نسیم عسگری در یادداشتی نوشت: ایران کشوری با تمدنی چند هزار ساله، فرهنگی غنی، اقلیم متنوع و مردمانی مهمان‌نواز است که در جای‌جای آن آثار تاریخی، میراث ناملموس، هنر و طبیعتی شگفت‌انگیز به چشم می‌خورد. با این وجود، یکی از چالش‌های اساسی پیش‌روی صنعت گردشگری کشور، ذهنیت منفی ایجاد شده در برخی جوامع، به‌ویژه در اروپا، نسبت به ایران است. این پدیده که از آن با عنوان «ایران‌هراسی» یاد می‌شود، عمدتا ناشی از بازنمایی‌های منفی و سوگیرانه در رسانه‌های خارجی و فضای سیاسی بین‌المللی است. توسعه هوشمندانه گردشگری می‌تواند ابزاری مؤثر برای مقابله با این تصویرسازی‌ها باشد و به عنوان ابزاری کارآمد در دیپلماسی عمومی ایفای نقش کند.
گردشگری؛ پلی میان ملت‌ها و بستری برای گفت‌وگوی فرهنگی
گردشگری تنها یک صنعت اقتصادی نیست، بلکه پدیده‌ای چندوجهی است که پیامدهای فرهنگی، اجتماعی و سیاسی مهمی دارد. زمانی که گردشگر از کشوری بازدید می‌کند، از نزدیک با واقعیت‌های اجتماعی، سبک زندگی، تعاملات انسانی، آداب و رسوم و فضای واقعی آن کشور مواجه می‌شود. این مواجهه، برخلاف پیام‌های رسانه‌ای و تبلیغات رسمی، مستقیما بر ذهن و تجربه فرد اثر می‌گذارد.
ایران، به واسطه تنوع فرهنگی اقوام، مهمان‌نوازی بی‌نظیر مردم، امنیت اجتماعی بالا و گنجینه‌ای از میراث تاریخی و طبیعی، می‌تواند تجربه‌ای منحصربه‌فرد برای گردشگر خارجی رقم بزند؛ تجربه‌ای که با تبلیغات منفی رسانه‌ای فاصله‌ای فاحش دارد. همین شکاف میان تجربه واقعی و تصویر ذهنی، می‌تواند به تدریج ایران‌هراسی را در ذهن گردشگران اروپایی به چالش بکشد.
چشم‌اندازها و ظرفیت‌های منحصر به‌فرد گردشگری ایران
ایران با ۲۸ اثر ثبت جهانی در فهرست یونسکو، از جمله تخت‌جمشید، میدان نقش جهان، شهر سوخته، باغ‌های ایرانی، و منظر فرهنگی ماسوله، از جمله کشورهای دارای بیشترین میراث جهانی در آسیاست. افزون بر آن، ایران با اقلیم چهارفصل، ظرفیت‌های گسترده‌ای برای گردشگری طبیعت (اکوتوریسم)، گردشگری ماجراجویانه، گردشگری خوراک (food tourism)، گردشگری سلامت و حتی گردشگری ادبی دارد.
جاذبه‌هایی چون کویرهای لوت و مرنجاب، جنگل‌های هیرکانی، روستاهای پلکانی، خانه‌های تاریخی، بازارهای سنتی و آیین‌های بومی، می‌توانند مخاطبان اروپایی با سلیقه‌های متنوع را جذب کنند.
راهکارهای مقابله با ایران‌هراسی از مسیر توسعه گردشگری
۱. تقویت دیپلماسی گردشگری و فرهنگی
گردشگری می‌تواند مکمل دیپلماسی رسمی کشور باشد. حضور ایران در نمایشگاه‌های بین‌المللی گردشگری اروپا (مانند ITB برلین، FITUR اسپانیا، WTM لندن) باید هدفمند و با محتوای حرفه‌ای باشد. همچنین همکاری با سفارتخانه‌ها و رایزنان فرهنگی برای برگزاری نمایشگاه‌های فرهنگی، نشست‌های تخصصی و تورهای آشنایی (FAM Trip) برای خبرنگاران، فعالان گردشگری و اینفلوئنسرهای اروپایی بسیار اثربخش خواهد بود.
۲. روایت‌سازی در فضای رسانه و شبکه‌های اجتماعی
یکی از دلایل موفقیت کشورهایی چون ترکیه، مراکش و گرجستان در جذب گردشگران اروپایی، استفاده هدفمند از رسانه‌ها و روایت‌سازی مثبت است. ایران نیز می‌تواند با بهره‌گیری از مستندسازان مستقل، پادکست‌های سفر، وبلاگ‌نویسان و ویدئوسازهای حرفه‌ای، تصویری واقعی و جذاب از ایران به جهان نشان دهد.
۳. آموزش و ارتقای استانداردهای خدمات گردشگری
گردشگر اروپایی به جز جاذبه‌ها، به کیفیت خدمات بسیار توجه دارد. بنابراین آموزش مستمر راهنمایان گردشگری، تقویت مهارت‌های زبانی، استانداردسازی اقامتگاه‌ها و افزایش تاب‌آوری در ارائه خدمات باید در اولویت قرار گیرد.
۴. توجه به سلیقه متنوع گردشگران اروپایی
برخی گردشگران به معماری و تاریخ علاقه‌مندند، برخی به طبیعت‌گردی یا تجربه زندگی محلی. طراحی بسته‌های گردشگری متنوع و تخصصی (مثلاً تورهای موسیقی، خوراک، مسیرهای جاده‌ای، دوچرخه‌سواری در طبیعت یا کوه‌نوردی) می‌تواند پاسخ‌گوی این سلیقه‌ها باشد و تجربه‌ای منحصربه‌فرد از ایران در ذهن گردشگر حک کند.
۵. تعامل با ایرانیان مقیم اروپا
ایرانیان موفق و علاقه‌مند در کشورهای اروپایی، می‌توانند به عنوان حلقه‌های ارتباطی فرهنگی میان ایران و ملت‌های اروپایی عمل کنند. ایجاد شبکه‌های گردشگری با مشارکت آن‌ها، حمایت از رویدادهای ایرانی در اروپا و حتی برگزاری تورهای ویژه برای نسل دوم و سوم ایرانیان خارج از کشور، می‌تواند در بهبود تصویر ذهنی ایران مؤثر باشد.
گردشگری، ابزار قدرتمند گفت‌وگو، شناخت متقابل و تعامل فرهنگی است. در جهانی که رسانه‌ها تصویرهای کلیشه‌ای و گاه مغرضانه از برخی کشورها ترسیم می‌کنند، سفر می‌تواند تجربه‌ای واقعی، صمیمی و روشنگر باشد. ایران با بهره‌گیری از ظرفیت‌های انسانی، طبیعی و فرهنگی خود، می‌تواند از مسیر توسعه گردشگری، نه‌تنها به رشد اقتصادی و اشتغال دست یابد، بلکه در اصلاح ذهنیت جهانی و مقابله با ایران‌هراسی نیز گام‌های مؤثری بردارد.
انتهای پیام/
نظر شما