محمد شجاعی جامعه شناس به مناسبت روز جهانی موزه و آغاز هفته میراث‌فرهنگی در یادداشتی نوشت: موزه‌ها از گذشته تا امروز نقشی مهم در حفظ و نمایش آثار فرهنگی، تاریخی و هنری ایفا کرده‌اند با این حال، موزه تنها مکانی برای نگهداری اشیاء نیست؛ بلکه فضایی زنده و پویاست که می‌تواند بر جامعه، فرهنگ، آموزش و هویت افراد تأثیرگذار باشد.

نگاهی به موزه‌ها از زاویه اجتماعی نشان می‌دهد که این نهادها می‌توانند نقش بسیار فراتری از یک مخزن اشیاء ایفا کنند، یکی از مهم‌ترین نقش‌های اجتماعی موزه، کمک به شکل‌گیری و تقویت هویت فرهنگی و تاریخی جامعه است.

 در بسیاری از کشورها، موزه‌ها با نمایش میراث فرهنگی، وقایع مهم تاریخی و آثار افتخارآمیز گذشته، حس تعلق و پیوند با هویت ملی را در میان بازدیدکنندگان تقویت می‌کنند، برای یک ملت، دانستن گذشته به معنای درک بهتر حال و آمادگی برای آینده است، و موزه‌ها این ارتباط را به‌خوبی برقرار می‌کنند.

 موزه همچنین محلی برای آموزش غیررسمی است، کودکان، نوجوانان و حتی بزرگسالان در بازدید از موزه، با مفاهیم تاریخی، علمی یا هنری آشنا می‌شوند و این یادگیری، متفاوت از روش‌های خشک کلاس درس، در فضایی جذاب و تعاملی صورت می‌پذیرد.

بسیاری از موزه‌ها امروزه برنامه‌های آموزشی خاصی برای مدارس، خانواده‌ها یا گروه‌های سنی مختلف طراحی می‌کنند تا یادگیری را به تجربه‌ای لذت‌بخش و ماندگار تبدیل کنند، از منظر دیگر، موزه می‌تواند آینه‌ای از فرهنگ و ارزش‌های جامعه باشد.

 اینکه چه چیزهایی در موزه‌ها نمایش داده می‌شود، نشان‌دهنده آن است که جامعه به چه چیزهایی اهمیت می‌دهد، به همین دلیل، موزه‌ها نقش مهمی در شکل‌دادن به نگاه عمومی نسبت به تاریخ، فرهنگ و حتی روابط اجتماعی دارند.

با نگاهی به نحوه ارائه موضوعات در یک موزه می‌توان فهمید که جامعه چه روایتی از گذشته را بازگو می‌کند و چه چیزهایی را برجسته یا کمرنگ می‌سازد، در کنار نقش‌های آموزشی و فرهنگی، موزه‌ها می‌توانند نقش اجتماعی مهمی نیز ایفا کنند.

آن‌ها فضاهایی عمومی هستند که اقشار مختلف مردم را گرد هم می‌آورند،این گردهمایی می‌تواند زمینه‌ساز تعامل فرهنگی، تبادل نظر، هم‌زیستی مسالمت‌آمیز و تقویت سرمایه اجتماعی شود.

 در جوامعی که تنوع قومی، فرهنگی یا زبانی دارند، موزه‌ها می‌توانند به عنوان پلی میان گروه‌های مختلف عمل کرده و موجب نزدیکی و تفاهم میان مردم شوند، همچنین نباید فراموش کرد که موزه‌ها می‌توانند اقتصاد فرهنگی و گردشگری یک شهر یا کشور را نیز تقویت کنند.

بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی، بازدید از موزه‌ها را در اولویت برنامه‌های سفر خود قرار می‌دهند و این امر، علاوه بر معرفی فرهنگ و تاریخ کشور، می‌تواند به ایجاد اشتغال، رشد صنعت گردشگری و درآمدزایی کمک کند. در سال‌های اخیر، بسیاری از موزه‌ها تلاش کرده‌اند خود را از فضاهای رسمی و ایستا به مکان‌هایی پویا، مشارکتی و در دسترس برای همه تبدیل کنند، طراحی‌های نوین، استفاده از فناوری‌های تعاملی، برگزاری رویدادهای فرهنگی و گشودن درهای موزه به روی اقشار مختلف، بخشی از این تلاش‌هاست.

هدف آن است که موزه نه فقط محلی برای دیدن، بلکه محلی برای فهمیدن، پرسیدن و تجربه‌کردن باشد، در مجموع، موزه نهادی فرهنگی با تأثیرات گسترده اجتماعی است، اگرچه ظاهر آن ممکن است ایستا و سنتی به نظر برسد، اما نقش‌هایی که ایفا می‌کند در قلب پویایی‌های فرهنگی و اجتماعی جامعه قرار دارد.

 تقویت موزه‌ها، سرمایه‌گذاری بر روی آن‌ها و استفاده آگاهانه از ظرفیت‌هایشان، می‌تواند به تقویت هویت فرهنگی، توسعه اجتماعی و ارتقای سطح آگاهی عمومی منجر شود.

انتهای پیام/