حسین خانی، کارشناس صنایع دستی استان کرمانشاه در یادداشتی نوشت: صنایع دستی، همواره به عنوان آیینهای از فرهنگ، تاریخ و ذوق هنری ملتها شناخته شدهاند. هر اثر دستی، نه تنها بیانگر مهارت و خلاقیت هنرمند است، بلکه حامل ارزشهای فرهنگی و هویتی یک جامعه نیز محسوب میشود. این هنر- صنعت با داشتن قابلیتهای منحصر به فرد، میتواند سهم مهمی در اقتصاد، اشتغالزایی و صادرات ایفا کند. با این حال، توسعه پایدار و تجاریسازی صنایع دستی با چالشهای متعددی مواجه است که یکی از مهمترین آنها، نبود نظام جامع استانداردسازی در فرایند تولید، بستهبندی، عرضه و بازاریابی است.
استانداردسازی به معنای محدود کردن خلاقیت هنری نیست، بلکه ابزار مهمی برای تضمین کیفیت و ایجاد اعتماد در بازار است. وقتی یک محصول دارای استاندارد مشخصی در ابعاد فنی، مواد اولیه، فرآیند تولید و حتی بستهبندی باشد، خریدار با اطمینان بیشتری اقدام به خرید میکند و این اعتماد، زمینهای برای توسعه بازارهای داخلی و خارجی فراهم میآورد.
به عبارت دیگر، استانداردسازی نه تنها کیفیت محصول را افزایش میدهد، بلکه باعث شکلگیری هویت و نام تجاری مشخص برای تولیدات صنایع دستی میشود. از منظر اقتصادی، اهمیت استانداردسازی بیش از پیش مشهود است.
بسیاری از بازارهای بینالمللی، تنها کالاهایی را میپذیرند که دارای نشان استاندارد یا گواهی اصالت باشند. این موضوع به ویژه برای صنایع دستی که در معرض رقابت با تولیدات مشابه خارجی قرار دارند، حیاتی است، رعایت استانداردها باعث میشود محصولات ایرانی بتوانند با اطمینان وارد این بازارها شوند و علاوه بر کسب سهم بیشتر، از برگشت و رد شدن کالاها به دلیل عدم رعایت معیارهای کیفی جلوگیری شود.
همچنین، وجود استانداردهای مشخص، زمینه را برای سرمایهگذاری بیشتر بخش خصوصی و حمایتهای دولتی فراهم میکند و میتواند جریان اشتغالزایی در مناطق مختلف کشور را تقویت کند.
در بعد فرهنگی و هنری، استانداردسازی میتواند نقش مؤثری در حفظ اصالت و هویت صنایع دستی ایفا کند، بسیاری از صنایع دستی، ریشه در تاریخ و فرهنگ بومی هر منطقه دارند و هرگونه تحریف یا تغییر بدون رعایت اصول اصلی، میتواند باعث بیهویتی محصولات شود.
تدوین ضوابط فنی و هنری، به هنرمندان این امکان را میدهد که ضمن حفظ اصالت آثار، آنها را با نیازها و سلیقههای روز هماهنگ کنند. به عنوان مثال، مشخص کردن نوع مواد اولیه، رنگها، طرحها و ابعاد استاندارد، علاوه بر حفظ هویت فرهنگی، به ایجاد محصولات با کیفیت و مقاوم نیز کمک میکند که توان رقابت در بازارهای داخلی و خارجی را داشته باشند.
استانداردسازی همچنین میتواند روند آموزش و توانمندسازی هنرمندان صنایع دستی را تسهیل کند. وقتی دستورالعملها و معیارهای مشخصی برای تولید محصولات تدوین شود، هنرمندان میتوانند با استفاده از این راهنماها مهارتهای خود را بهبود بخشیده و محصولاتی با کیفیت یکنواخت و قابل اعتماد تولید کنند.
این موضوع به ویژه در صنایع دستی که کارگاههای کوچک و خانوادگی نقش اساسی دارند، اهمیت دارد، زیرا نبود استاندارد و آموزش مناسب میتواند منجر به کاهش کیفیت و ناهماهنگی در تولید شود.
از سوی دیگر، استانداردسازی به نفع توسعه برند ملی صنایع دستی نیز هست. زمانی که یک محصول دارای کیفیت و طراحی مشخص باشد، خریداران داخلی و خارجی آن را به راحتی شناسایی میکنند و این موجب ایجاد برند قوی برای صنایع دستی ایران میشود.
برند قوی نه تنها باعث افزایش فروش و رونق اقتصادی میشود، بلکه تصویری مثبت از فرهنگ و هنر ایرانی در سطح جهانی ارائه میدهد. به عبارت دیگر، استانداردسازی میتواند به پل ارتباطی میان سنت و مدرنیته تبدیل شود، به گونهای که هنرمندان بتوانند آثار سنتی را با فناوریهای جدید تولید و عرضه کنند بدون آنکه اصالت فرهنگی آنها خدشهدار شود.
یکی دیگر از نکات مهم، نقش حمایت نهادهای دولتی و سازمانهای مرتبط است. تدوین دستورالعملهای بومی و ملی، اعطای گواهیهای استاندارد، ارائه تسهیلات مالی و آموزشی و ایجاد مراکز مشاورهای میتواند زمینه را برای تحقق استانداردسازی در صنایع دستی فراهم کند.
تجربه کشورهای دیگر نشان داده است که استانداردسازی موفق، نتیجه همکاری هماهنگ میان بخش دولتی، بخش خصوصی و انجمنهای صنفی هنرمندان است، این همکاری میتواند تضمینکننده رشد پایدار، حفظ اصالت فرهنگی و ارتقای جایگاه صنایع دستی در بازارهای بینالمللی باشد.
اگر هدف این باشد که صنایع دستی ایران از سطح کارگاههای محلی فراتر رفته و به یک برند جهانی تبدیل شود، راهی جز استانداردسازی وجود ندارد. این فرآیند نه تنها کیفیت و ارزش اقتصادی آثار را افزایش میدهد، بلکه باعث حفظ هویت فرهنگی، توانمندسازی هنرمندان و ایجاد اعتماد در بازار میشود، همچنین حمایت مستمر نهادهای دولتی، تدوین ضوابط فنی و هنری، آموزش تولیدکنندگان و ایجاد زیرساختهای لازم، میتواند تضمینکننده آیندهای روشن برای این هنر دیرینه و ارزشمند باشد و صنایع دستی ایران را به جایگاهی جهانی و پایدار برساند.
استانداردسازی نه تنها یک ضرورت اقتصادی، بلکه یک ابزار فرهنگی و اجتماعی است که میتواند صنایع دستی ایران را به ترکیبی موفق از هنر، کیفیت و تجارت تبدیل کند. این مسیر، اگر با برنامهریزی دقیق و همکاری همهجانبه دنبال شود، میتواند به حفظ میراث فرهنگی، افزایش اشتغال و توسعه صادرات کمک کند و نام ایران را به عنوان یک کشور صاحب هنر و صنایع دستی ممتاز در جهان تثبیت کند.
انتهای پیام/
نظر شما