به گزارش میراث آریا روز گذشته ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۴، همایش «میراث ناملموس، میراث زنده» به مناسبت هفته میراث فرهنگی در مجموعه فرهنگیتاریخی گلستان برگزار شد. این رویداد با حضور معاون وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، جمعی از مدیران این وزارت خانه، سفرای کشورهای منطقه و نمایندگان فرهنگی برگزار شد و به بررسی نقش میراث ناملموس در تقویت پیوندهای فرهنگی و ایجاد صلح پایدار پرداخت.
فرهنگ، تنها امید برای آینده
آتوسا مومنی، رئیس مرکز منطقهای میراث فرهنگی ناملموس تهران، در سخنرانی افتتاحیه این همایش اظهار داشت: «جهان امروز در میانهی بحرانهایی از جنس معنا گرفتار است. خاموشی معنا، آغاز افول انسان است و تنها فرهنگ میتواند چون مشعلی فروزان، راه را روشن کند. میراث ناملموس، آیینهای است که آیندهی ما در آن چهره مینماید؛ نغمهای در دل سکوتهای تاریخ و زبانی که ملتها را بینیاز از ترجمان به هم پیوند میدهد.»
وی افزود: «منطقهی ما، آسیای غربی و مرکزی، گنجینهای از روایتهای ناگفته و حکمتهای نهان است. هر سنت، رمزی از خرد زیسته، هر آیین، بازماندهی گفتوگویی دیرینه با هستی، و هر مهارت، ثمرهی همزیستی با خاک و زمان است. ایران، بهواسطهی عمق فرهنگش، میتواند دعوتکننده به گفتوگویی فراتر از سیاست و ژرفتر از دیپلماسی باشد؛ گفتوگویی برای آرامش جانها و پیوند قلبها.»
مومنی با تأکید بر اهمیت «شنیدن» در حفظ میراث زنده، گفت: «در دل شنیدن روایتهای پنهان، قصههای نانوشته و دانشهای نهفته، اعتماد زاده میشود؛ اعتمادی که ریشه در تجربه و پیوستگیهای فرهنگی دارد، نه بیانیههای رسمی یا تفاهمنامههای دیپلماتیک. ما باید به حافظهی منطقهای بازگردیم، نه با حسرت گذشته، بلکه با مسئولیت برای ساختن آیندهای که از فرهنگ آغاز میشود و به صلح میرسد.»
پیوندهای فرهنگی منطقهای
رئیس مرکز میراث ناملموس تهران، منطقه را دارای پیوندهای عمیق فرهنگی توصیف کرد و افزود: ما با کشورهایی چون ازبکستان، با نغمههای مقامی بخارا و سمرقند، قزاقستان با سنتهای شفاهی استپها، ترکمنستان با هنر قالیبافی و رقصهای آیینی، و آذربایجان با موسیقی موغام و روایتگری عاشیقها، تنها همسایه نیستیم؛ ما شریک یک حافظهی مشترکایم. از آیینهای نوروزی تا میراث مکتوب پارسی، ترکی و عربی و معماریهایی که گنبد را به آسمان پیوند دادهاند، رگهایی از یک کالبد فرهنگی در میان ما جاری است.
وی تأکید کرد: در این منطقه که شرق و غرب و شمال در آن تلاقی کردهاند، فرصت آن است که شبکهای از همکاریهای فرهنگی بسازیم که نهتنها محافظ میراث، بلکه مولد صلح و توسعه انسانمحور باشد.
رونمایی از سه پروژه کلیدی
مومنی در ادامه از رونمایی سه پروژه کلیدی مرکز خبر داد و گفت: «مفتخریم که در این گردهمآیی، افزون بر ارائهی گزارش عملکرد دوسالهی مرکز، سه پروژهی الهامبخش را معرفی کنیم. نخست، پلتفرم شبکهسازی انجمنهای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس است که بستری دیجیتال برای پیوند کنشگران، انجمنها و سازمانها در سطوح ملی، منطقهای و جهانی فراهم میکند تا جوامع محلی بتوانند صدای خود را به گوش جهانیان برسانند. دوم، پلتفرم احصا و شناسایی عناصر میراث زندهی مندرج در شاهنامهی فردوسی است که با تمرکز بر این شاهکار ادب پارسی، آیینها و روایتهای شفاهی مشترک منطقه را مستند میکند تا پیوندهای فرهنگی را احیا کند. سوم، ترجمهی کتاب «میراث فرهنگی در دست جوانان» است که در همکاری با دفتر یونسکو در تهران تهیه شده و با ارائهی راهکارهای عملی برای جلب مشارکت جوانان، گامی مؤثر در انتقال بیننسلی دانشهای بومی برمیدارد .
پروژههای مرکز منطقهای میراث فرهنگی ناملموس تهران
۱. پلتفرم شبکهسازی انجمنهای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس
این پلتفرم دیجیتال، با هدف تقویت پیوند میان کنشگران، انجمنها و سازمانهای فعال در حوزه میراث ناملموس در سطوح ملی، منطقهای و جهانی طراحی شده است. این بستر، فضایی پویا برای تبادل دانش و تجربه فراهم میکند تا جوامع محلی بتوانند صدای خود را به گوش جهانیان برسانند.
۲. پلتفرم احصا و شناسایی عناصر میراث زندهی مندرج در شاهنامهی فردوسی
این پروژه با تمرکز بر شاهنامهی فردوسی، به شناسایی و مستندسازی عناصر میراث ناملموس مانند آیینها و روایتهای شفاهی مشترک در میان ملل منطقه میپردازد. هدف این پلتفرم، احیای پیوندهای فرهنگی و تقویت هویت مشترک منطقهای است.
۳. ترجمهی کتاب: میراث فرهنگی در دست جوانان
این کتاب، که در همکاری با دفتر یونسکو در تهران تهیه شده، راهکارهایی عملی برای جلب مشارکت جوانان در پاسداری از میراث ناملموس ارائه میدهد. این اثر گامی مؤثر در انتقال بیننسلی دانشهای بومی و حفظ پویایی فرهنگهای زنده است.
دعوت به گفتوگوی فرهنگی
مومنی در پایان، فرهنگ را «تنها امید برای آینده» خواند و افزود: «بیاییم فرهنگ را از حاشیه به متن آوریم و میراث زنده را چون جانی شنیدنی پاس بداریم. تفاوتها را نه تهدید، بلکه امکان ببینیم و هویتها را چون رودهایی بدانیم که در دریای فرهنگ به هم میپیوندند.
این همایش با استقبال گستردهی شرکتکنندگان و تأکید بر نقش فرهنگ در صلحسازی و توسعه پایدار به کار خود پایان داد. مرکز منطقهای میراث ناملموس تهران با این رویداد، بار دیگر تعهد خود را به حفظ و ترویج میراث زنده منطقه نشان داد.
انتهای پیام/
نظر شما