شکوه خسروی سرپرست هیئت باستان‌شناسی کاوش تپه تیلینه در یادداشتی نوشت: این کاوش‌ها که با هدف شناخت جنبه‌های مختلف زندگی مردم گذشته در این منطقه و بررسی نقش آنها در تاریخ و تحولات فرهنگی- تاریخی منطقه غرب ایران انجام می‌شود اطلاعات مهم و تازهای پیرامون اوضاع و احوال این محدوده در حد فاصل هزارۀ چهارم پ.م تا دورۀ ساسانی در اختیار قرار داده است. با توجه به اینکه این محوطه‌ها نخستین بار است که در منطقه مورد کاوش قرار می‌گیرند، دانسته‌های کم‌نظیری دربارۀ تاریخ و وضعیت منطقه در اختیار قرار داده و اطلاعات مستند به دست آمده از آن‌ها زمینه ساز نگارش برگه‌هایی از تاریخ این سرزمین شده که پیشتر برای ما به کل نادانسته بود.

جدیدترین محوطه کاوش شده در استان، تپه تیلینه در شهرستان کرمانشاه است که اخیراً توسط هیئتی به سرپرستی اینجانب به عنوان استاد مدعو گروه باستانشناسی دانشگاه رازی مورد کاوش قرار گرفته است.
تتپه تیلینه در سال ۱۳۷۷ در بررسی‌های باستانشناسی کرمانشاه شناسایی شده و چندی بعد در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. این محوطه طی سالیان طولانی به دلیل استفاده اهالی از خاک تپه برای اندود بامها و دیوار خانه‌های خود بسیار آسیب دیده، از همین رو این گروه برای پی‌بردن به قدمت دقیق محوطه و بررسی بقایای باستانی آن کاوش‌های خود را در این محل آغاز کرد و توانسته است تاکنون اطلاعات بسیار با اهمیتی از اوایل دوران تاریخی یعنی حدود ۵۰۰۰ سال پیش به دست بیاورد. 

هیئت باستانشناسی با کاوش در یک کارگاه کوچک ۵ متر مربعی در دامنۀ تپه و بخش‌های آسیب دیده، تلاش نموده اطلاعاتی از ماهیت این محوطه و به ویژه لایه‌های سکونتی قدیمی‌تر آن به دست آورد. در نتیجۀ کاوش، آثار و بقایای مختلفی نظیر چاله‌های ذخیرۀ غلات، قطعات سفال، استخوان‌های جانوری، دانه‌های ذغال شده غلات، پیکرک‌های گلی حیوانی کوچک، اشیاء شمارشی گِلی، و صدها نمونه اثر مهر بر سطح قطعات گل پیدا شده که نشان از مبادلات ساکنان این محوطه در ۵ هزار سال پیش دارد. این اثر مهرها در حقیقت مرتبط با پلمب کردن دهانۀ کوزه‌ها و خمره‌های کوچک سفالی حاوی روغن یا نوشیدنی‌ها بود، تا محتویات آن تا زمان رسیدن به مقصد، دست نخورده باقی بماند. 

باستانشناسان در تلاش هستند با مطالعۀ دانه‌های گیاهی به دست آمده از محوطه ضمن بازسازی پوشش گیاهی منطقه در ۵ هزار سال پیش وضعیت معیشتی ساکنان این روستای باستانی را به دقت مطالعه کنند. علاوه بر این‌ها هیئت در تلاش است با بررسی علمی استخوان‌های جانوری مکشوفه از کاوش‌ها، منبع پروتئین حیوانی مورد استفاده ساکنان محوطه و نقش دامپروزی و شکار را در اقتصاد آنها بررسی کند. مجموعۀ این مطالعات مشخص خواهد کرد که روستای ۵ هزار سالۀ مورد کاوش چه نقش و جایگاهی در تاریخ منطقه داشته است.

با توجه به اینکه این یافته‌ها اطلاعات تازه‌ای از یک دورۀ کم شناخته در غرب ایران و به ویژه استان کرمانشاه در اختیار پژوهشگران قرار می‌دهند، به خودی خود با اهمیت است. اهمیت این یافته‌ها و به ویژه آثار پلمب دهانۀ ظروف سفالی زمانی دو چندان می‌شود که بدانیم تاکنون هیچ نمون‌های از مهرها و اثر مهرهای باستانی این دوره در استان کرمانشاه و نواحی وسیعی از غرب ایران کشف نشده است.

هر چند پژوهش‌های باستانشناسی در این محوطه در آغاز راه است، اما باید امیدوار بود با ادامۀ کاوش‌ها در آینده نزدیک اطلاعات بیشتری از این محوطه باستانی به دست آورد. با این حال بر اساس مدارک کنونی می‌توان گفت این تپه باستانی بقایای روستایی باستانی مربوط به حدود ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد با کارکرد اداری- اقتصادی بوده که عمدۀ فعالیت آن‌ها در ارتباط با مبادلۀ روغن یا نوشیدنی‌ها بوده است که برای پی بردن به ماهیت دقیق آنها باید منتظر انجام آزمایش‌های دقیق بمانیم.

با توجه به اینکه تپه‌ها و محوطه‌های باستانی اغلب بقایای سکونتگاه‌های باستانی و ویرانۀ ساختمان‌ها و ساخت و سازهای دورۀ باستان است که به صورت تلی از خاک درآمده، ما نیازمند آگاهی بخشی در خصوص حفاظت از این سرمایه‌های ملی برای شناخت گذشته و بررسی دستاوردهای تاریخی- فرهنگی نیاکانمان هستیم.
 ادارۀ کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان کرمانشاه وظیفۀ خود می‌داند ضمن جلوگیری از تخریب بیشتر این محوطه که در فهرست آثار ملی نیز ثبت شده، تلاش خواهد کرد با تامین اعتبار کاوش‌های آتی، جنبه‌های ناشناختۀ مهمی از این محوطۀ باستانی را آشکار کند.

انتهای پیام/