میراث‌آریا: مسجد از همان صدر اسلام جایگاه ویژه‌ای در میان مسلمانان پیدا کرد و علاوه بر آنکه مکانی برای عبادت محسوب می‌شد کم‌کم به محلی برای تحصیل و تدریس علوم دینی، شور و مشورت و مکانی برای حل مشکلات نیز تبدیل شد.
مساجد در هر شهر و دیاری دارای ویژگی‌های خاصی است که نشان‌دهنده نوع معماری، اقلیم و فرهنگ مردمان آن دیار است، در میان آثار تاریخی کشورمان هم مساجد زیادی دیده می‌شود که دارای جایگاه ویژه است. برخی از آن‌ها از گذشته‌های دور باقی‌مانده، برخی در دل‌سنگ‌ها و صخره‌ها ساخته شده و برخی دارای رنگ‌ها و تصاویر اسلیمی است.
مساجد در هر شهر و دیاری دارای ویژگی‌های خاصی است که نشان‌دهنده نوع معماری، اقلیم و فرهنگ مردمان آن دیار است، در میان آثار تاریخی کشورمان هم مساجد زیادی دیده می‌شود که دارای جایگاه ویژه است. برخی از آن‌ها از گذشته‌های دور باقی‌مانده، برخی در دل‌سنگ‌ها و صخره‌ها ساخته شده و برخی دارای رنگ‌ها و تصاویر اسلیمی است.
هنرهای مردمان هر دیار را می‌توان در مساجد آن دیار هم یافت، سیستان و بلوچستان هم اگرچه در اقلیم گرم و خشک واقع شده، اما مساجد آن دارای رنگ‌های زیبایی است و نشان می‌دهد مردم این دیار زیبایی را در مساجد می‌بینند.
شمال تا جنوب استان مساجد زیادی وجود دارد که برخی از آن‌ها گونه‌شناسی ویژه‌ای دارند و معماری اصیل اسلامی را بافرهنگ و اقلیم جنوب شرق کشور تلفیق می‌کنند.
با این تفاسیر ازآنجایی‌که یکی از فرصت‌هایی مهم گردشگری، توجه به ظرفیت مساجد و بناهای تاریخی معنوی است چرا که مساجد تاریخی مهد و جایگاه مهمی در توسعه گردشگری دینی داشته ازاین‌حیث که می‌توانند ارزش‌های دینی و اعتقادی دوران های گذشته را به نسل‌های امروز منتقل کنند.
شمال تا جنوب استان مساجد زیادی وجود دارد که برخی از آن‌ها گونه‌شناسی ویژه‌ای دارند و معماری اصیل اسلامی را بافرهنگ و اقلیم جنوب شرق کشور تلفیق می‌کنند.
با این تفاسیر ازآنجایی‌که یکی از فرصت‌هایی مهم گردشگری، توجه به ظرفیت مساجد و بناهای تاریخی معنوی است چرا که مساجد تاریخی مهد و جایگاه مهمی در توسعه گردشگری دینی داشته ازاین‌حیث که می‌توانند ارزش‌های دینی و اعتقادی دوران های گذشته را به نسل‌های امروز منتقل کنند.
مساجد از زمان تأسیس تاکنون همواره به عنوان پایگاهی معنوی و اجتماعی کارکردهای گسترده‌ای داشته که با هیچ نهاد مردم نهادی در طول تاریخ قابل قیاس نیست.
مسجد از ماندگارترین و بالنده‌ترین میراث گران‌بهای پیامبر اسلام است که همواره در طول تاریخ نقش‌ها و کارکردهایی داشته است.
این نهاد دینی، فرهنگی و اجتماعی ـ سیاسی، گنجینه دار محرمانه‌ترین سیر و سلوک‌های عرفان ناب، تا انقلابی‌ترین و سیاسی‌ترین تصمیم‌ها و مشاوره‌های نظامی کلان و خُرد حکومت نبوی و میراث‌دار فرهنگ، هنر و تمدن اسلامی و دانشگاه علمی، آموزشی و تربیتی و نیز مرکز وحدت‌بخشی و انسجام مردم در امور اجتماعی و تعاونی بوده است.
در قلمرو اسلام، همه هنرها به خدمت مسجد به کار رفته و از این راه جلال و سرفرازی یافته و هنر معماری اسلامی، مانند بیشتر معماری‌های اسلامی، تقریبا یک هنر دینی صرف بود.
ساخت مساجد در معماری اسلامی، دست کم از درون، نمونه زیبایی جاوید بود. برای مسلمانان فقیر و پرهیزکار، همین بس که مسجد زیبا باشد. مال و کوششان صرف بنای آن می‌شد، همه هنر و صنعت خود را در آنجا به کار می‌بردند.
سیستان و بلوچستان دیار گلدسته‌ها
به گفته مدرس حوزه علمیه اهل‌سنت سیستان و بلوچستان، مساجد از قدیم به‌عنوان پایگاه مردمی بودند که تمام تصمیمات کلان دینی و سیاسی و... در آن انجام می‌شد همان گونه که در دوران دفاع مقدس نقش پررنگی در پیروزی انقلاب داشتند و شاهد حرکات و هدایت‌های مردمی و همچنین برنامه‌ریزی برای دفاع از کشور و اعزام نیروها نقش بسزایی از خود ایفا کردند.
مولوی عبدالغنی دهانی با تأکید بر این مطلب که مساجد پایگاه حل مشکلات مردمی در تمامی عرصه‌ها به شمار می‌روند، افزود: هم اکنون ۶ هزار مسجد اهل‌سنت در سیستان و بلوچستان وجود دارد که حدود ۴۰۰ مسجد در زاهدان است و هر مسجد حداقل سه عضو هیئت‌امنا و یک خادم و پیش‌نماز دارد.
مسجد جامع شهر زرنج پایتخت امپراتوری صفاریان
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سیستان و بلوچستان با بیان اینکه مساجد مرکز ثقل، هدایت و راهبری جامعه محسوب می‌شوند، اظهار کرد: سیستان و بلوچستان همانند سایر مناطق کشور دارای مساجد تاریخی و با قدمت طولانی است که همین امر نشان از حضور همیشگی و مستمر مساجد در زندگی مردم این استان دارد.
علیرضا جلالزایی با اشاره به ۳۰ مرداد روز جهانی مساجد، بیان کرد: مساجد سیستان و بلوچستان نشأت گرفته از نوع اعتقادات و مذهب ساکنان این دیار بوده، در سیستان مسجد جامع شهر زرنج پایتخت امپراتوری صفاریان یکی از قدیمی‌ترین مساجد این خطه به مسجد آدینه هم مشهور بوده و به دستور یعقوب لیث صفاری در زرنج بنا شده است.
او ادامه داد: مسجد جامع زرنج از بزرگ‌ترین مساجد با معماری بومی و سنتی در این منطقه بود که الگوها و معماری آن اسلامی و برگرفته از معماری اشکانی و ساسانی بود و در بلوچستان مسجد دزک سراوان و فیض رحمان زاهدان از مساجد کهن استان است.
این مقام مسئول با بیان اینکه مساجد ایرانی دارای قسمت‌های مختلف از جمله صحن، شبستان، رواق‌ها، مناره‌ها، دیوارهای اطراف، چله‌خانه‌ها، حوض‌خانه‌ها و وضوخانه‌ها هستند، افزود: در سیستان و بلوچستان چندگونه معماری مسجد شامل شبستانی، دو شبستانی، صحن و شبستان و رواق دیده می‌شود.
مسجد جامع دِزَک از جمله قدیمی‌ترین مساجد ایران
او در ادامه مسجد جامع دِزَک در مرکز روستایی تاریخی شهرستان سراوان را یکی دیگر از مساجد با معماری بومی و سنتی عنوان کرد و گفت: باتوجه‌به ویژگی‌های آرایه‌ها و مقایسه تطبیقی با مساجد قرون اولیه اسلام در ایران همچون تاریخانه دامغان، می‌توان این بنا را از جمله قدیمی‌ترین مساجد ایران به شمار آورد.
به گفته جلالزایی؛ این مسجد دارای شبستانی یک‌طبقه و صحن مرکزی است که رواق‌ها و شبستان‌هایی در اطراف آن قرار گرفته است.
او تصریح کرد: مسجد جامع دزک سراوان در سال ۱۳۷۷ با شماره ۲۰۱۲ در فهرست میراث ملی ایران به ثبت رسیده و توسط اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری سیستان و بلوچستان مرمت و حفاظت شده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سیستان و بلوچستان در تکمیل مطلب فوق تصریح کرد: این مسجد در روستایی به همین نام در سه کیلومتری شرق سراوان واقع شده از جمله مساجد کهن استان می باشد و مصالح اصلی و اولیه مسجد از خشت خام و ملات گل است که برای اولین بار از این بنا در قرن چهارم هجری نام برده شده و تا کنون به دفعات بازسازی شده است.
او گفت: معمار آن سعی کرده که با استفاده از عناصر معماری ساده تزیینی به مسجد جلوه ای خاص بدهد از جمله می توان به تزیینات داخل شبستان تابستانی جبهه غربی اشاره کرد و دیوارهای داخلی و شمالی و جنوبی و غربی با ایجاد طاق نماهای تزیینی و تزیینات دندان موشی که می توان آن را صورت اولیه مقرنس کاری به‌شمار آورد.
او گفت: معمار آن سعی کرده که با استفاده از عناصر معماری ساده تزیینی به مسجد جلوه ای خاص بدهد از جمله می توان به تزیینات داخل شبستان تابستانی جبهه غربی اشاره کرد و دیوارهای داخلی و شمالی و جنوبی و غربی با ایجاد طاق نماهای تزیینی و تزیینات دندان موشی که می توان آن را صورت اولیه مقرنس کاری به‌شمار آورد.
امنیت و آرامش موجود در ایران در جهان اسلام بی نظیر است
با همه این تفاسیر و به گواه آمارها می توان دریافت که آزادی جامعه اهل سنت بعد از پیروزی انقلاب اسلامی چندین برابر شده است، مولوی عبدالحمید اسماعیل زهی از علمای اهل سنت نیز در یکی از خطبه های نماز جمعه خود در خصوص وضعیت اهل سنت ایران گفته بود که درحال حاضر امنیت و آرامشی که در ایران وجود دارد در جهان اسلام بی نظیر است، من به علمای سعودی پیشنهاد کردم که به ایران بیاید تا با شما در ایران دیدار داشته باشیم، و وضعیت اهل سنت را از نزدیک مشاهد کنند که چگونه به انجام فرایض دینی خود در کنار سایر مسلمان می‌پرداند، وقتی این گزارش‌ها را ارائه کردم آن‌ها نسبت به وضعیت اهل سنت در ایران ابراز خوشحالی کرد و متوجه شدند که اطلاعات اشتباهی به آن‌ها داده می‌شود.
با این تفاسیر یکی از ظرفیت‌های مهم تاریخی و گردشگری که جز میراث‌فرهنگی بوده و میراث ملموس و ناملموس را در خود دارد، مساجد قدیمی و با معماری قدیمی و سنتی است.
میراث‌فرهنگی که گره‌خورده با دین و اعتقادات مردم و در مساجد تاریخی مناجات و ارتباط معنوی خوبی از گذشتگان برقرار شد و به لحاظ ظرفیت جایگاه معنوی بسیار ارزشمند و تردد در این مکان سبب خیر و سعادت است.
استفاده از این ظرفیت معنوی تنها به‌عنوان یک مرکز تاریخی نباید موردتوجه قرار گیرد؛ بلکه علاوه بر حفظ هویت باید تداوم مسیر فعالیت نیز مورد توجه باشد.
انتهای پیام/
نظر شما