اسماعیل خاکسار شهمیرزادی، پژوهشگر حوزه گردشگری در یادداشتی نوشت: تحولات جمعیتی و فرهنگی در دهه‌های اخیر، صنعت گردشگری را وارد مرحله‌ای تازه کرده است. نسل Z (متولدین حدود ۱۹۹۷ تا ۲۰۱۲) و نسل آلفا (متولدین پس از ۲۰۱۲) در جهانی بزرگ شده‌اند که فناوری دیجیتال، ارتباطات شبکه‌ای و آگاهی زیست‌محیطی، بخشی از هویت روزمره آن‌هاست. این دو نسل با ارزش‌ها و انتظارات متفاوت، رفتار گردشگری را دگرگون کرده‌اند و صنعت گردشگری ناگزیر است خود را با این تحولات هماهنگ سازد.

نسل Z و آلفا، فرزندان دنیای دیجیتال‌اند. برای آنان، مرز میان تجربه واقعی و مجازی چندان مشخص نیست. آن‌ها سفر را نه صرفاً برای دیدن مکان‌ها، بلکه برای خلق تجربه‌های منحصربه‌فرد و قابل‌اشتراک در فضای مجازی دنبال می‌کنند. این گروه به دنبال سفری هستند که در آن احساس، تعامل، و معنا در کنار آسایش و فناوری جریان داشته باشد.

در مقایسه با نسل‌های پیشین، این نسل‌ها از مدل‌های سنتی سفر فاصله گرفته‌اند. برنامه‌ریزی‌های خشک و از پیش تعیین‌شده برایشان جذاب نیست. آن‌ها ترجیح می‌دهند لحظه‌ای تصمیم بگیرند، گزینه‌های سفرشان را به‌سرعت تغییر دهند و تجربه‌ای پویا و متناسب با حال خود خلق کنند. انعطاف‌پذیری، سرعت و امکان شخصی‌سازی از ارزش‌های کلیدی این نسل‌ها در انتخاب مقصد و خدمات گردشگری است.

تجربه‌گرایی در نگاه این نسل‌ها، صرفاً بازدید از مکان‌ها نیست؛ بلکه نوعی درگیری عاطفی و شناختی با فضاست. آنان می‌خواهند مقصد را «احساس» کنند، نه اینکه فقط ببینند. اقامت در یک کلبه چوبی در جنگل، تعامل با مردم محلی، شرکت در کارگاه‌های فرهنگی یا تجربه‌ی آشپزی بومی، برایشان بسیار ارزشمندتر از اقامت در هتل‌های لوکس است. در واقع، تجربه برای این نسل‌ها به معنای کشف خویشتن و ارتباطی انسانی با طبیعت و فرهنگ است.

در این میان، فناوری نقش محوری دارد. از لحظه جست‌وجوی مقصد تا ثبت و اشتراک‌گذاری خاطرات، ابزارهای دیجیتال همراه همیشگی آن‌هاست. اپلیکیشن‌های هوشمند، پرداخت‌های دیجیتال، واقعیت افزوده (AR)، واقعیت مجازی (VR) و هوش مصنوعی، نه‌تنها تسهیل‌گر سفر بلکه بخشی از تجربه محسوب می‌شوند. گردشگری در عصر این نسل‌ها، ترکیبی از دنیای واقعی و مجازی است؛ جایی که فناوری به خلق تجربه‌ای شخصی و تعاملی کمک می‌کند.

یکی از جلوه‌های جالب پاسخ صنعت گردشگری به نیازهای نسل Z و آلفا، ظهور پدیده‌ی «Glamping» یا کمپینگ لوکس است. گلَمپینگ ترکیبی از دو واژه Glamorous و Camping است و به معنای اقامت در طبیعت با امکانات رفاهی مدرن و لوکس می‌باشد. چادرهایی با تخت‌های راحت، حمام اختصاصی، وای‌فای، سیستم تهویه، مناظر طبیعی و خدمات غذایی باکیفیت، تجربه‌ای متفاوت برای این نسل‌ها فراهم می‌کند. گلَمپینگ به آن‌ها اجازه می‌دهد تا در دل طبیعت باشند، اما بدون چشم‌پوشی از آسایش و اتصال به فناوری. این نوع اقامتگاه‌ها به دلیل قابلیت عکاسی بالا و جذابیت برای اشتراک‌گذاری در شبکه‌های اجتماعی، به سرعت محبوب شده‌اند.

اما وجه مهم دیگر در رفتار گردشگری نسل‌های جدید، دغدغه‌های اخلاقی و زیست‌محیطی است. آن‌ها می‌خواهند سفری مسئولانه داشته باشند؛ سفری که به محیط‌زیست آسیب نزند و برای جامعه محلی نیز سودمند باشد. انتخاب اقامتگاه‌های سبز، استفاده از وسایل نقلیه پاک، پرهیز از مصرف بی‌رویه و حمایت از کسب‌وکارهای محلی از جمله ارزش‌های سفر این نسل‌هاست. برای آن‌ها، سفر نه‌تنها تفریح بلکه نوعی بیانیه‌ی فرهنگی و اخلاقی است.

صنعت گردشگری برای پاسخ به این تغییرات، نیازمند بازنگری در سیاست‌ها و خدمات خود است. طراحی تجربه‌های شخصی‌سازی‌شده، استفاده از داده‌محوری در بازاریابی، داستان‌سرایی دیجیتال و بهره‌گیری از فناوری‌های تعاملی از جمله اقداماتی است که می‌تواند این نسل‌ها را جذب کند. مقصدهایی که با هوشمندی خدمات خود را بر پایه‌ی تعامل، پایداری و فناوری تنظیم کنند، می‌توانند جایگاه ویژه‌ای در بازار آینده بیابند.

در کنار این تحولات، نقش آموزش و مهارت‌افزایی در نیروی انسانی نیز اهمیت زیادی دارد. راهنمایان گردشگری باید با فناوری‌های نوین و زبان ارتباطی این نسل‌ها آشنا شوند. تولید محتوای چندرسانه‌ای، طراحی فضاهای هوشمند در مقاصد گردشگری، و به‌کارگیری ابزارهای دیجیتال برای روایت فرهنگ و تاریخ، بخشی از الزامات آینده گردشگری است.

با ورود نسل آلفا به دوران بلوغ، انتظار می‌رود این روندها شدت بیشتری پیدا کند. کودکان امروز که با تبلت، هوش مصنوعی و بازی‌های آنلاین بزرگ می‌شوند، در آینده گردشگرانی خواهند بود که تعامل دیجیتال را بخش جدایی‌ناپذیر سفر می‌دانند. از ربات‌های راهنما گرفته تا اپلیکیشن‌های بازی‌محور برای آموزش مقصد، همه می‌توانند ابزارهای جذابی برای این نسل باشند.

در نهایت، گردشگری نسل Z و آلفا سفری است از تماشای صرف به تجربه‌ی عمیق؛ از مصرف به آگاهی؛ و از سفر فردی به سفری متعهد و مسئولانه. این نسل‌ها آینده‌ی گردشگری را به سوی معنا، فناوری و پایداری می‌برند. اگر سیاست‌گذاران و فعالان این حوزه بتوانند با ذهنی باز و نگاهی آینده‌نگر خود را با این تحولات هماهنگ سازند، گردشگری نه‌تنها رشد اقتصادی، بلکه توسعه فرهنگی و زیست‌پایدار را برای جوامع انسانی رقم خواهد زد.

انتهای پیام/