به گزارش میراث آریا، نشست «دانش بومی و توسعه پایدار» با سخنرانی علیرضا حسن‌زاده (دانشیار پژوهشکده مردم‌شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری) و سید قاسم حسنی (دانشیار گروه مردم‌شناسی دانشگاه مازندران) و با دبیری امامعلی شعبانی (دانشیار گروه تاریخ دانشگاه مازندران) در این دانشگاه برگزار شد.

 این نشست به مناسبت هفته میراث فرهنگی و در چارچوب همکاری‌های میان پژوهشگاه و دانشگاه مازندران، برگزار شد.

در این نشست، علیرضا حسن‌زاده سخنرانی خود را با عنوان «زمانی که زمان ایستاد» آغاز کرد و با استناد به نظریه زمان اکولوژیکال و ساختاری روی راپاپورت، نتایج پژوهش خود را در خصوص منظر میراثی رودخانه‌های رشت ارائه داد.

دانشیار پژوهشکده مردم‌شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری تأکید کرد: اخلاق زیست‌محیطی و فرهنگ حفاظت از محیط‌ زیست و میراث طبیعی (ملموس و ناملموس) در دل «سواد میراثی» نهفته است؛ و این سواد با مفهوم سواد زیست‌محیطی در هم تنیده است.

حسن زاده با اشاره به مفهوم عدالت معرفتی (به نقل از میراندا فریکر)، اظهار کرد: توسعه پایدار تنها در صورت شنیدن صداهای مختلف و به‌رسمیت شناختن دانش‌های بومی و مشارکتی محقق خواهد شد. به باور وی، بی‌عدالتی معرفتی منجر به معرفت‌کشی (Epistemicide) می‌شود؛ فرایندی که دانش‌های زیسته و میان‌نسلی را به حاشیه می‌راند و میراث زنده را به میراث مرده تبدیل می‌کند. بوروکراتیک و تزئینی شدن علم و بی‌توجهی به کاربرد آن در حل مسائل جامعه، باعث ناقص ماندن چرخه علم در کشور شده است. چرخه کامل علم باید شامل مراحل: مسأله‌شناسی، تولید مشارکتی علم، گفت‌وگویی شدن آن، استفاده در تصمیم‌سازی و در نهایت بهره‌مندی ذی‌نفعان باشد.

او در ادامه از «ایستادن زمان اکولوژیک» سخن گفت و افزود: مرگ یک عنصر زیست‌محیطی، به معنای مرگ زمان اکولوژیکال آن است. فراموشی چهارنسلی، می‌تواند یک عنصر طبیعی را از زنده‌بودن به وضعیت مرده تبدیل کند. به‌همین‌منظور، آموزش‌وپرورش باید برای رفع بی‌عدالتی معرفتی، به علوم هویتی و میراثی توجه کند. او هشدار داد که نادیده‌گرفتن حق خودآگاهی میراثی نسل‌های جدید، چالش معرفت‌کشی را تشدید خواهد کرد.

دانشیار پژوهشکده مردم‌شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در پایان تأکید کرد: «سواد میراثی، به خودآگاهی هویتی و زیست‌محیطی مردم می‌انجامد و می‌تواند به‌عنوان نیرویی مؤثر در توسعه پایدار عمل کند.»

در ادامه، سید قاسم حسنی با تمرکز بر جایگاه دانش بومی در زندگی مردم گذشته، گفت: انسان ایرانی تقویم و گاه‌شماری خود را بر اساس تجربه مستقیم از طبیعت می‌ساخت؛ چرا که طبیعت، آموزگار او بود. سنت‌های تعاون و همیاری اجتماعی، بستری برای انتقال مهارت‌ها و شکل‌گیری دانش بومی فراهم می‌کردند.

دانشیار گروه مردم‌شناسی دانشگاه مازندران تأکید کرد: بی‌توجهی به دانش بومی و ارزش‌های طبیعی، نه‌تنها موجب نابودی طبیعت، بلکه باعث تضعیف تنوع فرهنگی و زیستی نیز می‌شود.

به‌گفته او، توسعه پایدار بدون رجوع به دانش بومی ممکن نیست و مردم‌شناسی به‌عنوان حوزه‌ای که این دانش‌ها را ثبت و مردم‌نگاری می‌کند، باید در مسیر توسعه جایگاه شایسته‌ای داشته باشد.

حسنی خواستار توجه بیشتر نهادهای علمی و اجرایی به دانش بومی در حل مسائل استان‌ها شد.

انتهای پیام/