واسطه تعدد و تنوع آیین‌های محرمی با نام آن آیین شناخته می‌شوند و همچنین در پهنه استان اصفهان از جایگاه ویژه ای نیز برخوردار است.

با توجه به تعدد آیین‌های محرمی در شهرستان کاشان، بر اساس برنامه‌ریزی‌های مردمی، به‌طور معمول در این شهرستان به‌ویژه در شهر تاریخی کاشان و روستاهای تابعه مراسم و آیین‌های مختلفی در دهه اول محرم و سپس دهه دوم تا اربعین حسینی انجام می‌شود، لکن یکی از مهم‌ترین آیین‌های مربوط به ماه محرم این شهرستان، آیین تشرف به مسلک سقایی است که از پیشینه تاریخی قابل توجهی برخوردار است و در میان مردم منطقه از محبوبیت فراوانی برخوردار بوده و نشان از ارادت قلبی مومنین کاشانی دارد.

آب همواره در سیر تطور تاریخ فرهنگی و تمدن ایران‌ زمین از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار بوده است، به‌گونه‌ای که در ادوار مختلف تاریخی، این سرزمین کهن همواره از کمبود آب رنج می‌برد، لکن مردم این سرزمین به‌ویژه نخبگان روش‌های مختلفی برای استفاده از این عنصر حیات‌بخش در راستای امتداد حیات اجتماعی و فرهنگی خود ابداع کردند، با این وصف آب در باورهای دینی مردم ایران چه پیش از اسلام و چه پس‌ازآن اهمیت ویژه‌ای داشته به‌ویژه اینکه پس از تشرف مردم ایران به مذهب شیعه و ارتباط مستقیم واقعه جان‌گداز کربلا با آن و تشنگی خاندان پیامبر اکرم(ص) و همچنین رشادت‌های حضرت ابوالفضل عباس(ع) به‌عنوان سقای دشت کربلا، آب همواره بخش لاینفکی از مذهب شیعه به شمار می‌رفت و در نظر مردم این منطقه نیز از اهمیت فراوانی هم از نظر معاش و هم از نظر اعتقادی برخوردار است.

آیین تشرف به مسلک سقایی در کاشان

سقاها عمدتاً گروهی از سوگواران هستند که هم‌زمان با سوگواری ایام محرم در بازار تاریخی کاشان و مکان های اصلی تجمع عزاداران حضور یافته و به‌صورت سنتی مردم و عزاداران سید و سالار شهیدان امام حسین علیه السلام را سیراب می‌کنند.

بنابر رسمی کهن، برخی مردم کاشان نذر می‌کنند تا فرزندشان به پیروی از مرام و مردانگی حضرت ابوالفضل (ع) سقا شده و خدمتگزار حضرت عباس (ع) شود. به همین منظور آیینی با حضور سقایان پیشکسوت برگزار و در این آیین ادوات سقایی همراه با چندتکه قند را در میانه مجلس قرار داده و کودک را در صدر مجلس می‌نشانند. پس‌ازآن پیشکسوتان، پدر کودک را به حضور طلبیده و به حاضرین در مجلس معرفی کرده و او را در کنار خود می‌نشانند. در مرحله بعد سقای پیشکسوت هیئت سقایان کاشان با خواندن اشعاری وزین به معرفی ادوات سقایی پرداخته و با معرفی و خواندن نام هر یک از ادوات، آن را به گردن و کمر کودک می‌بندد و بدین بدین ترتیب کودک را تا پایان عمر، نذر حضرت ابوالفضل علیه السلام و سقایی خاندان مطهر امام حسین(ع) می‌کنند.

به طور کلی باید گفت عزاداری سقایی به عنوان یکی از اعتقادات مردم دارالمومنین کاشان در کنار سایر آیین های مذهبی از قدیم در این شهرستان رایج بوده که نشان از سابقه شکل گیری تشیع در این دیار و عشق و ارادت خاص اهالی این سرزمین به اهل بیت عصمت و طهارت دارد. 

وجود چنین سابقه ای موجب شده تا آیین های مذهبی به ویژه عزاداری ها و تعداد بیش از 700 هیئت مذهبی رسمی و غیر رسمی تلاش میراث دوستان کاشان را بر آن دارد تا این آیین معنوی زیبا را که گره خورده با فرهنگ عاشورا و کربلای سرخ حسینی در فهرست آثار معنوی کشور به ثبت برسانند و منشا افتخار برای کاشانی های ولایت مدار، مومن، متدین و عاشق ائمه اطهار (ع) خاصه ابا عبدالله الحسین (ع) شود.

آیین تشرف به مسلک سقایی کاشان به شماره 1085 در  22 تیرماه سال 1394 در فهرست میراث ناملموس کشور به ثبت ملی رسیده است.

انتهای پیام/